10 NIEUWS
Hoe lang kan Mark Rutte nog mee?
Tien jaar is hij nu premier en in de peilingen doet
hij het nog goed. Maar net als zijn voorgangers
zijn de kiezers ook hem een keer zat.
PREMIER TIEN JAAR
et is zondag 27
september,
waterig zon
netje, een
graad of 16.
Premier Mark
Rutte komt
aangefietst bij
het Catshuis.
Het kabinet vergadert over nieuwe
maatregelen om de corona-epidemie
te temmen en er staan fotografen te
wachten.
Die week is er veel in de media
geschreven over hoe moe Rutte en
minister Hugo de Jonge van Volksge
zondheid eruitzien. Rutte pakt dit
moment aan om de beeldvorming te
kantelen. En met succes. De volgende
dag siert de foto van de leider van het
derde kabinet Rutte de voorpagina's
van bijna alle kranten: Rutte kauwt
op een appeltje terwijl hij met zon
nebril op, in shirt met korte mou
wen, zijn biceps zichtbaar, komt aan
fietsen. Het moet de indruk geven
van een kerngezonde crisismanager.
De ervaren Rutte is er op gebeten
vooral geen 'moeheid' uit te stralen.
Op 14 oktober zit hij precies tien jaar
in het Torentje. En nu moet hij mis
schien wel zijn moeilijkste beslissing
nemen: gaat hij bij de komende ver
kiezingen op voor nog een termijn?
Zelf zegt hij 'enthousiast' te zijn
om door te gaan, maar hij wil tijd om
zich even goed te bezinnen voor hij
die beslissing neemt. Tijd die hem
door de coronacrisis nog amper is ge
gund, zeggen zijn naaste medewer
kers. Volgens hen heeft Rutte nog
steeds niet gezegd wat hij gaat doen,
al hoopt en verwacht iedereen in zijn
partij dat hij doorgaat. Voor decem
ber zal Rutte uitsluitsel geven. In elk
geval op een goed moment, waneer
bijvoorbeeld de coronacijfers er beter
voorstaan.
Maar een goed moment, is dat er
wel? Zoals elke premier heeft ook
Rutte een houdbaarheidsdatum. Het
probleem is alleen: niets is zo on
grijpbaar in de politiek als bepalen
wanneer die verloopt. Het ene mo
ment kun je nog torenhoog staan in
de peilingen, het andere kan het sen
timent zomaar zijn omgeslagen.
Tien jaar is echt wel de limiet, zegt
historicus Henk te Velde als hij naar
Ruttes voorgangers kijkt. ,,Een pre
mier heeft dan echt alles wel gezien.
Niemand om hem heen kan zich nog
een andere leider voorstellen.'' Daar
door kun je weleens uit het oog ver
liezen dat de buitenwacht er heel an
ders over denkt.
Ruttes voorgangers worstelden er
ook mee. Jan Peter Balkenende ging
één verkiezing te lang door en droop
af via de zijdeur. Wim Kok en Ruud
Lubbers dachten hun vertrek goed
geregeld te hebben, maar zagen het
na de aankondiging alsnog fout gaan
met hun partij.
Flets
,,De enige manier om dit goed te
doen, is door vals te spelen'', zegt Te
Velde. Hij noemt het voorbeeld van
premier Dries van Agt. ,,Hij was nog
een keer lijsttrekker voor het CDA in
1982. Incasseerde voor zijn partij de
premierbonus, maakte zo het CDA
de grootste en vertrok snel daarna.''
Kiezersbedrog, zeiden velen. ,,Maar
hij gaf zijn opvolger Ruud Lubbers zo
de tijd gezag op te bouwen als
nieuwe premier.''
De VVD is de afgelopen tien jaar
meer en meer op de persoon Rutte
gaan leunen. Hij moet nu de afwe
ging maken of hij de partij nog steeds
kan dragen. Is hij na alle compromis
sen die hij in die tijd met vrijwel alle
andere partijen heeft moeten sluiten
niet te flets geworden? En als hij gaat:
wie moet
het dan
doen?
„Eigenlijk
heeft Rutte geen
alternatief', zegt
voormalig CDA-mi-
nister Hans Hillen. Hij
zag van dichtbij hoe het
fout ging met Lubbers en
Balkenende. ,,De grote
volkspartijen waren ooit
oerwouden met grote bomen.
Nu is het vooral struikgewas.
Als je één boom weghaalt, blijft er
weinig bos over. Als Rutte vertrekt,
zullen ze Edith Schippers smeken of
ze terugkomt naar Den Haag. Als zij
niet wil, dan moet Klaas Dijkhoff het
doen. Dan begint de VVD al met tien
zetels verlies.''
Bijna al Ruttes voorgangers zaten
met hetzelfde dilemma: wanneer is
de koek op? Van Rutte is vaker ge
dacht dat zijn tijd voorbij was. Hij
was de weglachpremier, de
pinokkiopremier, de sorrypremier.
Maar uiteindelijk beklijfden alle aan
vallen op zijn geloofwaardigheid en
verbroken beloftes niet. Rutte is na
tien jaar nog steeds de teflonpremier,
die door kiezers veel vergeven wordt
omdat hij - meer en meer losgezon
gen van zijn eigen partij - het land
leidt in woelige tijden.
Komend voorjaar zal Rutte
Willem Drees voorbijgaan in
het rijtje langstzittende pre
miers. Zelfs over de ico
nisch populaire Drees zei
koningin Juliana in
1956, tijdens de for
matie van zijn
vierde kabinet,
zaterdag 10 oktober 2020
GO
Ook Rutte moet
ooit vertrekken,
maar wanneer?
Jan Hoedeman
Hans van Soest
Den Haag
Mark Rutte in (van boven naar
beneden) 2010, 2011 (met Jan
Kees de Jager), 2012 (met Edith
Schippers, links, en Melanie
Schultz van Haegen), 2013.
