'In Italië is het juist
onbeleefd om tijdens
een vergadering
je telefoon niet op
te nemen'
IN ZUIDELIJKE LANDEN IS
IEDEREEN ALTIJD TE LAAT
WIE TE LAAT KOMT,
ZEGT: MIJN TIJD IS
BELANGRIJKER DAN
JOUW TIJD
Een collega kwam een keer te laat bij een
interview. Toen ze het gesprek wilde begin
nen, zei haar interviewkandidaat ijzig: 'Zo,
leg jij mij nu eerst maar eens uit waarom jij
denkt dat jouw tijd belangrijker is dan mijn
tijd." Tja. Ga dan nog maar eens iemand het
vuur aan de schenen leggen. Deze vrouw
stond meteen 1-0 achter - terwijl zij natuur
lijk geen moment heeft gedacht: mijn tijd
is belangrijker dan die van mijn interview
kandidaat. Sterker: ze had zich tot in de
puntjes voorbereid op het gesprek. Alleen
vlak voor ze weg wilde gaan, ontstond er
een reeks aan kleine tegenslagen waardoor
ze te laat was vertrokken. Onhandig, maar
nooit bedoeld om het signaal af te geven
dat haar tijd belangrijker was dan die van
degene naar wie ze zich toe moest haasten.
Het verraderlijke is: soms denken men
sen wel echt dat hun tijd belangrijker is dan
die van de ander. Zo is het in diplomatieke
kringen heel normaal dat de Amerikanen
als laatsten op belangrijke bijeenkomsten
arriveren: zij hebben de macht, de rest
moet op hen wachten. Ook bij gewonere
ontmoetingen kan het zijn dat iemand
een punt wil maken door te laat te komen.
Iemand laten wachten kan betekenis heb
ben. Er is ooit onderzoek gedaan naar hoe
lang sollicitanten moesten wachten voor
ze werden opgehaald voor hun gesprek.
Kandidaten voor een lage positie moesten
langer wachten dan degenen die kwamen
voor de managementfunctie. En de kandi
daten met betere papieren hoefden minder
lang te wachten dan hun minder gekwali
ficeerde concurrenten. Bij dit onderzoek
hadden alle mensen die aan het lijntje
werden gehouden genoeg reden om bele
digd te zijn. De kunst is om uit te vogelen
wanneer het laat komen van de ander die
betekenis heeft, en wanneer er iets anders
speelt. Je kunt ook gewoon te maken
hebben met een manager met een matig
tijdsbesef.
Elke vakantieganger weet: in zuidelijke
landen loopt de klok anders dan bij ons.
Een afspraak 'na de lunch' kan uren op zich
laten wachten; wat vanochtend is wordt
rustig vanmiddag, of morgen, of ooit. Te
laat komen heeft daar een heel andere
lading, de tijd is er veel rekbaarder dan in
westerse landen. Onhandig, kun je zeggen,
of inefficiënt - maar deze manier van tegen
de tijd aankijken is cultureel bepaald. In
de meeste westerse landen staat de klok
centraal, waar die in zuidelijke landen
ondergeschikt wordt gemaakt aan per
soonlijke relaties. Waar het in Nederland
onbeleefd is om tijdens een vergadering
je telefoon op te nemen, is het in Italië juist
onbeleefd dat met te doen. In Nederland
zeg je: sorry, ik kan niet met je praten, want
ik heb een afspraak. Maar in Brazilië is het
eerder: sorry, ik ben te laat, want ik kwam
iemand tegen.
Je kunt je afvragen wat beter is. Is de tijd
in zuidelijke landen te rekkelijk, ofbij ons
te rigide? Wat is fijner, een theatervoorstel
ling die exact op tijd begint, of eentje die
begint als iedereen binnen is?
Wat precies 'te laat' is, kan van land tot
land enorm verschillen. Een Amerikaan
meet tijd af in eenheden van vijf minuten.
Wie in Amerika tien minuten te laat is,
is dus gevoelsmatig twee keer te laat. In
Marokko wordt tijd gevoeld in eenheden
van een kwartier. Als iemand daar tien
minuten te laat arriveert, wordt dat dus
amper opgemerkt - dat valt binnen de
nauwkeurigheidsmarge. En dan zijn er ook
nog landen, zoals bijvoorbeeld Pakistan,
waar op tijd komen helemaal niet wordt
gezien als een afspraak waar je je al dan niet
aan houdt. Daar heeft te laat komen lang
niet zo'n lading als in het Westen. Die ver
schillen zitten niet alleen tussen de oren,
zeggen onderzoekers. Want probeer maar
eens op tijd te komen in een chaotische
miljoenenstad als het Pakistaanse Lahore.
Dat lukt je gewoon niet.
2
3
ZATERDAG 10 OKTOBER 2020 29
