Artsen snappen verzoek om kind te laten sterven
II
7
Handdruk zal volgens antropoloog Danielle Braun straks wel terugkeren
'Vermijd
elleboog'
Voetenkus? Elleboog?
Namasté? Dat we na
maanden corona soms
nog aarzelen hoe iemand
te begroeten, is volgens
antropoloog Danielle
Braun niet raar. ,,De
handdruk is een sterk
ingesleten gewoonte.''
Zelf kan de antropoloog die voor haar
workshops nog altijd het hele land
doorkruist, zich inmiddels wel in
houden. Nee, voor Danielle Braun
(52), directeur van de Academie voor
Organisatiecultuur, geen uitgestoken
hand meer. ,,Ik heb me inmiddels
aangewend mijn handen bij mijn
buik te houden, vóór iemand te gaan
staan, die persoon aan te kijken en
me dan voor te stellen. Oogcontact
maken is belangrijk. Als je in het
voorbijgaan 'hallo' roept, is het geen
echte kennismaking.''
Maar wat zelfs Braun nog altijd las
tig vindt: het moment van vertrek.
„Vroeger zou ik, als ik ergens een cur
sus had gegeven, aan het einde de
zaal nog even rondgaan om iedereen
een hand te geven. Nu zwaai ik maar
even en dat voelt toch een beetje als
ertussenuit sneaken. Ik mis die laat
ste handdrukken echt. Juist bij zo'n
rondje wissel je nog wat informatie
uit, deel je visitekaartjes met elkaar of
maak je een vervolgafspraak.''
,,Het opvallende is dat er meestal wel
een schrikreactie volgt. Zo van: wat
doe ik nü? Toch is het niet zo gek dat
we na al die maanden soms nog han
den schudden. Het is zo'n diep inge
sleten culturele gewoonte dat het
moeilijk is ervan af te komen. De
handdruk gaat helemaal terug naar
Ook in die leeftijdscategorie komen
gevallen van ondraaglijk en uit
zichtloos lijden voor. Artsen zijn
niet altijd in staat om dit lijden weg
te nemen, blijkt ook uit het onder
zoek dat in opdracht van het kabi
net is uitgevoerd. Ze ervaren name
lijk 'een grijs gebied' tussen pallia-
tieve sedatie en actieve levensbe-
eindiging.
Dit laatste is overigens iets anders
dan euthanasie, zoals dat in de wet
omschreven staat. De arts kan aan
een verzoek daartoe alleen straffe
loos gehoor geven als de patiënt
juridisch wilsbekwaam is. In de
huidige wetgeving is bij kinderen
jonger dan 12 jaar daarom geen eu
thanasie mogelijk.
Het is ook niet de bedoeling van het
kabinet om de euthanasiewet aan
te passen. Voor de hand ligt eerder
een regeling om de juridische ver
wijtbaarheid weg te nemen bij art
sen die volgens de regels actief een
jong leven beëindigen. Dat is nu
ook de praktijk bij levensbeëindi
ging bij een pasgeborene.
'Grijs gebied'
tussen palliatieve
sedatie en actieve
levensbeëindiging
Een Haagse ingewijde licht toe:
,,Er zitten tien tinten grijs tussen
palliatieve sedatie en actieve le
vensbeëindiging bij de groep tus
sen 1 en 12 jaar. Daar moeten we
geen overhaaste discussies over
willen voeren.''
De Christenunie komt zwaar in
het verweer tegen het idee om nog
vóór de landelijke verkiezingen een
regeling in elkaar te timmeren, al
wordt ontkend dat 'aan de noodrem
is getrokken'. De andere christelijke
regeringspartij staat pragmatischer
in de kwestie. Het CDA zou het be
langrijk vinden dat er, nu er een de-
gelijk rapport ligt, stappen worden
genomen om het lijden van deze
groep te kunnen beëindigen.
Een oplossing waarmee alle coa
litiepartijen kunnen leven, lijkt nog
ver weg. Zeker nu er gelekt is uit het
vertrouwelijke overleg, klinkt het.
Ondertussen leunen VVD en D66
vooral achterover. De liberale par
tijen zitten vast aan een dichtge
timmerd regeerakkoord, maar alle
stappen die er - in een kabinet met
de Christenunie en het CDA - toch
genomen kunnen worden in me-
disch-ethische kwesties, zijn voor
hen winst.
VIROLOOG
de middeleeuwen, toen ridders el
kaar de hand reikten om te laten zien
dat ze geen wapens bij zich hadden.
Het had en heeft een sterke symboli
sche waarde: 'Ik kom in vrede'. Niet
voor niets dat er een tijd terug zo'n
ophef ontstond toen imams hier
vrouwen geen hand wilden geven.
En er speelt nog iets anders mee. We
krijgen, zonder ons daar heel bewust
van te zijn, via die ene handdruk veel
handige informatie. Het limbische
deel van onze hersenen - ons oer
oude 'reptielenbrein' - haalt er van
alles uit. Of iemand de sterkere partij
is, of iemand toegeeflijk is, of ner
veus. In 10 seconden vormen we zo al
een eerste indruk. Die informatie
ontbreekt nu.''
,,Dat is een soort samenspel van cul
tuur, religie en klimaat. In warme
Aziatische en Arabische landen is hy
giëne altijd meer een issue geweest
dan in het Westen. Daar hebben ze
van oudsher dus een andere manier
van begroeten, zónder elkaar aan te
raken. Ze vinden die handdruk altijd
,,Voor een ingesleten culturele ge
woonte verdwijnt, moet er veel tijd
overheen gaan. Soms wel drie gene
raties. Dus nee, ik denk het niet. Maar
ik was er zelf wel zo nieuwsgierig
Ons 'reptielenbrein'
haalt van alles uit een
handdruk. Of iemand
sterk is, of nerveus
naar dat ik een onderzoek bij hon
derd jonge gezinnen ben gestart. Le
ren ouders hun kinderen nog altijd
dat ze volwassenen een hand moeten
geven als corona weer over is? Of sug
gereren ze een andere manier van
voorstellen? Voorlopig komen,
merk ik, beide oplossingen
voor. De drie zoenen - die an
dere typisch Nederlandse ge
woonte - zouden wel eens
passé kunnen zijn. Die ge
woonte is namelijk niet zo
oud. Nederlanders zijn pas on
der invloed van zuidelijke lan
den na de wederopbouw massaal
gaan zoenen. Bovendien is die
begroeting ook altijd wat pro
blematisch geweest, wat
vaag omlijnd. Wanneer
moest je mensen zoenen,
wanneer niet? Ik ben vast
niet de enige die het niet
erg vindt dat het op re
cepties niet meer hoeft. Ik
zoen en knuffel nu nog al
leen maar met mijn gezin en
dat is prima."
„Veel van die begroetingen
hebben we aan het begin van
de pandemie bedacht toen er
vooral gefocust werd op de
overdracht van het virus via
de handen. Inmiddels weten
we dat het virus zich ook via de
lucht verplaatst, dus is afstand hou
den zo belangrijk geworden dat een
voetenkus of elleboog of boks voor
veel mensen niet comfortabel voelt:
te dichtbij.''
,,Daarin kunnen we nog wel wat
creatiever zijn. Waarom gaan we in
stadions, als daar weer publiek in
mag, niet massaal over op de wave?
Die is volledig coronaproof. Of doen
we die Jerusalema Challenge, dat
dansje dat iedereen mee kan doen.
Of: zwaaien met de handen, zoals in
de gebarentaal? Genoeg alternatie
ven, lijkt me.''
al een beetje vie
zig. En iemand of
iets aanraken met je
linkerhand is hele
maal not done: die
heb je mogelijk op
de wc gebruikt. In
andere delen van
de wereld hoeven
ze zich nu dus
minder aan te pas
sen dan wij."
donderdag 8 oktober 2020
Verplicht drie keer zoenen?
Die traditie legt het loodje
Eefje Oomen
Sommigen steken toch nog, puur
per ongeluk, hun hand uit. Hoe kan
dat?
Actieve levensbeëindiging bij
wilsonbekwame jonge kinderen
die ernstig lijden, is acceptabel
als ouders erom vragen. Dat
vinden veruit de meeste artsen
(84 procent). Zij willen dat de
politiek die mogelijkheid ook
regelt voor kinderen tussen de
1 en 12 jaar.
Edwin van der Aa
Den Haag
Danielle Braun be
groet een ander door
voor iemand te gaan
staan, met de handen
voor haar buik en oog
contact te maken.
FOTO'S ERIK VAN T WOUD
Volgens viroloog
Bert Niesters
(UMC Groningen)
is het duidelijk: af
stand houden blijkt
bij een begroeting
het allerbelang
rijkst. „Daarom ben
ik ook niet voor
een elleboog of
een voetentik. Een
knikje moet, denk
ik, echt voldoende
zijn'', zegt Niesters.
In sommige delen van de wereld
was de handdruk al vóór corona uit
den boze. Waarom eigenlijk?
Zal de handdruk hier na
de pandemie ook niet als 'viezig'
gezien worden en verdwijnen?
- Danielle Braun, antropoloog
Er zijn genoeg grappige alter
natieven, zoals de voetenkus.
Waarom slaan die niet aan?
Meer rituelen blijken taai, zoals
juichen bij een doelpunt.
