WERK
Dé oplossing dankzij
een rubber eendje
Pr-adviseur
De wintertijd komt eraan
18
Je brein op het werk
Ruim 1,3 miljoen mensen werkten in 2019
soms of regelmatig in de nacht, becijferde
het CBS. Ze werken minimaal één uur
tussen middernacht en 06.00 uur.
Volgens het RIVM verstoort nachtwerk
je dag-nachtritme. Hoe blijf je fit tijdens
die korte, donkere najaarsdagen?
Neuropsycholoog Chantal
van der Leest bekijkt onze
gedragingen op de werkvloer:
wie of wat bepaalt onze
dagelijkse beslissingen?
Afgelopen zaterdag
middag stond mijn
buurvrouw ineens
voor de deur. Ver
vaarlijk zwaaiend
met haar laptop. ,,Mijn cursor
blijft hangen en ik word gek!"
Nu weet ik weinig van com
puters, maar kopjes theezetten
voor mensen die overstuur
zijn kan ik wel. Het water
kookte nog niet, of er begon
haar iets te dagen. „Laatst had
ik dit ook en toen heeft een
ICT-medewerker iets veran
derd. Wacht..."
Lang verhaal kort: twee mi
nuten later had ze zelf het pro
bleem opgelost waar ze thuis
een uur tegenaan had zitten
hikken. Opgelucht verliet ze
mijn huis onder veel dankbe
tuigingen. Zelf heb ik dit ook
weleens. Dan ren ik het kan
toor van een collega binnen en
nog voor ik klaar ben met pra
ten, krijg ik een ingeving.
onderzoek gedaan om dit
'zelfuitleg-effect' te verklaren.
Zo vroeg Amerikaanse psy
choloog Tania Lombrozo aan
mensen om te kijken naar
plaatjes van robots. Sommige
robots hoorden bij een ver
zonnen robotgemeenschap de
Glorps, andere heetten
Drents. Aan de studenten de
taak om te ontdekken wat het
verschil was. Wat opviel was
dat de Drents meestal rond
waren en Glorps vaak vier
kant. Maar niet altijd, dus die
uitleg klopte niet. Mensen die
het verschil hardop moesten
uitleggen, ontdekten een meer
subtiel verschil. Glorps heb
ben altijd puntige pootjes en
Drents platte.
voorkeur voor makkelijke op
lossingen die meestal wel
kloppen. Maar onze wereld is
vaak wat rommeliger en kent
uitzonderingen. Soms is er
ook niet één makkelijke ver
klaring, maar moeten we het
zoeken in meerdere oorzaken.
Wanneer je het probleem
hardop uitlegt ga je meer inge
wikkelde alternatieven bekij
ken, meent Lombrozo. Je hebt
geen nieuwe informatie no
dig, maar herschikt de kennis.
programmeurs. Zij zien soms
een bug in hun code over het
hoofd. Leggen ze hun code uit
aan een voorwerp, zoals een
rubber eendje, dan ontdekken
ze het probleem ineens. 'Rub
ber ducking', noemen ze dit.
WAT DOET EEN...
n de winter wordt het pas om
kwart voor negen licht en ont
waakt bijna iedereen in het donker.
Marijke Gordijn, chronobioloog en
gastmedewerker van de Rijksuni
versiteit Groningen, legt uit: „Licht
heeft een grote invloed op onze bio
logische klok. Die bepaalt ons ritme.
Je bloeddruk stijgt bijvoorbeeld al
vóórdat je opstaat, ter voorbereiding
op de dag.''
Toch staan sommige mensen het
hele jaar door moeiteloos in het don-
'Het griepvaccin werkt
beter als je geen
slaaptekort hebt'
ker op, niet iedereen heeft namelijk
dezelfde biologische klok. Gordijn:
„Extreem vroegere types gaan het
liefst rond 8 uur slapen en worden
om 4 of 5 uur wakker. Extreem late
types zullen nooit bakker worden: zij
gaan liefst om 4 uur 's nachts slapen.''
Kun je je ritme zelf beïnvloeden?
Ja, zegt de onderzoeker. ,,Licht is dé
manier om je biologische klok te ver
zetten.'' Zo is het volgens haar voor
late slapers essentieel om bij het
opstaan meteen sterk licht te zien, en
om gedurende de dag genoeg licht
binnen te krijgen. ,,Door licht weet je
lichaam dat je wakker moet worden,
en als je wakker bent bouw je slaap-
druk op. Dat is nodig om in slaap te
komen.''
'Normale' lampen zijn meestal niet
genoeg. Gordijn: ,,We leven in
Nederlandse kantoortuinen en thuis
eigenlijk in het biologisch donker.
Buitenlicht is tien tot honderd keer
feller, zelfs op een bewolkte dag.''
Wel zijn er speciale biodynamische
lampen. Gordijn onderzoekt met
haar bedrijf chrono@Work bijvoor
beeld de effecten daarvan op call-
centermedewerkers. ,,Met aangepast
licht overdag verbeterden de slaap-
kwaliteit en productiviteit binnen
drie weken, vergeleken met gewone
verlichting.''
Onvoldoende licht overdag maakt
dat je later wil gaan slapen, ook al
moet je vroeg op. En een uurtje
minder slapen betekent procentueel
al een groot slaaptekort. Gordijn: ,,Op
de korte termijn beïnvloedt dat je
stemming. Daarnaast ben je minder
fit en alert, dus ga je langzamer
werken om fouten te voorkomen.''
Op de lange termijn is slaaptekort
ongezond. Gordijn: ,,Het verhoogt de
kans op overgewicht en hart- en
vaatziekten. Ook is het slecht voor je
immuunsysteem. Uit onderzoek
blijkt dat een griepvaccin beter werkt
als je daarvoor goed geslapen hebt.''
ZO KOM JE HET BED
BETER IN EN UIT:
donderdag 8 oktober 2020
GO
Psychologen hebben veel
Van nature hebben we een
Een bekend fenomeen bij IT-
SUZANNE VAN DUIJN (32) is pr-adviseur bij
Snappr.nl.
Vragen mensen vaak wat je precies doet?
,,Ja, regelmatig. Ik wist zes jaar geleden zelf
niet eens wat pr was. Ik vertel altijd dat het bij
pr draait om in de media komen. Je wilt dat
mensen over je gaan praten."
Zij starten
altijd in het
donker met
hun werk
Lijkt dit je wat?
Kijk voor vaca
tures op de
site van deze
krant bij /werkt
Wat vind je het leukst aan je werk?
,,Je bent de schakel tussen de media en een
bedrijf. Die schakel zijn vind ik het leukst."
In samenwerking met Nationale Vacaturebank
HARRIOT VONCKEN
-MARIJKE GORDIJN
Zorg bij het
opstaan met
een voor een
halfuur dag
licht, of gebruik
een lichtthera
pielamp.
Zorg overdag
regelmatig
voor licht van
minstens 1000
lux sterk. Ga
bijvoorbeeld
vaker naar bui
ten of zet je
werktafel bij
een raam.
Verminder
avondlicht. Blijf
niet tot diep in
de nacht wer
ken of op je te
lefoon scrollen.
In het week
end bijslapen?
Houd liever je
doordeweekse
ritme aan. Dan
raakt je klok
niet in de war.
MASS, SNICKERS,
TYIIX Of BOUNTY v
