Je wist van nie beter
9
Zuiderburen
Streektaal
ANTWERPEN RED STAR LINE MUSEUM
dwangarbeider werkt. Het kop
pel huwt na de bevrijding, Anna
kiest voor een Belgisch leven. Maar
haar verleden houdt ze geheim,
ook uit schrik voor geheim agen
ten tijdens de Koude Oorlog. Naar
haar thuisland keert ze nooit meer
terug. Pas na haar dood zoekt en
vindt kleindochter Evelyne de fa
milie in Oekraïne.
Het is moedig dat deze tentoon
stelling niet alleen rozengeur en
maneschijn presenteert. De Ant
werpse zeeman René rijdt in 1957
met een Vespa naar Genua om
daar Silvana ten huwelijk te vra
gen. Silvana laat het mooie Italië
achter zich. Ze blijft van René
houden, maar het leven in het
grijze België valt haar erg zwaar.
Dat liefde alles overwint, wordt
nog duidelijk bij het verhaal van
Hubert en Hélène. Hij is al ge
trouwd als hij in Congo op haar
verliefd wordt, ondanks een cul
tuur- en groot leeftijdsverschil.
Als in 1960 Congo onafhankelijk
wordt en er rellen uitbreken, laat
Hubert zijn Hélène en hun doch
ter Angela niet in de steek. Na een
overlevingstocht kunnen ze
niet zomaar aan een nieuw leven
in België beginnen, er is ook nog
de vrouw van Hubert. Pas in 1977
trouwen Hubert en Hélène einde
lijk officieel. Straks goed voor een
film?
In het Antwerpse
Red Star Line
Museum is de
tentoonstelling
'Destination Sweet
heart' geopend. Je
komt er innemende
verhalen tegen van
vroeger en nu over
liefde en migratie. Het
museum dat focust op
landverhuizers is
sowieso een bezoek
waard.
A
I et de Red Star Line
maakten twee miljoen
passagiers met stoom
schepen ooit de over
steek van Antwerpen naar Noord-
Amerika. In de oude gebouwen
van de rederij huist sinds 2013 het
museum dat meermaals werd be
kroond. Ook 'Destination Sweet
heart' is alweer een schot in de
roos. Curator Lien Vloeberghs legt
het hoe en waarom van de ten
toonstelling uit.
,,De naam Destination Sweet
heart kwam naar voor toen we het
verhaal hoorden van Anna Ra-
veaux. Zij reisde in 1920 naar Ame
rika om bij haar verloofde te zijn.
Hij was een zeeman die in Ant
werpen het café van Anna's zus
bezocht. Zo leerden ze elkaar ken-
nen. Maar bij het uitbreken van de
Eerste Wereldoorlog kwam hij
vast te zitten in New York. Als
Anna in New York aankomt, moet
ze haar bestemming opgeven. De
beambte schreef toen op: destina
tion sweetheart. Dat werd het
kernverhaal voor deze tentoon
stelling."
Migreren uit liefde is van alle tij
den. Vaak is het een kwestie van
alles en iedereen achterlaten.
Soms is het helemaal geen berede
neerde keuze. Dat verneem je hier
allemaal. De expo raakt ook de ge
zinshereniging aan, een thema dat
regelmatig op de politieke agenda
komt.
,,Het Red Star Line Museum fo
cust vooral op de individuele bele
ving van de migrant. Dat is hier
ook de insteek geweest", vertelt
Lien. ,,Tot de jaren 80 was er in
België geen beleid rond gezinsmi
gratie. In de jaren 60 werd het zelfs
gepromoot. Het land had gastar
beiders nodig. Die moesten vooral
hun vrouw en kinderen meebren
gen, zo konden ze een stabiel le
ven uitbouwen. Maar dat wordt na
het uitbreken van de economische
crisis allemaal anders. Het beleid is
nu vaak een muur waar de mi
granten tegenaan botsen. Dat kom
je ook in de verhalen hier tegen."
Zo is er de wat tragische liefdes
geschiedenis van Anna en André.
Anna komt uit een dorp bij Kiev
waar in de jaren 30 het schrikbe
wind van Stalin heerst. In 1941 val
len de nazi's Oekraïne binnen.
Anna is 15 wanneer ze als 'Ostar-
beiterin' aan de slag moet in Span-
dau. Daar leert ze de West-Vla
ming André kennen die er als
v eve hie de köölplanten noe
1 waoter?" vraogt de buur-
I man, binst an 'k mee 'n
groene gieter bezig bin. 't Is op 't ènde
van de middag, 'n schööne najaorsdag
gewist. Jao, 'n paor weken geleejen,
toen 't nog boven de vuufentwintig
graoden was. Weet je 't nog?
M'n boerenköölen stoengen toch zö
te verpieteren joeng. Die kreeg ik mao
nie an de gang. Die man op de mart in
Oöstburg zei nog tegen me: "Goed op
letten, mao 't moe lukken. Ik lezen 't
wel in de krante. Jao, dao schrieve hie
toch altied in?" Ik knikkende maor 's
en reej mee m'n vuuftien köölplantjes
naor. En 's avonds altied mao waoter
gegeven ee, mao ze goengen toch
moeilijk in de groei. Te drööge ee?
Noe is dat nie van vandaoge of giste
ren ee. Want vroeger moest ik ook al
tied mee waoter slepen. Mao dan was 't
in 't voojaor. Mêêstal was dat regenwa-
oter. Uut de pompe. Jao, toen was 'n
immer vlug gevuld. Een paor keer mee
de zwiengel op en neer en d'n immer
was vol. Noe is dat wat anders. Dao
komt toch soms maor 'n maoger stra-
oltje uut de kraone.
Onwillekeurig most ik vorige week
an onze pompe dienken. Noe wordt de
leste weken d'r een nieuwe waoterlei-
ding in de straoten bie ons in 't durp
geleid. Die ouwe eterniet buuzen gaon
d'r uut. Nieuwe d'r in. Die nieuwe bin
nen van plastic. Die ouwe lagen al tied
zonder einde in de grond. Meschiens
wel tachtig jaor. Korte buusjes van een
paor meter.
Wudder kregen de waoterleiding al
voo den oorlog. Dat is trouwens nog 'n
'êêl gedoe gewist, want niet iederêên
stoeng te spriengen om daorop an te
sluten. Dao kwam natuurlijk 'n meter
op en dao most voo betaold worren. En
weet je wie d'r ook een brokke mottig
over waoren? De smeejen. Want in de
winter bevrozen de pompen nogal 's
en dan was t'r braoke. Da most gema-
okt worren en mêzêstal vlug 'n bitje,
want dat gedoe mee 'n aoker in de
winter was ook een gemuggel. Toen 't
waoter uut de kraone liep, most de
smid minder aan de pompen kommen
wèrken naotuurlijk. Noe is dat tegen
woordig allemaol makkelijk ee. Je draoi
maor an de kraone en d'r is waoter. Jao,
schöön waoter, want vroeger zaoten
d'r van die bêêstjes in 't regenwaoter. Je
zag ze gewoon deu 't waoter schieten.
As kleine joeng stoeng ik d'r nog wel 's
nao te kieken. "Nie van drienken, 'öör,"
zei m'n moeder, mao die neigieng 'aon
'k 'êêlemao nie. Kan je begruupen.
Bêêstjes in je buuk.
En weet je wie ons ook altied waor-
schuwende voo waoter? Juust, de juf
frouw van de kleuterschoole. Naast de
zandbak was 'n 'ööge muur. En as kind
wil je natuurlijk daorover kieken. Je
zettende dan wat autobanden tegen
dat muur, mao de juffrouw riep dan al
tied: "Nie doen. Daorachter is een
diepe put en daorin zit Jan Aok.'
En binst an 'k de leste kööplantjes
waoter geef, dienk 'k bie m'n eigen:
Wat 'èn ze ons vroeger toch veel wiis
gemaokt, ee. Mao je wist van nie beter.
dinsdag 6 oktober 2020
Rt0 STAK V-lNt
OP Ot Rtu 3
Het verhaal van liefdesmi
grant Anna Raveaux.
Info: Destination Sweetheart, tot
30 mei 2021 in de Loods van het
Red Star Line Museum, Montevi-
deostraat 3, Antwerpen.
www.redstarline.be
Dominique Piedfort
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks
een blik over de Belgische
grens. Deze week: Het Red
Star Line Museum in Ant
werpen.
Curator Lien Vloeberghs: ,,Het
Red Star Line Museum focust
vooral op de individuele beleving
van de migrant."
FOTO'S CAMILE SCHELSTRAETE
Rinus Willemsen
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Rinus
Willemsen in het
Zeeuws-Vlaams.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
vit
Relaties in Congo worden ook belicht tijdens de expositie.
