omslagpunt in ons leven is 'Er zullen andere virussen volgen, dingen die we nog niet kennen. Daar begint het omdenken' 'We kunnen niet wachten tot een nieuwe generatie dingen anders gaat doen' 17 je kritiek had op het ontketende globale kapitalisme: 'Ja, dat klopt wel van die milieuproblemen en dat is heel tragisch van die vuile lucht en het plastic in de oceaan, maar ja, wat moeten we doen: we kunnen de machine moeilijk stoppen'. Nou dat kan dus wel. Corona heeft een deel van de eco nomie letterlijk stilgelegd. Dit heeft aangetoond dat een maat schappij wel degelijk zelf beslui ten kan nemen. Dat we ook kun nen kiezen voor iets wat niet 'marktconform' is. We hebben de afgelopen maanden mensen be schermd die in veel gevallen niet economisch actief zijn en die de staat zelfs geld kosten, ouderen, zieken. Een waanzinnige keuze, vanuit het marktdenken. Maar het is gewoon gebeurd. Ploef! En bin nen een paar dagen was die hele grote machine opeens niet meer zo belangrijk. We gaan nog heel lang praten over deze coronacrisis, maar deze twee punten zullen bij iedere discussie terugkeren. Het kan anders'', aldus de in Hamburg geboren Blom, die een Neder landse moeder heeft. Hij spreekt ook Nederlands. ,,Zo snel gaat dat niet. Voor grote veranderingen heb je meer nodig dan één epidemie waaraan eigen lijk weinig mensen sterven. Zo weinig dat een deel van de men sen denkt dat het allemaal over dreven is, die maatregelen. Ze ge loven dat dit iets politieks is, een samenzwering. Als je met iets volstrekt nieuws te maken krijgt waar en waarvan je de impact niet kunt overzien, dan moet je wel krachtige maatregelen nemen. Als die achteraf overdreven blijken te zijn geweest, dan weet je dat dan. Maar op het moment dat het ge beurt, moet je niet twijfelen.'' ,,Een verandering van denken be gint wanneer mensen voelen dat ze niet meer het gereedschap heb ben om hun eigen leven vorm te geven. De hamer is te groot, de schroevendraaier te klein. Ik moet andere tools zoeken, daarnaar zijn we allemaal op zoek. Sommigen komen dan terecht op samenzwe ringswebsites of bij populistische partijen die claimen de waarheid te kennen. Je kunt je zoektocht ook voortzetten op andere plek ken en zien dat er data zijn. En die data zijn zo waanzinnig dat een filmmaatschappij ze niet zou ac cepteren van een scenarioschrij ver omdat ze knettergek zijn. Er verdwijnt een miljoen ton ijs in Groenland, per minuut. Dertig voetbalvelden regenwoud ver dwijnen, per minuut. 60 tot 70 procent van alle landdieren zijn verdwenen, niet de soorten maar individuele beesten. Dat alles illu streert dat het niet de goede kant opgaat. Als er geen insecten meer zijn, hebben we straks geen fruit en graan meer. Of gaan we elk plantje afzonderlijk met een kwastje bestuiven? We doen humanitaire interven ties met de VN, waarom kunnen we geen milieu-interventies doen? Waarom kunnen we niet verhinderen dat het regenwoud wordt gekapt. Dit zijn geen lokale problemen meer. Als tien procent van het regenwoud verdwijnt is dat een probleem voor het weer in Nederland.'' ,,Zeker, maar die is het meest vi rulent in andere regio's. Het is wel onderdeel van eenzelfde ontwik keling. Corona heeft dezelfde oor zaak als de klimaatcrisis, namelijk het ingrijpen van de mens in de natuur. Er zullen andere zaken volgen, andere virussen of dingen die we nu nog niet kennen. Daar begint het omdenken. Dat bete kent ook dat we het over een heel vieze uitdrukking moeten heb ben: 'ergens van afzien'. Ik vind het een belachelijk kinderachtig idee dat je een volwassen leven kunt leiden zonder van dingen af te zien. Iedere keuze is het afzien van al het andere. Ik ben met één prachtige vrouw getrouwd, dus niet met alle anderen. Ik leef in Wenen dus niet in Amsterdam of Cairo. Afzien doe je omdat je iets anders belangrijker vindt, waar devoller. Dan is het ook niet zo moeilijk.'' ,,Dat zijn eigenlijk twee vragen. Hoe belangrijk is het voor ieder een individueel? Reuze belangrijk en tegelijk helemaal niet belang rijk. En hoe belangrijk is het voor de economie? Dan wordt het in gewikkelder, omdat de economi sche groei die we dankzij fossiele brandstoffen hebben gerealiseerd ons ook veel goeds heeft gebracht: medische zorg, onderwijs, het parlementaire systeem, minder- hedenrechten, een tolerante maatschappij. Dat moet allemaal worden gefinancierd en dat wil len we ook in stand houden. Hoe dat kan zonder economische groei en het geld wat daardoor beschik baar komt? Dat is een heel wezen lijke vraag. Maar we beleven nu een moment van radeloosheid. We hebben een succesvol econo misch model dat ongelooflijk goed heeft gewerkt - tussen haak jes: voor ons, niet voor andere mensen die het werk moesten doen. Maar goed, het wordt heel dan moeilijk als je hier nu op dit moment moet gaan vertellen: 'Mensen, het was prachtig maar nu gaan we iets anders doen'. Om te worden gehoord, moeten men sen gedeelde ervaringen hebben die hen doen beseffen dat het niet meer werkt hoe we hebben ge leefd. Dus als de wereld anders is geworden, moet ik ook mijn den ken aanpassen. Dat is een langdu rig en pijnlijk proces. En we heb ben niet veel tijd. We kunnen niet wachten tot een nieuwe generatie anders over dingen gaat denken en die dingen anders gaat doen als zij volwassen zijn. Nee, het moet nu gebeuren.'' ,,Ik richt me allereerst tot de groep die het meeste kan doen aan wer kelijke verandering. De groep die ook het meeste vuil produceert en het meeste verbruikt. Dat zijn ook de mensen die het vaakst leider schapsposities bekleden. Ze zijn het hoogst geschoold, hebben het meeste geld te besteden. Het zijn hun kinderen die naar de protes ten van Fridays For Future Neder land gaan. Daar zitten die kinde ren van andere mensen ook niet zo vaak in. Dus deze groep moet het voortouw nemen. Het pro bleem in een democratie is dat je wel een voldoende grote meer derheid moet hebben om echt iets te kunnen veranderen. En zo ge weldig zijn die goed opgevoede weldenkende urbane mensen ook niet, hoor. Maar het is een begin. En op grotere schaal kan het rijke westen samenwerken met armere landen en bijvoorbeeld onze ken nis over duurzame energiebron nen gratis aanbieden. Deze crisis mag niet nog een keer ten koste gaan van de arme landen. Je kunt ook zeggen: we gaan een export en importregeling maken zodat producten uit bijvoorbeeld Afrika, die op een heel duurzame manier zijn geproduceerd, veel meer kans hebben op de Europese markt. Zo kun je voorkomen dat duurzaam leven een hobby voor rijke men sen wordt en alle anderen nog moeten worstelen.'' ,,Op veel niveaus kun je samenko men. Het gaat niet alleen over co rona en milieu. Je moet ook den ken aan afspraken als een basisin komen voor iedereen. Of je het leuk vindt of niet: we zijn op weg naar een economie die digitali seert en steeds minder mensen nodig heeft. Minder mensen kun nen straks nog voldoende geld verdienen om hun gezin te onder houden. Zij zullen straks meer en meer laaggeschoold werk moeten aannemen. Als die groep ziet dat anderen in luxe doorleven, over de wereld reizen en hun spullen in designshops blijven kopen, dan is het niet zo gek dat die mensen zich afvragen wat ze aan dat om- denken hebben en of het wel rechtvaardig is." „Absoluut. Ten eerste moet je die groep duidelijk maken dat het niet hun schuld is dat ze geen geld kan verdienen. Het is niet omdat ze lui zijn of dom, maar het werk is er gewoon niet meer. De win sten wel. Dus waarom dan geen basisinkomen voor iedereen. Hoe zou Nederland eruit hebben ge zien in een coronalockdown met een basisinkomen? De financiële nood zou kleiner zijn geweest.'' ,,die verandering gebeurt door te leven. Niet door te lezen of te de batteren. We zijn een gemeen schap. Uiteindelijk willen we alle maal hetzelfde: een inkomen, een dak boven het hoofd, onze kinde ren moeten het niet slechter krij gen. We hebben hetzelfde doel, maar er zijn verschillende wegen naartoe. De markt kan veel voor de maatschappij doen. Maar het marktmodel is niet iets wat los staat van die maatschappij. Het is er een onderdeel van en aan elk onderdeel kun je vragen om mee te werken om doelen te bereiken. Het gaat niet alleen om de winst, maar ook om wat dat bedrijf bete kent voor de omgeving, de sa menleving en het milieu. Als we een oplossing willen vinden, moeten we daar kijken.'' GO ZATERDAG 26 SEPTEMBER 2020 Bij de eerste coronagolf hoorde je veel mooie ideeën over een an dere manier van leven. Nu maken we vooral ruzie en willen we terug naar vroeger. Het denken over een andere samenleving lijkt alweer vervlogen. Het grootste leed wat de mees ten van ons overkwam, was niet ziekte of dood maar thuis moe ten blijven, economische beper kingen, geen geld meer hebben. De impact van klimaatverande ring is al goed voelbaar. Hoe belangrijk voor onze levens kwaliteit is dat huidige consump tieniveau nou echt? Een verwijt kan zijn dat u vergeet dat het niet voor iedereen even gemakkelijk is een stapje terug te doen. De vraag blijft hoe je in een de mocratie iedereen meekrijgt om zo'n ingrijpende en noodzakelijke verandering te bewerkstelligen. U zegt dan dat dit inzicht ook meehelpt aan anders denken? Alles draait om die omslag.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2020 | | pagina 65