Waarschijnlijk leerde hij het ambacht in de gevangenis
4
Jan de Prentenknipper
tjes met bijbelse
voorstellingen had
hij op voorraad.
Hij maakte ook
prenten met zegen
wensen, buiten
plaatsen en boer
derijen. Bijzonder is
dat hij de knipsels
inkleurde met wa
terverf. Zeeuwse
musea en het Ne
derlands Openlucht
museum in Arnhem
met huis, schuur, weides en moes
tuin uit zijn papier. Ze noemden
hem dan wel de Prentenknipper.
Maar een schaar had hij waar
schijnlijk niet. Hij gebruikte bei
tels en mesjes om zijn gedetail
leerde voorstellingen te maken.
Roem is vergankelijk. Na zijn dood
dook er nog wel eens een verhaal
op over het kromme, dikbuikige
mannetje dat van deur tot deur
ging met zijn prenten. Pas de afge
lopen halve eeuw kwam hij weer
in volle glorie in beeld. Het in 1993
verschenen boek van Joke en Jan
Peter Verhave bracht zijn leven en
werk terug voor een groot publiek.
Er volgden tentoonstellingen, mu
sea legden collecties van zijn pren
ten aan. En in heel Zeeland wer
den papieren illustraties van de
Prentenknipper bewaard, in een
doos op zolder of aan de muur. Tot
op de dag van vandaag. Dat bleek
toen het Zeeuws Museum in Mid
delburg vorig jaar Zeeuwen opriep
om werk in bruikleen te geven
voor een tentoonstelling. Zeker
veertig particulieren meldden
zich, tezamen goed voor zeventig
tot tachtig prenten.
Golvende tafels
Een selectie van die prenten is met
ingang van morgen te zien in de
wisselexpositie die in het Abdij
complex is ingericht. Gecombi
neerd met werk uit museale col
lecties. In drie zalen wordt voor
een ontmoeting van toen en nu
gezorgd. 'Toen' is Jan de Prenten-
knipper. Zijn prenten van boeren-
hofstedes, zijn op bijbelse verha
len gebaseerde taferelen, zijn voor
huwelijken bestemde illustraties
waarop soms een hartvorm was
vrijgehouden waarin de geliefden
een eigen tekst konden schrijven.
Bij binnenkomst zie je op de ach
terwand drie levensgrote letters:
H.E.L. Die letters gebruikte Jan
vaak in zijn bijbelse prenten. Nu
staan ze voor Hoop En Liefde. En
toch ook gewoon het woord 'hel',
want zo breed had de armoedige
marskramer het niet. Grafisch
ontwerper Toon Koehorst uit Rot
terdam heeft de prenten - ingelijst
en wel - op door de ruimte gol
vende tafels gemonteerd. Hij is on
der de indruk van het werk. En
heeft daarnaar gehandeld: ,,Jan de
een paar gespikkelde kousen, een
manshemd, vier tinnen lepels en
een stuk spek. Jan werd veroor
deeld tot twee jaar tuchthuisstraf.
En het is die veroordeling die
voor hem bepalend is geweest.
Hoewel er geen harde bewijzen
zijn, is het waarschijnlijk dat hij
in de gevangenis leerde prenten
knippen, beter gezegd: prenten
snijden. Als vrij man heeft hij van
dat ambacht zijn belangrijkste
broodwinning gemaakt.
Beeldverhaal
De in Rotterdam gevestigde Rus
sische kunstenares Masha Kra-
snova-Shabaeva kreeg de vrije
hand om het leven van Jan de
Prentenknipper op haar manier
in beeld te brengen. Dat doet ze
met uit hout gefreesde figuren
die in een levenslijn op de tafels
zijn geplaatst. Eerst de jonge Jan,
dan Jan met vrouw, met vrouw
Prentenknipper wordt in een
context van hedendaagse illustra
ties geplaatst. Met die sterke
kleurvlakken kun je zijn prenten
zo op instagram zetten." Het
werk biedt volgens hem daar
naast een mooi beeld van de bele
vingswereld van mensen in de
negentiende eeuw. Geloof, liefde
en armoede zijn de grote thema's.
De mooiste boerenhofstedes zijn
in een aparte zaal ondergebracht.
In de laatste expositieruimte zien
we de kunstenaar Jantje de Pren-
tenknipper geboren worden.
Daarbij hielp het toeval een
handje. In 1821 zat hij als dienst
plichtige in het leger. Zijn een
heid was gelegerd in Fort Frede-
rik Hendrik in Breskens. Waar
schijnlijk was het stoere ongein,
maar met een paar van zijn maten
stal hij wat spullen uit een café:
een kruik jenever, een zilveren
zakhorloge, een blauwe zakdoek,
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 2020 GO
Werkelijke naam
Jan Huiszoon (of
Hyszoon), geboren
in Colijnsplaat 1798,
overleden in Goes
1870. Hij trok door
Zeeland om zijn
knipsels te verko
pen.
Tussen 1825 en
1860 maakte hij
honderden, moge
lijk duizenden pren
ten. Kerkboekpren-
bezitten werk van
hem.
Jan leefde samen
met de Belgische
Constantia du Prée,
ze trouwden niet
omdat hij protes
tants was en zij ka
tholiek. Ze kregen
acht kinderen.
Na haar overlijden
is Jan nog drie keer
hertrouwd.
VERVOLG VAN PAGINA 3
Het slot Baltimor uit de collectie van Riet Basting
Verplanke.
