ZEELAND GEBOEKT Zelfs na drie generaties leeft de oorlog nog De dapperste moeder van heel de wereld 7 In Op weg naar De Hartzvervolgt Wessel te Gussinklo het levensverhaal van Ewout Meyster. Een roman als hoogst persoonlijke afrekening. Geheugens zijn meestal een put vol flits- jes en flardjes, maar Wessel te Gussin klo (geb.1941) diept zeer precieze de tails en uiterst subtiele nuances op. Dat is mis schien de essentie van zijn schrijverschap, zo als te zien in het met de Zeeuwse Boeken prijs onderscheiden De hoogstapelaar en nu in Op weg naar De Hartz. De auteur woont sinds 2007 in Zeeland en in dit nieuwe werk geeft hij een kleine knipoog naar 'zijn' Kamperland. Opnieuw is de hoofdpersoon Ewout Meyster, een personage in wie veel van zijn schepper valt te herkennen. Te Gussinklo studeerde psychologie en werkte een tijdlang als psychiater. Ewout be geeft zich ook in dat wereldje, een wereldje dat met fijnzinnig venijn wordt getekend. Het boek, ontwikkelingsroman en sleutelroman tegelijk, is een heerlijk heftige afrekening met een dubieuze sector vol charlatans, met een soort sekteleider en als hoofdkwartier een op leidingsinstituut 'De Hartz'. In de roman keert Ewout na bijna vier jaar terug naar deze tempel. Bij zijn eerste bezoek verkeerde hij in het gezelschap van zijn leermeester Somsen, een even zelfvoldane als foute kerel. Een eeuwige actualiteit De twee tijdlagen wringen, geven de roman onvermijdelijk iets van een invuloefening, hoe virtuoos het invullen ook verloopt. De ro man maakt een ouderwetse indruk, langzaam en lijvig, de stijl is bevlogen en weelderig, er zijn volop verwijzingen naar literatuurhisto rie, muziek en filosofie. De actualiteit lijkt ver weg, maar met enig geduld ontdek je een eeuwige actualiteit, die van de verhouding tussen wie wij zijn en wie we willen zijn. 'Normaal' zijn, zo weet de schrijver, betekent slechts dezelfde misvormingen hebben als ie dereen. Het zoeken van de hoofdpersoon naar zichzelf is ook onze zoektocht. De begaafde en gevoelige Ewout schrijft als jongen van achttien een roman. Hij belandt ermee bij de psychiater Somsen die van een geweldige prestatie spreekt, om die vervolgens toch weer te kleineren. Ewout wordt zijn hulpje en onderzoeksobject, en komt er gelei- delijk achter dat de vereerde man die zoveel stoornissen bij anderen ziet, zelf flink gestoord is. Net als andere topfiguren uit het vakgebied met wie Ewout in aanraking komt. Zoals de verrassend kleine 'Grote Man', een soort profeet, die ook zelf flink onder de in druk raakt van zijn verhalen over 'de voltooi ing, de voleinding'. Gehinderd worstelen Somsen eist volstrekte gehoorzaamheid van zijn jonge assistent, die al zijn zekerheid en zelfverzekerdheid kwijtraakt. De zielenknij per bemoeit zich met alle aspecten van zijn bestaan. Vooral ook wanneer Ewout op zijn eigen wijze betoverd raakt door Sylvia. Som- sen ontfermt zich over het naar zijn zeggen ernstig beschadigde meisje, maar natuurlijk niet met al te zuivere bedoelingen. Er vol gen onthullende en onthutsende, tedere en tergende hoofdstukken over eerste liefde, eerste toenadering, onderwerpen waarvan je misschien dacht dat het laatste woord er wel over was gezegd. Niet dus: 'On handig en moeizaam ging het allemaal, een soort gehinderd worstelen'. Hoe een schrijver schrijver wordt, daar er gens ligt de zin van heel de onderneming waarvan Op weg naar De Hartz een onderdeel is: 'Waar de goede woorden vinden?' Wessel te Gussinklo laat overtuigend zien dat hij uit eindelijk de goede woorden, de juiste beel den heeft gevonden. Er zit gevoel in Vormen van vrede. Zomaar een zin op pagina 43: 'Een Indonesi sche vrijheidsstrijder was zijn land trouw, zijn grond, al moest hij daarvoor zijn vriendje waar mee hij sinterklaas had gevierd in het grote koloniale huis de ogen uit steken'. En op pagina 86: 'Als we door beruchte hekken van Auschwitz gaan, na uitvoerige controle bij de ingang, en het grint onder onze schoenzolen ho ren knarsen, verstilt de tijd en worden we bevangen door een onbekend schuldbewustzijn.' We leven nu 75 jaar na de be vrijding, driekwart eeuw in vrede. In dat kader schreef Elte Rauch korte, invoelende verhalen vol herinneringen van haar Indi- VORMEN VREDE sche familie aan de Tweede We reldoorlog. Die bundelde ze on der de titel Vormen van vrede. Zelfs drie generaties na de oorlog blij ken trauma's nog steeds de kop op te steken. Ze noemt zichzelf een 'mengelingenmeisje' (pagina 59). Als ze haar Japanse vriendin Mat- suma vertelt over de opa's in In donesië, over de kampen, de folte ringen, de angst, bestempelt ze zichzelf en haar vriendin als 'kleinkinderen van de oorlog'. In het zeer verzorgd uitgegeven boek blijkt op pagina 31 dat de schrijfster in Terneuzen op school heeft gezeten. Ze maakt er een schrijversavond mee met Adriaan van Dis en gaat met hem in ge sprek (pagina 32): 'Onze discussie ging er fel aan toe We hielden elkaars handen vast. We hadden iets begrepen.' Elte Rauch (1980) is schrijfster en programmamaakster. Ze groeide op in Zeeuws-Vlaande- ren. Op haar zeventiende vertrok ze naar Amsterdam en kort daarop naar Engeland waar zij ruim tien jaar woonde. Daar stu deerde ze filosofie en sociale we tenschappen aan de University of Bristol. In 2010 verhuisde ze terug naar Amsterdam en volgde een studie theologie aan de Universi teit Utrecht. Uit het complete oe uvre van Huub Oosterhuis stelde ze een bloemlezing samen en ze verzorgde met Simon Mulder een bloemlezing uit de poëzie van Henriette Roland Holst. Vormen van vrede is haar verhalen-debuut. Momenteel werkt ze aan een ro man, die in de loop van volgend jaar zal verschijnen. Zeeuwse schrijvers De boeken van Josephine Rombouts danken we ei genlijk aan een overijve rige leerplichtambtenaar. Dat wordt duidelijk uit haar onlangs verschenen De weg naar Cliffrock Castle, waarin ze vertelt hoe de Schotse historie van haar en haar gezin begon. 'Luctor et emergo' lui den de laatste woorden. Heel toe passelijk, de schrijfster woont in middels in Zeeland. Ze leeft onder een andere naam, zoals ook het kas teel waar ze als 'housekee per' werkte anders heet. Het leek of ze meespeelde in een afleve ring van Downtown Abbey. Veel lezers geno ten van de verhalen uit haar Cliff rock Castle en Terug naar Cliffrock Castle. Maar hoe belandde ze in deze uit hoek? Het was een vlucht, omdat haar kinderen Wolf en Raaf be kneld waren geraakt in het Neder landse onderwijssysteem. We we ten het: geen schoolkind kan hier zonder behandelplan, allemaal zouden ze een afwijking hebben die tot aanpassingen en ingrepen noopt. Zo belandde het gezin van de schrijfster in een nachtmerrie. De jongens gaan van school naar school, in afwachting van een diag nose die nooit wordt gesteld. Aan het eind van deze fatale keten wachten de leerplichtambtenaar en de strafrechter. Voor de laatste Nederlander die nog in de kwaliteit van onze rechtspraak gelooft, moet De weg naar Clifford Castle een ont goocheling zijn. Voor ieder ander is het weer een verrijkend en verbijs terend boek. Over de kwalijke kwakzalverskolder van 'hoogbe gaafd', 'asperger' en niet te vergeten 'pdd-nos'. En over de avontuurlijke ontsnappingsroute die de schrijf ster vindt. Die route voert onder meer langs ijzige Schotse omstan digheden en warme Schotse men sen, een kleine cottage en een groot kasteel. Volgens de rechter is Josephine Rombouts een slechte ouder, maar voor mij is zij de dapperste moeder van heel de wereld. Op het dorps schooltje op een Schots schierei land doen haar kinderen het gewel dig. Raaf, in Nederland als een zwaar geval gezien, wordt ineens als 'social, smart and with a great sense of humour' omschreven. Net als alles met huisvesting en werk in orde is gekomen, slaat het noodlot toe. Ik ga verder niets verklappen, dat Zeeuwse motto 'Luctor et emergo' zegt genoeg. maandag 21 september 2020 GO Wekelijkse rubriek met boeken over Zeeland en boeken van Zeeuwse schrijvers De goede woorden gevonden Jan van Damme Romanschrijver Wessel te Gussinklo: ouderwets, langzaam, lijvig, bevlogen en weelde rig. FOTO MECHTELD JANSEN Wessel te Gussinklo: Op weg naar De Hartz - Uitgeverij Koppernik, roman, 504 pagi na's, 24,50. Vail, drie generaties nade bevrijding Rauch schreef korte ver halen vol herinne ringen van haar fami lie aan de Tweede Wereld oorlog Elte Rauch: Vormen van vrede - Uitgeverij HetMoet, hardcover, 100 pagina's, 18,99 euro. Mario Molengraaf Josephine Rombouts: De weg naar Cliffrock Castle - Uitgeverij Querido, 320 pagina's, 20,99.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2020 | | pagina 27