Instituut Clingendael onderzoekt mening over internationale
Rusland is
voor velen
nog een vijand
16
In de aanloop naar de verkiezingen heeft Instituut
Clingendael aan 23.000 Nederlanders gevraagd hoe wij
over het land van Vladimir Poetin denken. Niet te best.
et de Troonrede is
de verkiezingscam
pagne wel afge
trapt. Het zal de ko
mende maanden
vooral over binnenlandse aange
legenheden gaan, terwijl het bui
tenland toch meer en meer aan
wezig is in wat hier gebeurt. Best
opmerkelijk voor een handelsna
tie. Want hoe bijvoorbeeld om te
gaan met het Rusland van Vladi
mir Poetin? Wat vinden we daar
van?
Nederland heeft al langer be
hoefte aan gegevens over hoe wij
met z'n allen aankijken tegen in
ternationale ontwikkelingen en
het buitenlands beleid van Neder
land, vindt onderzoeksinstituut
Clingendael. Daarom is, samen
met onderzoeksinstituut Kies-
kompas, nu de 'Buitenland Baro
meter' ontwikkeld, waarin regel
matig bij 23.000 Nederlanders, uit
alle geledingen van de samenle
ving, wordt gepeild hoe zij aankij
ken tegen de grote wereld
rondom. Vanaf deze maand publi
ceert deze krant regelmatig
nieuwe resultaten van de 'Buiten
land Barometer' en Rusland bijt
het spits af. De antwoorden ko
men mooi op tijd, want aan het
einde van deze maand is er een
Kamerdebat over de Nederlandse
Ruslandstrategie.
Als Rusland in het nieuws
komt, is dat overwegend in nega
tieve zin, zo begint het rapport
Clingendael, dat werd afgerond
voordat de moordaanslag op
Aleksej Navalny wereldnieuws
werd. Ook Poetins schaakspel met
de EU in Belarus moest nog vol
gen.
Spionagerellen
Maar ook daarvoor was er hier ge
noeg te doen om Russische zaken.
Denk aan de spionagerellen over
en weer, Russische desinforma
tiecampagnes of cyberaanvallen
op ook Nederlandse doelen. We
kijken er al bijna niet meer van
op. Maar zijn we bang voor Poe-
tins Rusland? En willen we dat
Russische gas nog wel met zo veel
aantoonbare agressie van die
kant?
Om maar meteen de uitkomst
van het onderzoek te verraden: de
Nederlandse samenleving blijkt
verdeeld als het over Rusland
gaat. Een kwart van de onder
vraagden zegt geen Russische
dreiging te voelen. Een derde is
wel degelijk bang voor zo'n auto
ritair regime en de rest zegt het
eigenlijk niet goed te weten. Op
merkelijk: in kringen van D66 en
GroenLinks is men het bangst
voor de Russische beer, terwijl
aanhangers van PVV, FvD en in
mindere mate SP die het minste
vrezen. Monika Sie Dhian Ho, al
gemeen directeur van Clingen-
dael, zag in de analyse van de ant
woorden iets terug wat je tegen
woordig vaker ziet: het doet er
niet meer zo toe of je nou links of
rechts bent. Net als bij de discus
sie over klimaat of migratie is er
sprake van polarisatie langs soci
aal-culturele scheidslijnen en me
diagebruik.
Het jaar 2014 met achter elkaar
de annexatie van de Krim en
MH17 geldt als hét 'waterschei
dingsmoment' in de relatie tussen
Nederland en Rusland, ook voor
de Nederlandse publieke opinie.
,,Kijk hoe de VVD veranderde:
van een partij die vond dat we wel
zaken moesten doen met de Rus
sen tot een partij die nu best een
harde lijn voert. Dat weerspiegelt
de mening in een deel van de sa
menleving", aldus Bob Deen, on
derzoeker bij Clingendael en
coördinator van het Rusland en
Oost-Europa Centrum van het in
stituut.
Minder zwart
Maar ondanks alle negatieve ont
wikkelingen van de laatste jaren
blijkt het oordeel over Rusland
verrassend genoeg toch minder
zwart dan bij een vorig groot on
derzoek. In 2018 verdrongen Zwe
den en Nederlanders elkaar bijna
als het ging om wie het meest kri
tisch op Rusland was. Nu zie je
een scheiding der meningen:
stemmers op D66 en GroenLinks
zijn deze keer het meest bevreesd
voor Russische dreiging. Volgens
de onderzoekers heeft dat er on
der meer mee te maken dat juist
die partijen mensenrechten en
acceptatie van seksuele diversiteit
iT?
belangrijk vinden. Dat in Rusland
menig homo en lesbienne zich
bedreigd voelt, wordt bij D66 en
GroenLinks hoog opgenomen.
Aan de andere kant van het poli
tieke spectrum is er sympathie
voor Poetin in kringen van FvD
en PVV, vanwege de manier
waarop de sterke leider de eigen
cultuur zou beschermen.
Maar - en dat is ook veelzeg
gend - heel veel mensen houden
zich op de vlakte. Kan het zo zijn
dat de bombardementen aan fake
news uit Russische trollenfabrie-
ken ook hier effect hebben en
twijfel zaaien? Monika Sie denkt
dat een samenleving vatbaar
wordt voor het soort ondermij
ning waar trollenfabrieken op in
zetten, als veel mensen niet goed
geïnformeerd zijn en als groepen
die in cultureel opzicht elkaars te-
ZATERDAG 19 SEPTEMBER 2020 GO
Wie is er bang
voor Rusland?
Een derde van u!
BOB VAN HUËT
Pro-Russische separatist bij de brokstukken van MH17. foto reuters
35% van de ondervraagde
Nederlanders ziet Rusland
als een bedreiging voor de
veiligheid van Europa, ter
wijl 38% zich neutraal op
stelt of het niet weet. 27%
ervaart Rusland niet als be
dreiging. Kiezers die stem
men op de VVD, D66, CDA,
PvdA en GroenLinks zien
Rusland in een beduidend
negatiever licht dan degenen
die een voorkeur hebben
voor de PVV, Forum voor De
mocratie en - in mindere
mate - de SP. Een meerder
heid van 56% meent dat Ne
derland bij een Russische
aanval op een NAVO-lidstaat
zijn bondgenootschappelijke
afspraken moet nakomen,
terwijl 11% van mening is dat
Nederland dit niet zou moe
ten doen. Daarbij moet wel
worden aangetekend dat het
aantal neutrale antwoorden
groot is. Voorts acht bijna
80% van de Nederlanders
de stelling dat 'de Verenigde
Staten Europa steeds min
der willen beschermen
omdat Europeanen meer
voor hun eigen veiligheid
moeten zorgen' waarschijn
lijk of zelfs zeer waarschijn
lijk. Gevraagd naar steun
voor import van Russisch
gas, zegt 28% daar bezwaar
tegen te hebben, 42% heeft
geen bezwaar, 30% staat
daar neutraa tegenover.
56%
56% van de Nederlanders
vindt dat Nederland bij een
Russische aanval op een
NAVO-lidstaat zijn bondge
nootschappelijke afspraken
moet nakomen.