8 NIEUWS
De troonrede
Ledenvande
Staten-Generaal,
Nooit zal ik de Nationale
Dodenherdenking van 4 mei
2020 vergeten. Het was
onwerkelijk en zeer
realistisch tegelijk: die bijna
lege Dam, de stilte nog
oorverdovender dan anders,
en het besef dat de viering
van 75 jaar vrijheid
noodgedwongen een
ingetogen karakter had
gekregen. Door het
coronavirus werd dit voorjaar
ineens alles anders. Ook
deze anders-dan-anders-
Prinsjesdag op 1,5 meter
afstand, niet in de Ridderzaal,
en met minder mensen,
tradities en uitbundig rood-
wit-blauw, maakt dat
tastbaar.
Mijn bewondering en dank gaan uit
naar iedereen die in de zorg en elders
in de samenleving al het mogelijke
deed om de coronacrisis het hoofd te
bieden. Verpleegkundigen en schoon
makers, boa's en defensiepersoneel,
supermarktmedewerkers en mensen
in het openbaar vervoer. Ik wil daar
naast mijn steun en medeleven betui
gen aan hen die door corona zijn ge
troffen, of die een geliefde moeten
missen. Maar ook voor wie dat niet
geldt, is de impact enorm. Corona
raakt ons allemaal. Van Terschelling
tot Aruba. Jong en oud. Mensen met
een beperking vaak nog harder dan
anderen. Corona raakt ons in school
en werk. In het gemis van een aanra
king. En vooral: in ons gevoel van
veiligheid en vertrouwen. Want
geen eindexamen kunnen doen, een
begrafenis in zeer kleine kring, niet op
bezoek kunnen bij je man of vrouw in
het verpleeghuis, als ondernemer
ineens je levenswerk verliezen, of je
baan - het is allemaal enorm ingrij
pend. Voor al die gevoelens van stress,
eenzaamheid en verlies moet ruimte
zijn en erkenning. Binnenkort geven
we daar in het hele Koninkrijk in ver
bondenheid uitdrukking aan onder de
noemer 'aandacht voor elkaar'.
Toch gebeurt er deze maanden ook
veel goeds. We waarderen meer het
land waarin we wonen. Het weefsel
van onze samenleving is opnieuw
sterk gebleken. Het blijft bijzonder
hoe Nederlanders er voor elkaar zijn
als de nood aan de man komt. Bijzon
der was ook hoe we in een paar maan
den samen voor elkaar kregen dat de
grootste beperkingen konden worden
opgeheven. En bijzonder is de veer-
kracht van ondernemers die op allerlei
creatieve manieren hun bedrijf draai
ende hielden, van leraren die hun
leerlingen online gingen begeleiden,
en van ouders die plotseling werk en
onderwijs thuis combineerden.
Nederland heeft in de coronacrisis be
wezen verantwoordelijk, saamhorig
en flexibel te zijn. Laat ons dat vol
houden zolang dat nodig is. En laat
ons daar vertrouwen aan ontlenen
voor de toekomst.
Want juist in tijden van plotselinge
schokken is het zaak oog te houden
voor de lange termijn. Dat zijn we ver
plicht aan de jongeren, die de laatste
maanden niet alleen moesten inleve
ren op hun leven nu, maar ook op
hun vooruitzichten voor
straks. Een 94-jarige vete
raan maakte veel los met een
ingezonden brief waarin hij
de jongeren van Nederland
opriep vol te houden en soli
dair te zijn met zijn generatie.
Een 18-jarige student schreef
hem terug hoe dankbaar hij was
voor de vrijheid en alle mogelijkheden
waarmee hij en zijn leeftijdgenoten
opgroeien. Maar hij schreef ook hoe
zeer zij die vrijheid nu missen, hoe zij
sleutelmomenten in het leven zomaar
zien passeren en hoe extra onzeker de
toekomst door de coronacrisis voelt.
Die onzekerheid is er op het gebied
van opleiding, wonen en werk. Tege
lijkertijd is er de zorg over overkoepe
lende problemen als klimaatverande
ring, die door corona niet minder ur
gent worden. Deze brief raakt de kern
van Prinsjesdag, want perspectief voor
de toekomst begint altijd in het hier-
en-nu. Dat is de spiegel die de volwas-
senen van morgen voorhouden aan
de volwassenen van vandaag.
In dat besef maakt de regering de
keuze in deze onzekere tijd niet te
bezuinigen, maar juist te investeren
in baanbehoud, goede publieke voor
zieningen, en een sterkere economi
sche structuur en een schoner land
nu en straks. Op die pijlers rusten de
plannen van de regering voor het ko
mende jaar.
De Nederlandse economie en
overheidsfinanciën zijn veerkrachtig.
De laatste jaren is een financiële buf
fer opgebouwd waarvan we nu de
vruchten plukken. Deze publieke
spaarpot maakt de gezondheidseffec
ten van het coronavirus niet minder
heftig, maar maakte de eerste directe
economische gevolgen wel beter
draagbaar.
Nu moeten we ons schrap zetten
voor de gevolgen van een zware
economische terugslag, die ook
doorwerkt in de economie en over
heidsfinanciën op lange termijn. Hoe
precies, hangt af van de vraag tot
wanneer en in welke mate het coro
navirus ons in zijn greep blijft hou
den. Maar alle recente cijfers en ra
mingen zijn ongekend in vredestijd.
Met een historische krimp van ruim
5 procent in 2020. Met een histori
sche omslag van een overschot op de
rijksbegroting naar een tekort van
7 procent in één jaar. En met een
verdubbeling van de werkloosheid
ook in één jaar. Onze belangrijkste
handelspartners in Europa en
wereldwijd hebben te kampen met
een economische terugval die vaak
nog groter is. Voor een open en op
handel en export gericht land als
Nederland is dat, zeker na brexit,
een extra complicatie.
De internationale gevolgen van de
coronacrisis kunnen moeilijk wor
den overschat, niet in economisch en
niet in geopolitiek opzicht. Er lijken
nog diepere groeven te worden ge
trokken tussen de grootste machts
blokken in de wereld. In het jaar van
75 jaar Verenigde Naties domineert
helaas steeds vaker het nationale
eigenbelang en is de multilaterale
wereldorde verder onder druk
komen staan. Voor de Nederlandse
regering staat buiten kijf dat goed
functionerende internationale
instellingen en internationale
samenwerking noodzakelijk zijn
om problemen aan te pakken
die geen land of regio alleen
de baas kan. Dat geldt voor
vraagstukken van vrede en
veiligheid, voor de klimaat
crisis en de toekomst van
onze energievoorziening,
voor armoedebestrijding en
nu ook voor de bestrijding van
het coronavirus.
Ons land neemt hierin verant
woordelijkheid. Dat is zowel een
morele plicht als welbegrepen
eigenbelang. Nederland blijft steun
geven aan de kwetsbaarste regio's
in de wereld, die zwaar door corona
zijn getroffen. Daarnaast blijft de re
gering werken aan versterking van
de operationele inzet van Neder
landse militairen. Het is duidelijk dat
de wereld zich, over de coronacrisis
heen, moet voorbereiden op de
mogelijkheid van een volgende
pandemie of een andere externe
schok. Corona leert ons dat we
ook internationaal samen sterker
staan in een crisis als deze.
In Europees verband geldt dat de
toenemende geopolitieke onzeker
heid en de coronacrisis het belang
van samenwerking en een eendrach
tig optreden naar buiten toe alleen
maar vergroten. De inbedding in de
Europese Unie en de interne markt
staan aan de basis van de Neder
landse welvaart, rechtszekerheid en
veiligheid. Het is waar dat Europese
samenwerking vaak gepaard gaat
met stevige discussies, waardoor ver
schillen tussen landen soms worden
uitvergroot. Toch brengen de over
eenkomsten en de gedeelde belangen
de lidstaten altijd weer bij elkaar. Zo
werkt Nederland intensief samen
met andere Europese landen om de
ontwikkeling en beschikbaarstelling
van een vaccin te versnellen. Met
het Europees herstelfonds kunnen
lidstaten voor de korte termijn de
gevolgen van de coronacrisis beter
opvangen en voor de lange termijn
werken aan structurele economische
hervormingen. Het is een vorm van
solidariteit die twee kanten op
werkt: van buren die elkaar vanzelf
sprekend helpen in tijden van nood,
maar die in eigen land ook stappen
zetten en hervormen om bij een
volgende crisis allemaal beter voor
bereid te zijn.
In ons land konden met extra over
heidsuitgaven de eerste gevolgen
van de coronacrisis voor de bedrij
ven en de werkgelegenheid worden
opgevangen. Voor de korte termijn is
twee keer een pakket steunmaat
regelen ingezet waarmee lonen zijn
doorbetaald en faillissementen en
grootschalige ontslagrondes zoveel
mogelijk konden worden voorko
men. Het derde pakket, dat beschik
baar is vanaf 1 oktober, heeft een
looptijd van negen maanden.
Behoud van zoveel mogelijk banen
blijft het doel. Maar na de fase van
noodsteun is het nu ook belangrijk
dat mensen door scholing en trai
ning de overstap kunnen maken
naar sectoren waar een tekort aan
personeel is, en dat bedrijven zich
aan kunnen passen aan de nieuwe
realiteit. Met een aanvullend pakket
van bijna een half miljard euro voor
kunst en cultuur onderstreept de
regering het grote maatschappelijke
belang van deze sector. De steun
voor het openbaar vervoer wordt
voortgezet, omdat veel mensen voor
hun dagelijkse bezigheden afhanke
lijk zijn van bus, trein, tram en
metro. Voor gemeenten komt bijna
800 miljoen euro extra beschikbaar,
bijvoorbeeld voor buurthuizen,
sociale werkvoorziening, culturele
instellingen, en voor het coronaproof
organiseren van de verkiezingen. Zo
werken medeoverheden en Rijk als
één overheid samen in deze crisis.
Met de zwaar getroffen Caribische
delen van het Koninkrijk wordt
gesproken over welke steun onder
welke voorwaarden kan worden
verleend. Het doel is de bevolking nu
te steunen en bij te dragen aan toe
komstige economische zekerheid en
maatschappelijke stabiliteit. Huma
nitaire steun blijft steeds beschik
baar.
Bij de start van deze periode koos
de regering voor versterking van
publieke voorzieningen. Het belang
hiervan is door corona eerder
toe- dan afgenomen. Investeren in
woensdag 16 september 2020
GO
