Discussie Zanddijk
lijkt van toverbal
veranderd in zuurtje
Ook Zeeuwse stikstofruimte straks te koop
Analyse
4
LOSKADE BOULEVARD VAN SCHOONHEID EN TROOST
De Loskade in Middelburg is omgetoverd tot een
Boulevard van Schoonheid en Troost. Er zijn gisteren 25
nieuwe verkeersborden geplaatst. Niet met pijlen of verboden,
maar met werken van Zeeuwse kunstenaars.
A
Van een afstandje bekeken
heeft de discussie over de
aanpak van de Zanddijk
tussen de A58 en Yerseke een bizar
verloop. Twee jaar geleden presen
teerde de provincie vier mogelijk
heden: de poldertracés rood en
groen - nieuwe wegen waarbij de
A58 ook een nieuwe afslag zou
krijgen - en bruin en roze/zwart -
beide grotendeels gebaseerd op
een verbetering van de huidige
route.
De voorkeur ging uit naar groen
(het minst dure poldertracé) of
bruin. Nu de besluitvorming na
dert, gaat het debat alleen nog over
rood en roze/zwart.
Zere been
Aangezien het Rijk niet wilde
bijdragen aan een poldertracé,
koos de provincie vorig jaar voor
bruin. Maar dat zagen de bewo
ners van het buurtschap Kaasgat
niet zitten, omdat er dan een
nieuw stuk weg langs hun huizen
zou komen. De weerstand was zo
groot, dat provincie en gemeente
toegaven.
Ze vielen terug op een verbe
terde versie van roze/zwart: de
verbreding van de huidige Zand
dijk en Molendijk, en een grotere
rotonde direct na de afslag Yerseke
op de A58. Dat was tegen het zere
been van met name de onderne
mers in Reimerswaal, die altijd
een poldertracé wilden, het liefst
rood.
Toeters en bellen
Het provinciebestuur lijkt zorg
vuldig alle mogelijkheden te heb
ben verkend en gaandeweg is de
ene na de andere variant wegge
streept, omdat-ie te duur is of
geen draagvlak heeft. Een meer
derheid van de Staten lijkt daar
begrip voor te hebben en acht
roze/zwart, eventueel met nog
wat extra toeters en bellen, onver
mijdelijk.
Forum voor Democratie niet. De
partij heeft zich in het dossier
vastgebeten en stelde deze week
weer een reeks kritische vragen. Je
kunt wel op een toverbal zuigen
tot er één kleur overblijft, maar
niet als de inwoners van Yerseke
daar een zure smaak van in de
mond krijgen, redeneren Statenle
den Martin Bos en Fred Walra-
vens.
Ze willen niet nu één tracé kie
zen en dat verder uitwerken, een
werkwijze die in bestuurlijk Ne
derland heel gebruikelijk is, maar
ook beide poldertracés dooront
wikkelen en dan pas kiezen. On
der aan de streep zouden die wel
eens goedkoper kunnen blijken,
denken ze. Of misschien is er in de
tussentijd wel geld voor te vinden,
bij de ondernemers in Reimers-
waal of in het Wopke-Wiebes-
fonds.
Halsstarrig
Forum houdt halsstarrig vast aan
een eerder afgeschoten tracé dat in
hun ogen zelfs nooit serieus is ge
nomen. Je kunt de partij dat moei
lijk kwalijk nemen. Ook de pro
vincie is terug gekomen op een
eerder opzij gelegde variant, zij het
dat die nu is opgekalefaterd.
Als een opzichter loopt
de Middelburgse
kunstenaar Ramon
de Nennie langs het
Kanaal door Walche
ren. ,,Hop, hop", maant hij. ,,De
volgende staat al te wachten."
Zijn collega's Hans Bommeljé en
Cor de Lange hebben net een
kunstwerk van Leni van den
Berge aan een lantaarnpaal ge
schroefd. Het is een afbeelding op
een verkeersbord van 45 bij 30
centimeter. Ze hebben nog 24
lantaarnpalen te gaan.
De Nennie is een onvermoei
bare pleitbezorger van de
Zeeuwse kunst. Jarenlang gaf hij
decreet uit, een tijdschrift en
kunstwerk ineen. Na vijftien af
leveringen was de rek eruit, maar
toen hij twee jaar geleden een
groepstentoonstelling organi
seerde in en rond zijn toenmalige
atelier aan de Herengracht in
Middelburg, ontstond het idee
om er toch nog een te maken. De
gemeente verleende een subsidie,
maar het plan verdween vorig
jaar in de ijskast omdat ineens tal
Kunstwerken willen
naar buiten, gezien
worden
van kunstbroeders rondom De
Nennie overleden. Dan maar in
2020, dacht hij. Dat jaar pakte zo
mogelijk nog gekker uit.
De coronacrisis maakte het
kunstenaars vrijwel onmogelijk
om te exposeren. ,,We zijn in een
bizarre wereld terecht gekomen,
waarin we elkaar maar tot 1,5 me
ter mogen benaderen en kunst
opgesloten ligt in musea en ate
liers en alleen nog maar virtueel
bekeken kan worden", stelt De
Nennie. ,,Maar kunstwerken wil
len naar buiten, gezien worden.
Een lantaarnpaal is een prachtig
podium."
Catalogus
Dus is het nieuwe decreet - naar
analogie van het nieuwe normaal
- een catalogus geworden bij ex
posities die op straat zijn te zien.
De Nennie omschrijft het als 'ge
woon zichtbaar maken wat de
(beeldende) kunstenaars in Zee
land creëren. Niets meer en niets
minder. Eigenlijk het oorspron
kelijke idee achter decreet-tijd
schrift in den beginne, maar nu
dan in zijn puurste vorm: alleen
het beeld, waarbij je iedere keer
als je een bladzij omslaat in een
andere wereld belandt'.
Buitenproject
De Nennie heeft Zeeuwse kun
stenaars dezelfde vraag gesteld als
Wim Kayser twintig jaar geleden
in zijn beroemde televisiepro
gramma Van de Schoonheid en de
Troost: Wat maakt het leven de
moeite waard? Behalve op papier
zijn hun antwoorden ook te zien
in Zeeuwse straten. Te beginnen
in Middelburg, maar er zijn plan
nen voor Vlissingen, Terneuzen,
Zierikzee en Domburg. ,,Van-
wege corona wilde ik een buiten
project. Ik dacht als eerste aan
verkeersborden in het centrum,
maar dat vond de gemeente Mid
delburg erg verwarrend. Ik was
ook in gesprek met Vlissingen.
'Daar moet het op de Boulevard',
zei Hans Bommeljé. Zo kwam ik
In vaktermen heet dit 'extern salde
ren'. In Limburg kan het al een jaar.
Zeeland en Noord-Brabant gaan
het per half september doen. An
dere provincies volgen weldra.
Wie zijn bedrijf wil vergroten,
een weg aanleggen of woningen
wil bouwen en daarmee voor stik
stofneerslag zorgt, heeft een na
tuurvergunning nodig. Die wordt
alleen afgegeven als de totale stik
stofbelasting van de natuur gelijk
blijft of daalt. In het voorjaar leidde
dat tot problemen in Zeeland. Zo
ging onder meer de Kop van Schou
wen op slot voor nieuwe woning
bouwprojecten omdat de bouw
daarvan de natuur te veel zouden
belasten. De stikstofneerslag is daar
al te hoog, waardoor de natuur ver
armt. Door de maximumsnelheid
op de A58 te verlagen konden stil
liggende bouwprojecten worden
hervat. De stikstofwinst die dat op
levert, mag namelijk overal in Zee
land worden gebruikt.
Door extern salderen van stik
stofuitstoot kunnen nu meer be-
Als het uit de hand
loopt, wordt de
regeling stopgezet
drijven uitbreiden. Er zijn enkele
ondernemers, ook agrarische, die
op deze manier hun bedrijf vooruit
willen helpen, meldt de provincie.
Een ondernemer mag maar 70 pro
cent van de overgenomen stikstof-
ruimte gebruiken. De rest moet ten
goede komen aan de natuur.
Landbouworganisatie ZLTO re
ageert kritisch. Ze snapt dat de pro
vincie bedrijven ruimte wil geven
zich te ontwikkelen. Ook voor
landbouwbedrijven is dat belang
rijk. Tegelijkertijd moet de provin
cie kien zijn op misstanden, zegt de
ZLTO. Voorkomen moet worden
dat kapitaalkrachtige bedrijven en
overheden van buiten Zeeland hier
veehouderijen opkopen om in hun
eigen gebied projecten te realiseren.
Zeeland telt al weinig veeteelt. De
bedrijven die er zijn, zijn hard no
dig om duurzame kringloopland-
bouw mogelijk te maken. De pro
vincie zegt daar scherp op toe te
zien. Gedeputeerde Anita Pijpelink:
,,Als het uit de hand loopt, wordt de
regeling stopgezet. Ik vertrouw er
op dat dat niet gaat gebeuren, want
in Zeeland voeren we dit met alle
sectoren in nauw overleg uit."
Zeeland deed daar eind mei een
nare ervaring mee op. Er ontstond
een stikstofrel toen de provincie
Noord-Brabant zonder ruggespraak
met en tot woede van Zeeland een
boerderij in Kerkwerve kocht.
Noord-Brabant hamsterde overal in
Nederland stikstofruimte. Die stik
stofrechten wil de buurprovincie
gebruiken om een bedrijventerrein
in Moerdijk aan te leggen. Noord
Brabant maakte excuses voor het
kapen van stikstofrechten. Zeeland
voerde met de buurprovincie 'ste
vige, maar goede gesprekken' over
de spelregels. Pijpelink voorziet dan
ook geen nieuwe incidenten.
vrijdag 11 september 2020
'Een lantaarnpaal
is een prachtig
podium'
Het debat over de Zanddijk
lijkt wel een toverbal, zo vaak
is het voorkeurstracé van
kleur veranderd. Voor Forum
voor Democratie is het hui
dige voorstel eerder een bek
kentrekker.
Ernst Jan Rozendaal
Yerseke
Ernst Jan Rozendaal
Middelburg
- Ramon de Nennie,
kunstenaar
De provincie verandert per 15
september de stikstofregels, zo
dat er meer ruimte is voor uit
breidingen van bedrijven. Het
wordt mogelijk stikstofruimte el
ders te kopen of zelfs te leasen.
Bijvoorbeeld door leegstaande
veestallen op te kopen waar
stikstofrechten op rusten, of de
rechten tijdelijk over te dragen.
Frank Balkenende
Middelburg
- Anita Pijpelink, gedeputeerde
