EUWS 11
criminelen die via de lucht men
sen, drugs of sigaretten smokkelen.
,,En een helikopter die een gevan
gene wil bevrijden'', zegt Hoeben.
In 2017 probeerde Benaouf A., een
kopstuk uit de Amsterdamse on
derwereld, op die manier te ont
snappen uit de gevangenis van
Roermond.
In Nederland staan twee van
deze militaire radars. Eentje staat
in het Friese Wier en bekijkt het
noorden van het land, tot 200 kilo
meter voorbij de Waddeneilanden.
Die radar is recent vervangen,
maar nog niet opgeleverd. In het
noorden van het land is nu geen
radardekking. En met de radar
in Nieuw Milligen die 'volledig
onvoorspelbaar' is, is 'de situatie
bijzonder precair'. ,,We hebben nu
een gevaarlijke situatie. En dan is
straks de radar in Wier klaar, maar
die kan niet boven Rotterdam
kijken. Daar ziet ie vlak boven de
stad niets.''
Op de vraag hoe groot de kans is
dat er wat misgaat, komt Hoeben
met een wedervraag: ,,Hoe vaak
brandt je huis af? Toch heeft ieder
een een opstalverzekering. Zo zie
ik Defensie ook.''
Al jaren is voor de krijgsmacht
duidelijk dat er een nieuwe radar
moet komen. Een nieuwe radar
bouwen in Nieuw Milligen is geen
optie, zegt Hoeben. ,,Hier staat ie
in een kuil. In de jaren 70 maakte
dat niet uit, toen wilden we voor
namelijk naar boven kijken. Maar
nu is een laagvliegend toestel niet
te zien.'' De Utrechtse Heuvelrug
belemmert het 'zicht' naar het
westen, de Hoge Veluwe naar de
oostelijke kant. Bovendien liggen
er plannen om windparken te
bouwen in de Flevopolder. Wind
molens verstoren
de werking van de radar.
De nieuwe locatie luistert
nauw, ook omdat binnen de Navo
afspraken zijn gemaakt over radar
dekking. Zo bekijkt een Duitse
radar het uiterste oosten van ons
land, een Belgische radar 'dekt'
het uiterste zuiden. ,,De twee
radars hebben een kijkdiameter
tot 400 kilometer. Zaak is om die
twee cirkels optimaal te positio
neren boven Nederland.'' En die
ideale locatie is rond het Gelderse
Herwijnen, bij Gorinchem.
Maar de gemeente West Be
tuwe weigerde het bestemmings
plan aan te passen om de radar
mogelijk te maken. Ook de inwo
ners van Herwijnen zitten niet
te wachten op de nieuwe radar.
Zij vrezen de elektromagnetische
straling die de nieuwe, en de helft
kleinere, SMART L-radar van het
Nederlandse bedrijf Thales ver
spreidt. Bovendien, stelt wethou
der Sietske Klein-De Jong van
West Betuwe, moet een radar
toren volgens de regels 1500 me
ter van woningen staan. ,,Hier
staan op 300 en 600 meter al
boerderijen en ligt de kern van
Herwijnen op 900 meter.''
Straling
De dodelijke spierziekte ALS zou
in Herwijnen vaak voorkomen
en een actiecomité vermoedt een
verband tussen de straling van de
KNMI-radar die al in het dorp
staat en een luchtverkeersradar
die er tot 2016 stond. Klein-De
Jong: ,,Wij zijn wel een beetje
klaar met die radartorens.'' Vol
gens Hoeben hebben ze niets te
vrezen van de radar. ,,Ik wil de
angst niet bagatelliseren, maar de
straling valt binnen de Europese
richtlijnen.'' Onderzoek heeft
nooit aangetoond dat straling ALS
kan veroorzaken.
Als er een radar in zj achter
tuin gebouwd zou worden, zou
Hoeben dat 'prima' vinden. ,,Ik
zou dat wel mooi vinden. Maar ik
snap dat ik niet representatief ben
voor de Nederlandse bevolking.''
Zelf vloog Hoeben jarenlang met
een AWACS-radarvliegtuig 'met
zo'n grote pannenkoek recht
boven mijn hoofd'. ,,Ik heb lang
met die systemen gewerkt, dus
ik weet dat er geen gevaar van
uitgaat.''
Juist op de plek waar de oude
luchtverkeersradar stond, wil De
fensie de nieuwe radar bouwen.
,,Het is niet voor niets dat er in
Herwijnen al twee radars ston
den'', benadrukt Hoeben. De
grond werd eind 2015 aangekocht
en hij hoopt dat de radar 'medio
of eind 2022' operationeel is.
In één klap
Omdat de gemeente niet mee
werkt, is staatssecretaris Barbara
Visser van Defensie in februari
een zogeheten rijkscoördinatie-
regeling gestart, waarmee ver
gunningen en ontheffingen in
één klap kunnen worden geregeld
als sprake is van nationaal belang.
Inwoners kunnen nog wel 'ziens
wijzen' indienen, maar de ge
meente kan geen beroep aante
kenen bij de Raad van State.
,,Wij kunnen helemaal niets
meer'', zegt wethouder Klein-
De Jong. ,,Alleen onze inwoners
kunnen nog in verzet komen.''
Volgens Visser is zo'n traject
voor Herwijnen nodig vanwege
'de nationale veiligheid'. „Natuur
lijk heb ik daar gevoel bij'', bena
drukt Klein-De Jong. ,,Ik zou dat
kunnen begrijpen als dit echt de
enige geschikte locatie zou zijn.
Daar ben ik niet van overtuigd.''
Met de radar ondersteunt
Defensie ook de politie, zegt
Hoeben, met het 'onderscheppen
van boefjes'. De radar kan ook
zien of vliegtuigen zich aan hun
ingediende vluchtplan houden.
,,Het gebeurt aan de lopende band
dat een vliegtuigje opgeeft dat
het van ergens in Zeeland naar
Knokke in België vliegt. Dat stijgt
dan ook wel op in Zeeland en
landt in Knokke, maar vliegt
stiekem via Engeland. We weten
uit inlichtingen dat het echt veel
gebeurt. Nu kunnen we dat helaas
niet zien, daar hebben we de radar
in Herwijnen voor nodig.''
Die vliegbewegingen zijn niet
te zien op commerciëleflight
trackers, stelt Hoeben. ,,Daar zie je
alleen vliegtuigen die willen dat
jij weet dat ze daar zijn, en er zit
een paar minuten vertraging in.
Als je geen radar hebt die dat
vliegtuigje ook zonder mede
weten kan zien, ben je kansloos.
Wij zijn de enige met dat lucht
beeld. Dat heeft niemand anders.''
psgfillil!
maandag 7 september 2020
GO
M T Luitenant-kolonel Bart Hoeben bij de radartoren. ,,Hopen dat er
geen onderdeel stukgaat.'' foto's koen verheijden, hoge noorden /jacob van essen
Nieuw Milligen
