16 ZEELAND
GEBARENTAAL OP SCHOOL^
De Tweede Kamer
praatte maandag over
gebarentaal. Op het
OLV in Breda
kunnen scholieren
het al leren. En dat
willen ze niet alleen
vanwege dat leuke
hamsteren-gebaar
van tv-tolk Irma Sluis.
,,Ik wil met de dove
ouders van een vriend
kunnen praten."
Kletsend komen leer
lingen het klaslokaal
op het OLV (Onze
Lieve Vrouwelyceum)
in Breda binnen. Maar
zodra Nienke Fluitman aan haar
les begint, zijn ze stil. Want haar
hoor je ook niet. Ze gebruikt enkel
haar handen.
Fluitman, uit Oosterhout, is
docente gebarentaal. Dat is sinds
dit schooljaar een keuzevak op het
OLV (havo-atheneum-gymna
sium). En nee, dat is niet het ge
volg van de populariteit van Irma
Sluis, die zo vaak de corona
persconferenties van premier
Mark Rutte en zorgminister Hugo
de Jonge 'vertaalde' voor doven en
slechthorenden.
Anderhalfjaar geleden al - ver
voor iedereen Irma's gebaar voor
hamsteren zo grappig vond - zette
de school het al in gang, vertelt
rector Gijs van Wijlen. „Tijdens
een projectenweek hadden onze
leerlingen kennisgemaakt met
mensen met een beperking: men
sen in een rolstoel, blinden, maar
ook doven en slechthorenden.
Heel leerzaam. Na afloop opperde
een collega om meer met gebaren
taal te doen. Samen met Nienke
Fluitman hebben we er een keuze
vak voor tweede- en derdeklassers
van gemaakt."
Pols en vingers
Terug naar de klas, waar diezelfde
Fluitman de handgebaren in el
kaar laat overvloeien. De leerlin
gen zijn stil. Of toch bijna stil: ,,Als
de hele les zo gaat, dan snap ik het
niet hoor", mompelt er een.
Maar al snel brengt de docente
haar 'stem' in de les, zoals ze het
zelf noemt - ze praat. De scholie
ren halen opgelucht adem, maar
zijn meteen zelf aan de beurt. De
armen gaan de lucht in, pols en
vingers doen het werk. In rap
tempo leren ze hun naam te geba
ren en vervolgens komt het hele
alfabet aan bod. Tegen het einde
van de eerste les 'spreken' ze al
aardig wat woorden en kleine zin
nen.
Het keuzevak is populair, vertelt
rector Van Wijlen. ,,Dit najaar
hebben we twee volle klassen."
Toch een beetje het Irma-effect?
Dat lijkt wel mee te vallen, leerlin
gen hebben hun eigen redenen om
de gebaren onder de knie te willen
krijgen. ,,Het is leuk om een
nieuwe taal te leren", vinden
Martijn Korsmit en Mattijn
Aaldering. Maar er is meer. ,,We
hebben allebei een vriend met
dove ouders. Als wij daar zijn,
tolkt hij voor ons, anders begrij
pen wij die ouders niet. Wij hopen
dat we na een half jaar les eindelijk
eens echt zélf een gesprek met ze
te kunnen voeren."
Medeleerling Babette Meijer
volgt het vak naar eigen zeggen
meer voor anderen dan voor zich
zelf. ,,Omdat ik anderen graag wil
kunnen helpen, wanneer er nie
mand anders is die dat kan."
Docente Fluitman is trots en
blij. Gebarentaal betekent voor
haar méér dan alleen lesgeven; ze
wil de dovenwereld met de rest
van de samenleving verbinden.
,,Hoe meer mensen op deze ma
nier met doven kunnen commu
niceren, hoe minder die zich bui
ten de maatschappij voelen staan.
Dat is veel waard."
Ook prof. dr. Onno Crasborn is
enthousiast. De hoogleraar Neder
landse Gebarentaal aan de Rad
boud Universiteit Nijmegen pleit
al langer voor de invoering van het
gebarenstelsel als middelbare-
schoolvak, en is blij verrast met
het initiatief van het OLV. ,,Bij
mijn weten de enige Nederlandse
Eindelijk gebarentaal
als serieus schoolvak.
Hiervoor ben ik
opgeleid, dit wil ik
school die gebarentaal structureel
aanbiedt. Op enkele andere scho
len bestaan al wel kortlopende
projecten, maar dit biedt perspec
tief voor de toekomst. Het is heel
belangrijk voor de communicatie
van dove kinderen - in én buiten
hun school - dat horende kinde
ren gebarentaal kunnen."
Weinig werk
Voor Nienke Fluitman - al veer
tien jaar als zelfstandig onderne
mer actief via gebaren.nl - beteke
nen de officiële lesuren op de Bre
dase scholengemeenschap ook een
persoonlijke mijlpaal. Want hoe
enthousiast veel mensen ook zijn
over het bestaan van gebarentaal,
in het reguliere onderwijs is er
weinig werk in te vinden. ,,Nu sta
ik eindelijk met een serieus keuze
vak voor de klas. Dit is wat ik wil
doen, hiervoor ben ik opgeleid."
Fluitman hoopt dat de initiatief-
wet Erkenning Nederlandse Geba-
Hoe wordt iemand
gebarentolk?
Voor het leerjaar 2020/2021
telt die circa 120 aanmeldin
gen. Vorig jaar waren dat er
nog 97.
rentaal, die de Tweede Kamer gis
teren behandelde, meer scholen
stimuleert het vak aan te bieden.
,,Dat het kan, bewijzen ze hier in
Breda."
Veel op TikTok
Of leerlingen uit deze klas later
anderen het vak gaan leren, of er
gens als gebarentolk - 'de nieuwe
Irma' - aan de slag gaan? Mis
schien Meryem Mutalib wel, die er
al op jonge leeftijd door gefasci
neerd raakte. Via sociale media
leerde ze zichzelf de Amerikaanse
variant van gebarentaal aan. Lied
jes of films die ervan voorzien zijn,
kan ze nu dus verstaan. ,,TikTok
staat er vol mee. En natuurlijk, zo-
meteen kan ik met dove mensen
praten. Later wil ik er wellicht iets
meer mee doen."
Voor nu volgt ze het advies van
Fluitman op: oefenen, oefenen en
nog eens oefenen. Handen uit de
mouwen en gebaren maar.
Ik heb respect voor jou
Dankjewel
Top, goed gedaan
donderdag 3 september 2020
Zit in deze klas de nieuwe Irma?
Mirjam Dirven
Breda
- Nienke Fluitman, docente
De Hogeschool Utrecht biedt
al 23 jaar de opleiding 'Leraar
Gebarentaal/Tolk' aan.
De hbo-instelling wil niet di
rect spreken van een 'Irma-
effect'. Ze vermoedt dat men
sen in coronatijd sowieso snel
ler overwegen een studie op te
pakken.
Gebarentaal al op de mid
delbare school aanbieden,
zoals het OLV in Breda doet,
ziet Hogeschool Utrecht als
'een positieve ontwikkeling,
zeker als het vak ook serieus
wordt getoetst en in de cijfer
lijst wordt opgenomen'.
Tolk gebarentaal is een be
schermd beroep. Bij de stich
ting RGTS, die daarop toeziet,
staan er in totaal 541 geregis
treerd.
Nienke Fluitman voor de klas. ,,Ik hoop dat de nieuwe initiatiefwet andere scholen stimuleert dit ook te doen." foto ron magielse/pix4profs
