Waarom zoveel kanker in Nederland?
l'
NIEUWS 3
Een jaar op reis met
maar 25 euro op je
bankrekening? Het lijkt
onmogelijk, maar dat is
het niet, bewijst Mike
Voorbraak. „Mensen
zijn zo supertof, ik heb
de tijd van mijn leven.''
,,Een beetje rebels was ik altijd al'',
zegt Mike Voorbraak (25) uit Bergen
op Zoom lachend. ,,Geld maakt niet
gelukkig. Het enige dat je nodig hebt
om te overleven is eten, drinken en
soms onderdak.''
Hij vertrok in 2019, zonder baan of
eigen huis, naar Spanje en liep met
een vriend van Malaga naar Santiago
de Compostela. Daarna ging hij al
leen verder. Aan gratis eten komen, is
volgens de reiziger helemaal niet zo
moeilijk als het lijkt. ,,Je kunt overal
wel eten fixen bij restaurantjes, su
permarkten of boerderijen. Ik leg uit
dat ik zonder geld reis en vraag of ze
me kunnen helpen met iets te eten.
Als ze nee zeggen, ga ik met een
glimlach naar buiten en wens ze een
fijne dag. Soms draaien ze dan nog
bij. Mensen zijn echt superlief. Ik heb
nog geen dag honger gehad.''
Na een jaar reizen moest hij van
wege corona terug naar Nederland.
Maar zodra het kon, ging hij weer op
pad. Momenteel bevindt hij zich in
het Portugese berggebied Serra da
De ernstige luchtverontreiniging in
Nederland, als gevolg van ons
drukke verkeer, de industrie en in
tensieve veehouderij, speelt vol
gens hem geen rol in de hoge kan
keraantallen. ,,Er zal best weleens
iemand longkanker krijgen door de
vuile lucht, maar dat valt in het niet
bij roken.''
Doordat kanker in Nederland va
ker voorkomt, is ook de sterfte aan
kanker hoger dan gemiddeld in Eu
ropa. Maar niet zo hoog als je op ba
sis van onze aantallen zou ver
wachten, aldus Visser. ,,De overle
vingskans is in Nederland beter
dankzij de hoge kwaliteit van onze
zorg. Dat leidt ertoe dat de diagnose
vroeger wordt gesteld. Bij zaadbal
kanker en peniskanker is de sterfte
zelfs lager dan gemiddeld, terwijl in
Nederland meer mannen hiermee
te maken krijgen dan elders.''
De sterfte door eierstokkanker is
in Nederland dan weer hoger dan
gemiddeld in de EU. Het centrum
noemt dat opvallend, omdat deze
kankersoort hier minder vaak voor
komt dan in de meeste andere lan
den. Het is niet duidelijk waardoor
dit wordt veroorzaakt. De interna
tionale vergelijking roept dus nog
veel vragen op, beaamt Visser, die
pleit voor meer onderzoek.
Estrela, met alleen zijn rugzak en zijn
tent. Soms biedt iemand hem een
slaapplek aan, maar meestal zoekt hij
een plekje in de natuur om zijn tent
op te zetten. ,,Lekker in de natuur,
frisse lucht en de geluiden van die
ren. Mezelf wassen in een rivier.''
Of hij nooit bang is? ,,Die vraag
krijg ik vaak. Ik zet mijn tent niet op
als ik weet dat ik een bos vol beren
zit. Ik luister naar mijn onderbuikge-
voel en heb alleen maar goede erva
ringen gehad. Ik ben nooit beroofd, of
zo.'' Zijn belangrijkste bezittingen
zijn zijn tent (al kan hij wel een
nieuwe gebruiken), een goede slaap
zak ('essentieel!') en vooral de schoe
nen die hij kreeg van een
vriend. Rondreizen doet hij namelijk
vooral lopend, zo'n 15 tot 20 kilome
ter per dag. Want een gratis vlieg
ticket regelen lijkt vooralsnog onmo
gelijk. Al staat een ander continent
bezoeken wél op de planning. ,,Ik
kwam erachter dat je met een boot
naar Zuid-Amerika kunt liften. Je be-
taalt niks, maar werkt een paar we
ken aan boord. Dat wil ik binnenkort
gaan doen.''
Van zijn bankrekening moet hij het
niet hebben. Het enige wat daarop
staat is geld om de bankkosten te be
talen. Maar Voorbraak is gelukkig en
ziet het liefst dat iedereen dat is. ,,Als
je iets wilt: doe het gewoon. Als iets
oncomfortabel is, moet je het juist
doen. Als je in je comfortzone blijft,
groei je niet als persoon. Wees niet
bang en kies voor je eigen geluk.''
Ons land heeft zijn niet benijdens
waardige top 3-notering te wijten
aan het feit dat darmkanker, borst
kanker en melanoom (huidkanker)
hier veel voorkomen. Dat heeft te
maken met een combinatie
van leefgewoonten en genetische
kenmerken, legt Otto Visser van
het Integraal Kankercentrum Ne
derland (IKNL) uit, dat de Europese
statistieken vergeleek. ,,Mensen
met een lichte huid verbranden
sneller, dat vergroot de kans op me-
lanoom. Ook in Ierland en de Scan
dinavische landen komt huidkan
ker veel voor.''
Nederlanders krijgen ook relatief
vaak kankersoorten waarvoor ro
ken een belangrijke risicofactor is,
zoals slokdarmkanker, blaaskanker
en longkanker, aldus het IKNL. Op
vallend: die komen bij Nederlandse
vrouwen vaker voor dan bij vrou-
wen uit andere Europese landen.
Dat is te verklaren door de relatief
vroege emancipatiegolf hier begin
jaren 70, aldus Visser. ,,Die leidde
ertoe dat veel Nederlandse vrou
wen gingen roken.''
Ook borstkanker - de meest
voorkomende kankersoort bij
vrouwen - komt in Nederland va
ker voor. Veel meer dan in bijvoor
beeld Bulgarije, een land dat opval
lend laag scoort in de kankerstatis
tieken, net als veel andere Oost-Eu-
ropese landen. Dat heeft een aantal
oorzaken. ,,Hoe welvarender een
land, hoe meer kanker er voorkomt.
In armere landen krijgen mensen
vaker andere ziekten waaraan ze
overlijden. Zo komen in Oost-Eu
ropa meer hart- en vaatziekten voor
door slechte voeding en minder
goede zorg. Als je op je 75ste aan een
hartinfarct overlijdt, kun je niet op
je 80ste nog kanker krijgen.''
Hoe welvarender
een land is, hoe
meer kanker er
voorkomt
Wat betreft borstkanker speelt in
Bulgarije en andere voormalige
communistische landen de lage
leeftijd van moeders een rol. Je eer
ste kind krijgen op hogere leeftijd is
een van de risicofactoren voor
borstkanker, legt Visser uit. Net als
een laag kinderaantal. ,,In de com
munistische tijd werkten alle vrou
wen, oma zorgde voor de kinderen.
Veel vrouwen begonnen rond hun
20ste al aan kinderen. Die patronen
werken nu, dertig jaar later, door in
de borstkankerstatistieken.''
Eerste kind
Het verklaart evenwel niet waarom
Nederland ook in vergelijking met
andere West-Europese landen
slecht in diezelfde statistieken
scoort. ,,Daar verschilt de leeftijd
waarop vrouwen hun eerste kind
krijgen niet met die bij ons, en het
gemiddelde aantal kinderen ligt
daar nog lager.''
Dat darmkanker hier vaker voor
komt, is deels te verklaren door het
Nederlandse bevolkingsonderzoek
naar die ziekte, zegt Visser. ,,Naar
borstkanker loopt in de hele EU be
volkingsonderzoek, naar darmkan
ker nog niet overal. Als je de bevol
king screent, vind j e meer dan wan
neer je niet zoekt.'' Risicofactoren
Kanker in Europa
voor darmkanker zijn onder andere
het eten van rundvlees en varkens
vlees en bewerkt vlees (zoals
worst), maar hierin lijkt Nederland
niet af te wijken van andere landen.
Ook prostaatkanker (bij mannen)
en slokdarmkanker komen in Ne
derland vaker voor dan in de andere
landen. Een duidelijke verklaring is
er niet, zegt Visser. ,,Roken, alcohol
en overgewicht zijn bekende risico
factoren. Maar Nederland scoort
daarop niet slechter dan andere lan
den.''
zaterdag 29 augustus 2020
Platzak de wereld rond
Sandra Moerland
Bergen op Zoom/ Serra da Estrella
Een tentje, een
slaapzak en schoe
nen, meer heeft Mike
Voorbraak niet bij
zich. Eten bietst hij.
Kanker komt in Nederland vaker
voor dan in de meeste andere
landen van de Europese Unie.
Nederland staat in de EU op de
derde plek. Alleen in Ierland en
Denemarken komt kanker vaker
voor. Hoe kan dat?
Annemieke van Dongen
Amsterdam
-Otto Visser, IKNL
Aantal patiënten met kanker
per 100.000 inwoners
280820 BRON: ECIS
