Hij wéét wel dat hij nog steeds hard werkt, maar toch hè?
Hectisch
Kamerwerk
eist vaker
hogetol
15
Politiek en voetbal,
dat waren zijn
twee hobby's. Die
vielen in één klap
weg
ondersteuning, dankzij een motie
van fractieleider Rob Jetten. Het
geeft meer lucht, merkt Raema
kers. Om 18.00 uur gaat hij samen
met een groepje D66-fractiegeno-
ten eten in het Tweede Kamerres
taurant. Een prestatie, vindt hij
dat zelf. Vroeger zei hij grappend-
maar-stiekem-serieus tegen stagi
aires dat de werkdag om 17.00 uur
pas op de helft was. Nu gaat hij na
het eten naar zijn Haagse apparte
ment. Tenzij hij een avonddebat
heeft natuurlijk, die zijn niet afge
schaft.
Hij snapt dat. Zo werkt het sys
teem nu eenmaal. Maar Raema-
kers vraagt zich ook af of de Ka
mer niet scherper naar de plan
ning moet kijken. Hoe productief
is een Kamerlid nog na 01.00 uur
's nachts? En moet dat nou, al die
debatten in de plenaire zaal?
Hoofdelijk stemmen over onder-
werpen die de loop van de ge
schiedenis heus niet zullen veran
deren? Ergens hoopt hij dat de co
ronacrisis, waardoor de Kamer
ook anders moest vergaderen,
voor een definitieve omslag zorgt.
Toen konden belangrijke debatten
wél ineens in commissiezalen
worden gevoerd.
Na zijn terugkeer, op 13 mei,
was zijn grootste angst niet dat hij
zou omvallen. Niet dat het zweet
hem uit zou breken. Maar dat hij
bij zijn eerste debat niet geïnter
rumpeerd zou worden. Dat zijn
collega-Kamerleden hem met flu
welen handschoentjes zouden
aanpakken, juist vanwege zijn
burn-out.
Maar er kwam een vraag van
SP-Kamerlid (en huisarts) Henk
van Gerven; Raemakers is hem
nog steeds dankbaar. Het debat
daarop stonden alle partijen al
weer aan de interruptiemicro
foon. Alsof hij nooit was wegge
weest.
Soms bekruipt het hem: het ge
voel dat hij er de kantjes vanaf
loopt. Hij wéét wel dat hij nu nog
steeds hard werkt. Maar toch hè?
Toch is daar dan dat stemmetje in
zijn achterhoofd dat zeurt dat hij
bepaalde stukken nog wel moet
lezen. Hij gaat deze zomer nog na
denken of hij nog een termijn Ka
merlid wil zijn, maar grote kans
dat hij volgend jaar graag weer op
de kandidatenlijst wil staan. Zoals
hij het zelf zegt: politiek blijft
mijn passie.
tijd, mét die tijd? Hij las boeken.
Dat kon hij weer gaan doen. Poli
tieke boeken, dat wel. Ging alle
puzzels in de krant maken: van
Zweedse puzzels tot calcudokus.
En hij ontdekte Netflix, hij had het
voor zijn burn-out niet eens. De
signated Survivor - ja wéér over po
litiek - ging hij kijken.
Het is ook niet dat hij de Haagse
politiek helemaal buitensloot. Het
Vragenuurtje miste hij geen week.
En hij zag, daar op de bank in Neer,
zorgminister Bruno Bruins in el
kaar zakken achter het katheder.
Een dag later kondigde de VVD'er
en hij vertelt enthousiast over het
uur dat hij in de ochtend fitness
oefeningen doet en de anderhalf
uur rennen of fietsen (op de
hometrainer) in de middag. Ging
hij dan met niemand praten? Een
psycholoog, een therapeut, een
coach? Ja. Hij heeft iemand ge
sproken - etiketten plakt hij lie
ver niet - die hem een spiegel
voorhield. Dat hielp.
Nu staat hij niet meer elke
werkdag om 06:30 uur naast zijn
bed. Bij nader inzien kan dat
rondje rennen ook best 's avonds.
Fracties krijgen inmiddels extra
Roep om ondersteuning
zijn vertrek aan. Raemakers zag
parallellen met zijn situatie en
schreef hem een kaart. Hij kreeg
er als antwoord ook eentje terug,
met een door Bruins zelf gete
kende cartoon voorop.
En Raemakers ging ontzettend
veel sporten, later ook onder be
geleiding van een fysiotherapeut.
De zenuwpijn die hem na zijn
kankerbehandelingen belette om
langer dan een uur hard te lopen,
verdween. Kon hij ineens een
halve marathon rennen. Vraag
hem nu naar zijn ideale vrije dag
GO ZATERDAG 22 AUGUSTUS 2020
Het verhaal van D66-Kamer-
lid Rens Raemakers staat
niet op zichzelf. Meerdere
Kamerleden moesten de af
gelopen jaren tijdelijk hun
werk neerleggen omdat het
even te zwaar werd. SGP-
Kamerlid Elbert Dijkgraaf en
SP-Kamerlid Nine Kooiman
besloten zelfs helemaal te
stoppen omdat het Kamer
werk een te grote aanslag
pleegde op hun privéleven.
De totale omvang van het
probleem is onbekend.
Ook oud-GroenLinks-Kamer
lid Zihni Özdil raakte eind
2018 in een burn-out. „Toen
kreeg ik heel veel berichten
van Kamerleden die hetzelfde
hadden meegemaakt - ook
heel ervaren Kamerleden. Het
overkomt Kamerleden vaker
dan we doorhebben." Maar
vrijwel niemand wil erover
praten.
Kamervoorzitter Khadija Arib
sprak vaker haar zorg uit over
de te hoge werkdruk. ,,Het
Kamerwerk is zwaar, dat is
gewoon zo", zei ze vorige
maand in deze krant. In NRC
zei ze eerder dat meerdere
Kamerleden 'op het randje
staan af te haken'.
De Tweede Kamer is een af
spiegeling van ons land, zegt
Özdil. ,,En Nederland is we
reldwijd nu eenmaal burn-
out-kampioen." Dat is volgens
hem bijna één op één te ver
klaren door de toename van
het aantal zzp'ers en flexcon-
tracten. Het Kamerlidmaat
schap, betoogt hij, is het ul
tieme flexcontract: je wordt
voor vier jaar gekozen en je
moet jezelf in die periode in
de kijker spelen, wil je kans
maken die baan te behouden.
,,Het is een burn-out-fabriek."
Sinds 1956 telt de Tweede
Kamer 150 zetels. In die tijd
telde Nederland iets meer
dan 10 miljoen inwoners. Nu
komt de 18 miljoen in zicht,
maar het aantal volksverte
genwoordigers blijft gelijk.
,,Terwijl er meer te bespreken
is", zegt Özdil, die bezig is
met een boek over zijn erva
ringen in de Kamer. Hij vindt
dat er te veel is bezuinigd op
ondersteuning. ,,Er moeten
meer Kamerleden komen die
meer medewerkers krijgen."
