Startzondag, een nieuw begin?
II
8 ZEELAND
EXPOSITIE VIERVAART IN GROEDE
Op de vloer van
de VierVaart ligt
acht ton Zeeuwse
klei. Gevormd door
Alexandra
Engelfriet. Een
confrontatie tussen
mens en materie.
Monnikenwerk
lexandra Engelfriet
(1959) studeerde in
1992 af aan de Gerrit
Rietveld Academie in
^^^^^^Amsterdam. Van meet
af aan was klei haar materiaal. Maar
zij draaide geen potten of vazen en
evenmin maakte zij beelden. Zij
werkte met de aarde zelf. Met als
leidraad de vraag wat klei, de oer
materie, met haar doet als zij zich
eraan overgeeft. Voor haar eerste
grote installatie liet zij vijf ton klei
in haar atelier afleveren, bedekte
vloer en wanden ermee en vormde
de natte materie tot een de hele
ruimte omvattende sculptuur.
Later werkte zij in het landschap.
In 2017 bijvoorbeeld liet zij bij Gale
rie Waalkens in Finsterwolde een 2
meter 60 diepe kuil graven van 33
bij 25 meter met een pad in het
midden. De hellingen van de kuil
zijn bedekt met honderd ton klei
uit een nabijgelegen weiland. Met
haar lichaam vormde ze die klei.
In Groede is op dezelfde wijze en
vloersculptuur ontstaan van 3 bij 5
meter. Je ziet hoe Engelfriet met
handen en voeten de klei heeft be
wogen. Maar ze zet alles in wat ze
heeft. Ze drukt haar hele lichaam
op het zware oppervlak, wentelt
zich door de natte klei, duwt met
haar handen stukken weg, schopt
putten in het oppervlak. Ze laat
zich vallen, beukt met haar heupen
Maandag verliet onze jong
ste vreselijk vroeg het
huis. Hij ging met vrien
den per OV naar een pretpark. De
middelste zoon groette me uren
later, voor hij de deur achter zich
dichttrok. Hij werkt in de horeca.
Mijn man had dinsdag een kan
toordag. Niks bijzonders en toch
wel.
1 juli leek een kantelmoment. De
beperkingen die de overheid ons
oplegde werden flink verruimd, er
mocht weer meer. 'Laten we het
goede uit de afgelopen maanden
meenemen naar de toekomst', dat
hoorde ik rond die tijd toch werke
lijk? Meer online vergaderen, niet
voor elke ontmoeting door het
land reizen, meer thuis en minder
op kantoor werken. Kerken ver
heugden zich maanden lang over
de komst van meer online bezoe
kers dan bij een gewone dienst in
de kerk. En nu? Raar word ik er
van. Mensen die decennia ouder
zijn dan ik, vragen waarom ik niet
naar de kerk kom. Ik leg uit dat ik
kwetsbaar ben en tocht in de kerk
iets anders is dan goede ventilatie.
Ik hoor aan de telefoon, in de stilte
die valt, onbegrip en ik snap het.
Wie oud is heeft bij een corona
besmetting het meeste kans om in
het ziekenhuis terecht te komen
en te overlijden. Zijn 60-, 70- of
80-plussers zoveel moediger dan
ik? Ik denk terug aan de periode
van maart tot en met juni waarin
we op zondag met anderen uit
onze kerk online vieringen van de
Remonstranten bekeken en elkaar
digitaal ontmoetten bij een kop
koffie. Het was onverwacht goed
in onze 'zoomgroep'. Er was
ruimte om te delen wat teer is, wat
lastig of ontroerend, bemoedi
gend, lachwekkend of raar. Op 1
juli precies zetten we een punt
achter het zoomen. De kerkdien
sten werden hervat evenals de zo
mer. Maar kwijtraken wilden we
elkaar niet. En uit het één groeide
het ander, als leden van de zoom-
groep ontmoeten we elkaar soms
in ruime tuinen: acht mensen, vier
stellen en we eten samen. Better
safe than sorry is een gedeeld
motto. Als je erover nadenkt is
stokbrood snijden in coronatijd
zelfs een ding. Deze week zien we
elkaar tussen de appelbomen in
Wemeldinge. Met de zegen van
Rutte, die dit aantal gasten onder
voorwaarden nog net toestaat.
Samen eten verbindt. Dat recept
is zo oud als de mensheid denk ik.
Kerken weten dat ook drommels
goed. Iedere alfagroep waarbij het
ABC van het christelijk geloof ter
sprake komt, eet samen. Een
nieuw begin maken, dSt vraagt
deze tijd. Het goede van de 'intelli
gente lock down' niet vergeten,
maar verder gaan. Zoeken naar wat
ons duurzaam past. Ook voor
startzondagen waarmee kerken
het seizoen aftrappen. Op de site
gelovenindedelta.nl staat een arti
kel waarin Mark Schipper (dorps
kerkambassadeur voor Drenthe,
Friesland, Groningen en Noord
Holland) zijn ideeën deelt over
'kerk zijn buiten het gebouw', niet
in het dorp, maar voor het dorp.
Hij ziet er kansen in. Gaan kerken
komende startzondag echt naar
buiten, met een goede maaltijd? Ik
heb nog een boekje: Aan tafel! Ko
ken voor groepen in de kerk. Ik
krijg zin om de recepten uit te pro
beren, te hakken, snijden, koken,
bakken, in pannen te roeren. Maar
ik heb anderen nodig die buiten de
kaders van kerkmuren durven
denken en komen. Samen in
kleine clubjes.
tegen een wand van klei, klauwt
met haar vingers en opening. Zij is
al werkend één met de klei.
Krachtmeting
Ik zie alleen de sporen van haar
aanwezigheid. Maar het is niet
moeilijk om me te identificeren
met haar krachtmeting. Die niet
zozeer een strijd is, want de mate
rie is toch sterker dan haar lijf. Het
is meer een intense ontmoeting,
een ervaren van de kracht van de
materie. Ik trek die ervaring door
naar buiten, naar de Zeeuwse pol-
Je ziet hoe zij met
handen en voeten de
klei heeft bewogen
ders. Het me voorstellen hoe Engel
friet de klei bewerkt heeft, herin
nert me aan de inspanningen die
het de mens heeft gekost om het
land op de zee te veroveren. Maar
het wij st ook naar het respect van
de mens voor de natuur, respect dat
vanzelfsprekend was voordat de
techniek de mens voedde in zijn
hoogmoed. Engelfriet wijst ook op
de schoonheid van natuurlijke
structuren. Zij benadrukt die door
schilderingen van klei op linnen.
De bewerkte klei bedekte zij met
een grote linnen doek. Die vormt
zich naar de beweging van het op
pervlak. Met slib maakt zij de spo
ren van het oppervlak zichtbaar.
Kleuraccenten van verschillende
slibsoorten verbinden de Zeeuwse
klei met die uit de buurt van haar
atelier in Frankrijk. Zo ontstond
een doek van 4 bij 5 meter waarin
de materie zich in een iets lichtere
sfeer ontvouwt tot vormgevend
element. In de bovenruimte toont
Engelfriet nog drie 'schilderingen'
en is een registratie van het werk
proces te zien. Een sterke presenta
tie, de moeite van een bezoek meer
dan waard.
zaterdag 22 augustus 2020
GO
Alexandra Engelfriet is één met de klei
Nico Out
Recensie
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
Alexandra Engelfriet laat sporen achter in de klei.
vloersculptuur van 3 bij 5 meter. fotos nico out
Een deel van de vloersculptuu
Werk van Engelfriet.
Tot en met 4 oktober. Alexandra
Engelfriet. 'Immerse, Impress, Im
print'. VierVaart, Barendijk 5,
Groede. Zaterdag en zondag
13.00 - 17.00 uur
