Oud-topambtenaar Docters van Leeuwen overleden
k
7
Herdenking einde Tweede Wereldoorlog in Azië
Bij het Indisch Monument in Den Haag is zaterdag het einde van
de Tweede Wereldoorlog in voormalig Nederlands-Indië herdacht.
De koning legde een krans; premier Mark Rutte sprak over zijn vader.
In een zeer persoonlijke toe
spraak tijdens de Nationale In-
dië Herdenking heeft minister
president Mark Rutte verteld
over de ervaringen van zijn
eigen vader, die als krijgsgevangene
in een jappenkamp terechtkwam.
,,Voor hem was de oorlog een git
zwart hoofdstuk", aldus de premier.
Ruttes vader werd als militair 'on
der de wapenen' geroepen en daarna
in krijgsgevangenschap genomen.
Hij werd daarbij gescheiden van zijn
eerste vrouw en drie kinderen, die in
het Japanse interneringskamp Tji-
deng terechtkwamen. ,,Zijn vrouw
overleefde het uiteindelijk niet",
sprak Rutte in het bijzijn van onder
anderen koning Willem-Alexander.
,,Zij stierf van uitputting op 20 juli
1945, ruim twee maanden na de be
vrijding van Nederland, maar nog
bijna een maand voor het einde van
de oorlog in Indië. Toen mijn vader
eindelijk uit het jappenkamp kwam,
bezat hij enkel nog wat hij aan had.''
Na de oorlog hertrouwde zijn
vader met een zus van zijn eerste
vrouw. Uit dit huwelijk werd de la
tere premier geboren. Volgens Rutte
was Indië altijd aanwezig in het ge
zin. ,,Thuis werd ik omringd door de
herinneringen van mijn ouders, zus
sen en broers aan het leven in Indië,
en later Indonesië.'' Zowel de 'mooie
als minder mooie kanten' van die
andere wereld kwamen 'soms heel
dichtbij'. „Bedrieglijk dichtbij, want
uiteindelijk bleef ook veel onuitge
sproken, weggestopt.''
Verhalen
Toch deed zijn vader 'de hutkoffer
met herinneringen' geregeld open.
Rutte: ,,Mijn vader zette mij op zijn
knie en vertelde zijn verhalen. Voor
een jonge jongen vaak spannend en
leerzaam, maar je merkte ook dat je
soms niet moest doorvragen. Dat er
een donker hoekje bestond met her
inneringen die mijn vader liever
Er was
een donker
hoekje met
herinneringen
die mijn vader
ontweek
wilde ontwijken. Niet verwonderlijk,
want voor hem was de oorlog in In-
dië een gitzwart hoofdstuk.''
Slechts mondjesmaat vertelde zijn
vader over wat hij in het jappenkamp
had meegemaakt. In 1983 vroeg Rutte
hem mee naar een Hollywoodfilm
dat het verhaal van krijgsgevangenen
in Japanse kampen vertelde, met
David Bowie in de hoofdrol. Hij
wilde niet. ,,Het leidde hem, denk ik,
te veel naar het donkere hoekje dat
hij juist probeerde te vermijden. In
plaats daarvan vertelde mijn vader
zijn verhaal op zijn eigen manier:
behoedzaam, in flarden, soms zonder
woorden. Voor mij indrukwekkender
dan een Hollywoodfilm ooit zou
kunnen zijn.''
Erkenning
Nederland staat dit jaar uitgebreid
stil bij de bevrijding, 75 jaar geleden.
Het Nederlandse deel van het ko
ninkrijk werd op 5 mei 1945 bevrijd,
maar in het overzeese gebied, in
Nederlands Indië, was dit pas na de
Japanse capitulatie op 15 augustus het
geval. Ieder jaar wordt op 15 augustus
daarom het formele einde van de
Tweede Wereldoorlog voor het Ko
ninkrijk der Nederlanden herdacht
en alle slachtoffers die tijdens die
oorlog in het voormalig Nederlands-
Indië zijn omgekomen. Volgens
Rutte werd het verhaal van mensen
die de oorlog in Nederlands-Indië
doormaakten, in Nederland niet al
tijd gehoord, 'zeker niet in de periode
na de bevrijding'. ,,De realiteit was
dat het lang onnodig en ongemakke
lijk werd gevonden om apart aan
dacht te geven aan het oorlogsverhaal
van Nederlands-Indië. Ook al zijn er
rond 350.000 mensen uit Neder
lands-Indië en Indonesië naar Ne
derland gekomen en is het vandaag
de dag voor ruim 2 miljoen Neder
landers onderdeel van hun familie
geschiedenis.''
De herdenking van de slachtoffers
van de Japanse bezetting van Neder-
lands-Indië is volgens hem zo be
langrijk omdat het niet alleen om te
rugkijken gaat, maar ook om erken
ning. Rutte: ,,Het erkennen, ieder jaar
weer, van het leed van de burgers,
militairen en verzetsstrijders uit alle
bevolkingsgroepen die de Tweede
Wereldoorlog in Indië doormaakten.
Erkennen dat hun ervaringen, hun
verhalen en hun trauma's ertoe doen.
Erkennen dat dit hoofdstuk van de
Tweede Wereldoorlog onlosmakelijk
onderdeel is van onze gezamenlijke
geschiedenis.''
Docters van Leeuwen (8 mei 1945,
Den Haag) maakte na zijn rechten
studie in Utrecht pijlsnel carrière
bij verschillende ministeries. In
1980 werd hij plaatsvervangend
directeur politie op het ministerie
van Binnenlandse Zaken. Negen
jaar later werd hij benoemd als
hoofd van de Binnenlandse Veilig
heidsdienst, de voorloper van de
AIVD.
In 1995 maakte Docters van Leeu
wen de overstap naar justitie, door
procureur-generaal (pg) te worden
bij het gerechtshof in Den Haag.
Tegelijkertijd werd hij voorzitter
van het college van pg's, dat samen
het landelijke opsporing en vervol
gingsbeleid van het Openbaar
Ministerie bepaalt.
In die hoedanigheid kreeg hij het
aan de stok met Sorgdrager. De
D66-minister vond dat Docters van
Leeuwen zich te veel als belangen-
behartiger had opgesteld van zijn
collega-pg Dato Steenhuis, die door
een omstreden bijbaan in opspraak
was geraakt. Docters van Leeuwen
zou het college hebben opgezet te
gen de minister, waardoor een ver
trouwenscrisis ontstond. Die leidde
er uiteindelijk toe dat Sorgdrager
hem ontsloeg. De affaire werd be
schreven in het boek Klem in de
draaideur, eveneens de basis van de
gelijknamige televisiefilm.
Het ontslag betekende niet het
einde van de carrière van Docters
van Leeuwen. Van 1999 tot 2007
was hij bestuursvoorzitter van de
Autoriteit Financiële Markten. In
2006 leek het erop dat Doctors van
Leeuwen de overstap naar de poli-
tiek zou wagen. Hij stond op plaats
10 van de VVD-lijst, maar zag toch
van zijn kandidatuur af, omdat hij
die plek te laag vond. Daarnaast
vond hij het niet kunnen dat voor
malig officier van justitie Fred Tee-
ven vóór hem stond, op plaats 5.
Na zijn pensionering bekleedde
Docters van Leeuwen nog een aan
tal voorzitterschappen. In zijn vrije
tijd schreef hij erotische verhalen,
sprookjes en gedichten, die ook
werden gepubliceerd.
Doctors van Leeuwen kampte
vanaf relatief jonge leeftijd met ge
zondheidsproblemen. Al op zijn
33ste kreeg hij een hartaanval. Doc-
ters van Leeuwen was getrouwd en
had drie dochters.
maandag 17 augustus 2020
Laurens Kok
Den Haag
- Mark Rutte,
minister-president
Voormalig topambtenaar Arthur
Docters van Leeuwen is overle
den. De jurist werd vooral be
kend als voorzitter van het col
lege van procureurs-generaal,
die in 1998 het veld moest rui
men nadat hij in conflict was ge
komen met toenmalig minister
van Justitie Winnie Sorgdrager.
Hij is 75 jaar geworden.
Laurens Kok
Den Haag
Docters van Leeuwen
werd ontslagen door Winnie
Sorgdrager. foto ruud van zwet
