zome,
Wanneer moet die
plastic snijplank
in de vuilnisbak?
Sterk verhaal Duister Forteiland IJmuiden
HOE DAN?
Zwevende bollen, bezoekers bevangen door
angst, stemmen in de gangen, voetstappen op
de trappen en de schim van een Duitse soldaat:
wat is er loos op Forteiland IJmuiden?
IN DE KEUKEN
'Zolang de
snijplank
glad is en
goed schoon
wordt, is hij
nog prima'
Rondom het eiland
Aan het gebruik van plastic snijplan
ken in de keuken zitten veel voor
delen: ze zijn vaak goedkoop, ze
kunnen in de vaatwasser en ze zijn
licht. Fijn is ook dat je er geen onder
houd aan hebt. Houten planken mogen niet in
de vaatwasmachine en moet je ook nog eens
regelmatig onderhouden met olie. Glazen snij
planken zijn af te raden omdat je messen eerder
bot worden op hard materiaal.
Jammer genoeg kleven
er ook nadelen aan plas
tic snijplanken: er ko
men na verloop van tijd
vaak vlekken op en in de
sneden van het mes
kunnen bacteriën gaan
broeien. Daarom is het
verstandig om meerdere
planken te gebruiken,
adviseert het Voedings
centrum. Eentje alleen voor rauw vlees, eentje
voor vis en eentje voor groenten. Dat is een han
dige manier om kruisbesmetting te voorkomen.
In restaurantkeukens zijn daar zelfs regels over:
een rode snijplank voor rauw vlees, een blauwe
voor vis, een groene voor groenten en fruit, een
gele voor gevogelte, een bruine voor gaar vlees
en een witte voor kaas en brood.
Het is lastig te zeggen wanneer je de plank
moet vervangen, zegt een woordvoerder van het
Voedingscentrum. „Zolang de plank glad is en
makkelijk schoon wordt, is het in principe een
goede snijplank. Wanneer je er veel op hebt
gesneden en de plank vol diepe groeven zit, kun
je beter een nieuwe kopen. In die groeven gaan
bacteriën zitten, die lastig weg te krijgen zijn.''
Als de groeven diep zijn, vaak is dat na een jaar,
en het moeilijker wordt de snijplank schoon te
krijgen, kun je beter een nieuwe kopen.
gens zwommen we erheen'', vertelt Tol.
„Sommigen gingen aan land, maar ik was
bang voor de fortwachter met zijn hond.''
Een latere fortwachter, die hij als gids
goed leerde kennen, vertelde Tol over de
onverklaarbare ervaringen die hij er had.
Een keer was hij 's ochtends vroeg alleen
op het fort, toen een lichtgevende bol
langzaam op hem afzweefde. Die wilde
hem rechts passeren, maar loste op toen
hij riep: 'wegwezen hier!'
Sommige bezoekers van het fort erva
ren gevoelens van onbehagen, merkt Tol
tijdens rondleidingen. Een collega-gids
was eens een bezoekster kwijt uit de
groep die hij rondleidde. Hij trof haar een
stuk terug aan, versteend van angst. ,,Ze
was enorm geschrokken van iets wat ze
had gezien. Wat, wilde ze niet vertellen.''
Zelf heeft hij in de dik twintig
jaar die hij op het Forteiland
IJmuiden rondloopt nooit iets
bovennatuurlijks meege-
maakt. „Misschien ben ik er te
nuchter voor'', zegt gids Henk Tol (77),
een geboren IJmuidenaar die diverse boe
ken schreef over het fort in de monding
van het Noordzeekanaal. ,,Want anderen
hebben hier wel degelijk onverklaarbare
dingen ervaren. Waaronder betrouwbare
mensen, van wie ik weet dat ze zoiets
nooit zouden verzinnen.''
Dat de kwieke Tol nooit iets onverklaar
baars heeft meegemaakt op het fort, is
trouwens maar ten dele waar. Op som
mige van de talloze foto's die hij er in de
loop der jaren maakte, zijn merkwaardige
lichtverschijnselen te zien - zwevende
bolletjes met een fijne structuur. ,,Je ziet
ze alleen op foto's van een digitale camera.
Misschien is het vocht of zijn het stofdeel
tjes. Maar eigenlijk heb ik er geen goede
verklaring voor.''
Sinds jaar en dag doen verhalen de
ronde over bovennatuurlijke verschijnse
len in de krochten van het i9de-eeuwse
fort. De verhalen trokken zelfs een televi
sieploeg van het nogal hysterische tv-pro-
gramma Ghost Hunters International, die er
- zonder veel resultaat - naar spoken
speurde. Maar ook zonder geestverschij
ningen is het behoorlijk spookachtig op
het fort, een stelsel van met elkaar verbon
den ondergrondse, smalle, bochtige gan
gen van drie verdiepingen met een totale
lengte van bijna 600 meter. Met tientallen
verblijfruimtes voor manschappen, trap
pen en liftjes waarmee granaten werden
getransporteerd, nisjes en opslagplaatsen
voor munitie. Een enorme gewelfde
'bomvrije' geschutsruimte bood de zware
kanonnen een vrij schootsveld over de
kust voor IJmuiden.
Het fort werd gebouwd tussen 1881 en
1888 als onderdeel van de Hollandse kust
verdediging en als vooruitgeschoven post
van de Stelling van Amsterdam, nadat tien
jaar eerder het Noordzeekanaal was ge
opend. Aanvankelijk stond het in de dui
nen, maar nadat in 1929 een nieuw verbin
dingskanaal was gegraven, werd het een
eiland.
De Duitsers namen er in de Tweede
Wereldoorlog hun intrek en bouwden er
een aantal betonnen bunkers bij. Maar ge
schoten werd er alleen tijdens oefeningen
en een bom viel er nimmer. Een ingrij
pende restauratie maakte het vervallen
fort eind vorige eeuw tot het verborgen
cultuurhistorische pareltje dat het nu is.
Tegenwoordig is het vooral een evene
mentenlocatie en broedgebied voor man
telmeeuwen.
In tien minuten varen vanaf de pier in
IJmuiden varen we ernaartoe. ,,Als jon-
En dan is er dat verhaal van zijn collega
die zich liet afdalen in de vijf meter diepe
waterput om te kijken of op de bodem
bijzondere voorwerpen lagen. Tol: ,,In het
duister zag hij een Duitse soldaat op zich
afkomen, in volle wapenrusting. De sol
daat lachte en maakte gebaren waarmee
hij hem bedankte.''
Aanvankelijk sprak de gids niet over
zijn ervaring, omdat hij zich ervoor
schaamde. Maar een paar dagen later ver
telde hij zijn verhaal toch. ,,Hij zei toen dat
hij ooit op een begraafplaats in Marokko
het graf van een gesneuvelde Duitse sol
daat had gevonden. Dat had hij gemeld bij
de organisatie die Duitse oorlogsdoden
herbegraaft. Toen hij een paar jaar later
weer in Marokko was, was het Duitse graf
verdwenen. Kennelijk was het lichaam
van de soldaat overbracht naar een solda-
tenkerkhof, waar het rustte tussen zijn
kameraden. Volgens hem was die soldaat
hem daar in de waterput voor komen be
danken.''
Tol denkt het zijne van de verhalen
over bovennatuurlijke ervaringen op het
Forteiland. Sommige dingen zijn mis
schien wel wetenschappelijk te verklaren.
Maar afgaande op wat mensen vertellen,
zegt hij: ,,Er ^s hier iets.''
Klusjes die maar bleven liggen pak je nu aan.
Ellen den Hollander, redacteur koken, over
het vervangen van plastic snijplanken.
DINSDAG 11 AUGUSTUS 2020 PM
Voetstappen op de trap
en zwevende bollen
MORGEN: Hoe stel ik als zzp'er mijn buffer
veilig?
PQRTËlLAIÜDjÜr
Boven: gids Henk Tol. Onder:
de foto met de zwevende bollen.
JOHAN NEBBELING
In de Tweede Wereldoorlog namen de Duitsers het Forteiland in.
FOTO'S JOHAN NEBBELING
Forteiland
IJmuiden ligt in
de monding van
het Noordzee
kanaal en is
alleen per boot
te bereiken. Ge
regeld zijn er
publieksdagen
en rondleidin
gen:
forteiland.nl
ganiseert door
het havenge
bied: ijmuiden-
serondvaart.nl.
Direct tegen
over de steiger,
aan het Sluis-
plein 5, is vis
restaurant Kop
van de Haven
een aanrader.
De boot ver
trekt vanaf de
aanlegsteiger
van de IJmui-
dense Rond-
vaartmaat
schappij, die
rondvaarten or-
Het is specta
culair om de
grote zeesche
pen in de slui
zen in het
Noordzeeka
naal te zien
manoeuvreren.
De verhalen zijn te beluisteren
via de podcast Sterk Verhaal, te
vinden op de site van deze krant,
Spotify en Apple Podcast.
