Liengs d'andere kant naor 'uus
8 ZEELAND
SMOG HEL VOOR LONGPATIËNT
Even op de fiets
een boodschap
halen in de
supermarkt?
Vergeet het maar.
Door de smog die
boven Zeeland
hangt, moet de 75-
jarige longpatiënt
Flip Homburg uit
Goes zich gedeisd
houden. „Bij de
geringste
inspanning ben ik
buiten adem."
Streektaal
Frank Balkenende
Goes
Sinds vorige week donder
dag geldt een smogalarm
in Zeeland. Homburg, die
lijdt aan de vrij zeldzame
longziekte bronchiëctasieën waar
voor hij permanent antibiotica
moet gebruiken, heeft daar be
hoorlijk last van. Hij is niet de
enige. Zeeland telt ruim 25.000
mensen met een longaandoening.
Dat varieert van astma tot de chro
nische longziekte COPD waarvan
de provincie 15.000 patiënten telt.
Deze zomersmog ontstaat op
zonnige en hete dagen bij een
zuidoostelijke wind. Vervuilende
stoffen die de wind meevoert,
worden dan omgezet in ozon. Bij
180 microgram ozon per kubieke
lucht krijgt ieder mens er last van,
zegt Joost Wesseling, deskundige
luchtkwaliteit bij het Rijksinsti
tuut voor Volksgezondheid en Mi
lieu (RIVM). ,,We hebben zaterdag
zelfs een piek van 240 microgram
ozon per kubieke meter gehad. Op
gezonde mensen heeft dat al een
groot effect. Kun je nagaan wat dat
betekent voor mensen met lucht
wegaandoeningen."
Luchtvochtigheid
Door de 'vuile' lucht is Homburg
heel snel buiten adem. Hij
houdt zijn conditie op peil met fy-
sio-sport, maar die training moet
hij tijdens een smogperiode stop
zetten. „Donderdag ben ik de
sporthal uit gevlucht. Het was me
te heet en ook de hoge luchtvoch
tigheid speelt me parten. Zelfs op
de fiets, en dan praat ik over een
elektrische fiets, even naar de su
permarkt rijden kan ik nu even
niet. Ik pak dan noodgedwongen
de auto."
Homburg heeft geen andere
keus dan zich rustighouden. ,,Ik
moet gewoon zo min mogelijk in
spannen. Ik rij nu tussen de mid
dag als vrijwilliger nog even met
een busje voor revalidatiepatiën-
ten. Voor de rest blijf ik binnen en
ga vaker op bed liggen. Ja, deze
ziekte beperkt je al enorm en nog
meer tijdens een smogfase."
Dat gaat ook ten koste van soci
ale contacten, al is Homburg daar
tegen zijn natuur sinds de corona-
uitbraak voorzichtig mee. Hij is
Donderdag ben ik de
sporthal uit gevlucht.
Het was me te heet
door zijn ziekte immers extra
kwetsbaar. Aan de andere kant is
hij graag onder de mensen. In
maart schreef hij voor het Long
fonds een persoonlijk verhaal: ,,Als
we de maatregelen goed opvolgen,
dan betekent dat dat we met z'n al
len zoveel mogelijk thuiszitten. Ik
moet eerlijk bekennen dat ik dat
best lastig vind. Ik ben namelijk
graag druk in de weer en ik laat me
niet zomaar opsluiten."
Groter fenomeen
Naast corona is er nu de smog.
Homburg hoopt dat die snel voor
bij is. Verhuizen biedt geen soe
laas. Volgens RIVM-deskundige
Wesseling is de luchtkwaliteit in
Zeeland gemiddeld beter dan in
omringende provincies. Alleen
Noord-Nederland scoort beter.
,,De smog die nu boven de provin
cie hangt, is onderdeel van een
veel groter smogfenomeen. Boven
een groot deel van de kust van
West-Europa is er nu smog die
met een zuidoosten wind vanuit
Zuidoost-Europa wordt aange
voerd. Wel is het zo dat de zuide
lijke helft vaker smog krijgt dan de
noordelijk helft van Nederland."
Dao stao je dan, mee je goe ge
drag," docht ik bie m'n eihen,
een paor weken geleejen. Nao
de middag was 'k d'r mee de fiets op
uutgetrokken en 'k was 'n klein uurtje
onderweg, da m'n band begon leeg te
lóópen. Midden in de polder.
Noe was dat gêên probleem gewist,
as 'k m'n bandenplaksel 'ao meegeno
men. Je weet het wel, zó'n róói blikken
dóósje, mee selutie, lapjes en 'n paor
bandenlichters. Da ligt altied in de
rechtse schuve onder d'n anrecht. Mao
'k was 't 'êlemaol vergeten. 't Was om-
merst al jaoren geleejen dan 'k een
platte band had 'ao. 'k Kan de tied nie
opnoemen. En dan wor je wat slordi
ger om al die spulletjes mee te nemen.
Da róóie dóósje kocht ik jaoren ge
leejen op de Markt in Goes. Tussen de
kraomen stoeng nog een mannetje
mee al van die spulletjes die je kan ge-
bruken, as je gaot fietsen. "Zó'n
dóósje," docht ik, "da's altied makke
lijk as je 's een platte band 'eit." En
voor 'n paor euro was 'k kóópman. Al-
tied nam ik het mee, mao vandaoge
nie. Oh, jao. En in Goes kocht ik ook
bie de mannetje nog een vurkensprei-
der. Altied makkelijk as je 's 'n nieuwe
band op j'n achterwiel moet leggen.
"Kiek," docht ik, "noe bin 'k gespan
nen." 'n Tevreejen klant.
Gelukkig 'aon dien middag 'n fiets-
pompje mee. Dat viel nie tegen. 't Was
maor 'n klein gaotje, maor toch ee. Je
bin dan toch wat gespannen om te
kieken 'oe lank de lucht in die kapotte
band bluuf zitten. Zou 't tien menu
ten ziin? Of 'n kwartier. En ik besloot
het toch mao te waogen om rap naor
'uus te fietsen. Mao da viel tegen. Naor
'n paor menuten begon 'k de vellieng
weer al te voelen. Boenkse, boenkse
boenkse. Nog 's pompen en nog 's.
Toen kwam 'k op 't idee naor een cam-
pieng te lóópen. De vlagge 'ieng buten
gezellig te wapperen an 't begin van de
menne. "Kiek," docht 'k, "op zó'n boe-
rencampieng, daor binnen ze goed in
gespannen. Daor kunnen ze me zeker
an bandenplaksel 'elpen." En dao zat
ik nie naost. De vrouwe mee d'r doch
ter kwaomen nao buten, toen 'k "Vol
lek" 'ao geroepen. Naor wat zoeken en
kieken, kwam 't plakspul voo d'n dag
en binst an 'k m'n band plakkende,
kwaomen d'r twi katjes kieken wat d'r
gaonde was. Vooral dien griezen was
'n deugniet. Die draoiende alsmao
rond me en die krauwende zelfs nog 's
an m'n broekspupe. Je kon dudelijk
zien dat die 't nao 'n zin 'ao. Allicht
verwènd deur al die campienggasten.
Jao, ook binnen 't mao bêêsten, dat 'èn
ze vlug in de smiezen. En zeker deze
katjes van campieng "De Schelde-
hoeve" onder d'Oófplaote. De vrouwe
verkocht ook èèrpels en mee 'n zakje
op m'n begaogedraoger reej ik even la-
oter de mènne uut. Den diek op. En
wie liep t'r nog 'n 'êêl stik mee? Juust,
da grieze katje. 'k Bin trouwens wel
langst een andere kant naor 'uus ge-
reejen. Nie mêêr langst die plekke wao
m'n band leeg begon te lopen. Nie dan
'k zó biegelóvig bin, mao toch ee. Je
moet 't nie opzoeken.
dinsdag 11 augustus 2020
'Bij geringste inspanning buiten adem'
-Flip Homburg
In Zeeland wordt de luchtkwali
teit gemeten bij stations in Phi
lippine en Zierikzee. Actuele in
formatie is te vinden op Lucht-
meetnet.nl. Op de website van
het Longfonds kan iedereen
door zijn postcode in te tikken
zien hoe (on)gezond de lucht op
zijn adres is.
Rinus Willemsen
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Rinus
Willemsen in het
Zeeuws-Vlaams.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Longpatiënt Flip Homburg uit Goes moet zich door de zware smog in Zeeland gedeisd houden. Dat betekentbinnen blijven en uitrusten,
FOTO JOHAN VAN DER HEIJDEN
