Oppositie roept
zichzelf uit
tot overwinnaar
NIEUWS 13
Bas van Wijk, die zaterdag werd neer
geschoten bij een drukbezocht strandje in
Amsterdam, is bezweken aan zijn verwondingen.
Zijn beste vriend: ,,Hij was voor niemand bang en
kwam altijd op voor zijn vrienden.''
De 24-jarige Bas van Wijk werd
volgens getuigen zaterdag rond half
vijf 's middags geraakt door vijf ko
gels, aan de Nieuwe Meer in park
Oeverlanden. Dit, ook volgens ge
tuigen, nadat hij iets had gezegd te
gen iemand die een duur horloge
zou hebben willen stelen. Volgens
de beste vriend van het slachtoffer
vuurde de schutter drie keer. ,,De
eerste kogel miste Bas en raakte
bijna de voet van een vriend. De
tweede kogel boorde zich in het bo
venbeen van Bas, de derde in zijn
long. Die kogel kwam via de lucht
pijp in zijn hartslagader. Daardoor
stikte hij in zijn eigen bloed.''
De naam van de spreker publice
ren we op zijn verzoek niet. Hij
maakte zaterdagmiddag vanwege
een verjaardagsfeestje geen deel uit
van de groep waarmee Bas op het
bewuste strandje was. ,,Ik kreeg het
hele verhaal te horen van een
vriend die er wél bij was, vlak nadat
het was gebeurd. Hij appte me dat
ik dringend moest bellen. Toen ik
hem even later aan de lijn had, zei
hij: 'Ga maar even zitten, want Bas
is dood'. Het voelde alsof ik met een
zwaard was geraakt.''
Hij zwijgt even, maar herpakt
zich snel en vertelt de toedracht zo
als die tot hem is gekomen. ,,Bas
was met een vriendengroep en aan
hang bij het strandje en zag wat
gastjes van een jaar of twintig kij
ken naar het mooie horloge van een
van de jongens in de groep. Omdat
die jongen kleiner en minder ge-
spierd was dan Bas, zei Bas er iets
van. 'Wat komen jullie hier eigen
lijk doen? Ga weg', riep hij naar de
gastjes. Die verdwenen, maar kwa
men even later terug met een
oudere gast. Die confronteerde Bas
met zijn opmerking en probeerde
hem te imponeren. 'Je weet niet
wie ik ben', zei hij. Maar Bas liet
ODe politie wil in
contact komen met
getuigen en is op zoek
naar beeldmateriaal
zich niet bang maken. Even later
trok die gast een pistool en begon te
schieten.''
Wat er daarna gebeurde, leek vol
gens de vriend die erbij was, net
een film. ,,De schutter, nota bene in
zwembroek en met een hoedje op,
keek enkele seconden naar Bas, die
zwaargewond op de grond lag. Ver
volgens liep hij rustig weg. Om
standers begonnen te reanimeren
en hulpverleners wisten zijn hart
slag terug te krijgen, maar het
mocht niet baten.'' Het optreden
van zaterdagmiddag typeerde Bas
volgens zijn beste vriend. ,,Hij was
joviaal, voor niemand bang en
kwam altijd op voor zijn vrienden.''
Voortvluchtig
De Amsterdamse politie geeft geen
commentaar op het verhaal. ,,De-
tails over het aantal schoten beho
ren tot de daderinformatie'', zegt
een woordvoerder. De schutter is
voortvluchtig en de politie is nog
bezig met het onderzoek. Ze noemt
het 'opmerkelijk' dat het incident
plaatsvond op een drukbezochte
plek op klaarlichte dag en dat de
schutter gekleed ging in een zwem
broek. De recherche wil graag in
contact komen met mensen die
voorafgaand of tijdens het incident
aanwezig waren. Ook zoekt de po
litie beeldmateriaal, zoals selfies of
filmpjes.
Met de hashtag 'Gerechtigheid
voor Bas' roepen twitteraars op
zondag te komen demonstreren op
de Dam in Amsterdam. Op sociale
media wordt een screenshot ge
deeld van de kennisgeving van de
demonstratie bij de gemeente. Die
hoeft de demonstratie niet goed te
keuren, maar kan voorschriften op
leggen, zoals voldoende afstand
houden of het dragen van mond
kapjes. Als het te druk dreigt te
worden op de Dam, kan er een an
dere, ruimere locatie worden aan
gewezen, aldus een woordvoerder.
,,We erkennen de verkiezingsuit
slag niet. We hebben de echte
stemresultaten gezien en dringen
erop aan bij degenen die denken
dat hun stem is gestolen om niet
te zwijgen'', zei Tichanovskaja tij
dens een persconferentie gister
ochtend in Minsk. Ze zei bereid te
zijn tot een gesprek met Loekas-
jenko. De tegenkandidaat van de
president, die zich opnieuw tot
staatshoofd kroonde, riep eerder
de politie op geen geweld tegen
demonstranten te gebruiken.
Haar aanhangers vraagt ze niet te
provoceren.
Volgens Golos ('stem'), een or
ganisatie die in de landen van de
voormalige Sovjet-Unie ijvert
voor meer democratie, heeft
Tichanovskaja zondag inderdaad
de verkiezingen gewonnen met
ongeveer 70 procent van de stem
men. Golos baseert dat op tellin
gen in de stemlokalen.
De Wit-Russische centrale
kiescommissie maakte gisteroch
tend evenwel de officiële einduit
slag bekend. Volgens die cijfers
heeft Loekasjenko ruim 80 pro-
Ze hadden gehoopt
op een overwinning
op basis van eerlijke
verkiezingen
cent van de stemmen gehaald, en
Tichanovskaja bijna 10 procent.
Nadat de einduitslag zondag
avond was bekendgemaakt, gin
gen in heel Wit-Rusland mensen
uit protest de straat op. In onder
meer de hoofdstad Minsk kwam
het tot vechtpartijen tussen beto
gers en de politiemacht. Daarbij
vielen tientallen gewonden en
kwam één man om het leven,
waarschijnlijk doordat een arres
tatiewagen van de politie op de
menigte inreed. Er zijn in het hele
land zo'n 3000 arrestaties verricht.
Volgens de Wit-Russische poli
ticoloog Aleksandr Klaskovski is
de situatie in Minsk nu weer rus
tig. ,,Maar het is heel lastig infor
matie te krijgen. Het internet ligt
er al sinds zondagavond uit'', ver
telt Klaskovski over de telefoon
vanuit de Wit-Russische hoofd
stad. De paar onafhankelijke
nieuwssites die er nog zijn, ver
zorgen hun berichtgeving nu via
Telegram, dat via VPN's (Virtual
private networks, red) nog wel be
schikbaar is.
Wat er de komende dagen gaat ge-
beuren, vindt Klaskovski lastig te
voorspellen. ,,Natuurlijk gelooft
niemand de officiële verkiezings
uitslag. Er heerst massale onvrede.
Er zijn onafhankelijke tellingen
geweest in stemlokalen, waaruit
bleek dat Tichanovskaja 70 pro
cent van de stemmen kreeg. Als je
dat vertaalt naar de rest van het
land, kun je uitgaan van verkie
zingsvervalsing.''
Volgens Klaskovski is Ticha-
novski zondagavond niet in het
openbaar verschenen om de lont
niet nog verder in het kruitvat te
steken. Wat de oppositie nu ver
der gaat doen, is onduidelijk. Klas-
kovski zegt dat het om nieuwe
mensen gaat, die nooit eerder in
de politiek zaten. ,,Ze hadden ge
hoopt op een overwinning op ba
sis van eerlijke verkiezingen, maar
zijn van een koude kermis thuis
gekomen. En tegen het machtsap
paraat van de autoriteiten kunnen
ze niet op.''
De nieuwe oppositie zal evenals
de traditionele tegenstanders van
Loekasjenko tegen de 'betonnen
muur van dit regime aanlopen',
zegt Klaskovski. ,,Dat probleem
heeft niet alleen Wit-Rusland, het
bestaat wereldwijd. In Venezuela
is een opstand (tegen president
Nicolas Maduro in 2018, red.) uit
eindelijk ook gesmoord. Als een
machthebber vastbesloten is aan
te blijven, kun je daar als burger
moeilijk tegen vechten.''
Het scenario van Oekraïne lijkt
de politicoloog niet waarschijn
lijk. In die andere voormalige Sov
jetrepubliek wist het volk zes jaar
geleden president Viktor Janoeko-
vitsj na een volksopstand te ver
drijven. ,,Oekraïne kende een an
dere situatie. Het systeem was
minder autoritair, de heersende
elite veel verdeelder.''
Hij ziet twee mogelijke scena
rio's. Het eerste: dat Loekasjenko
in dialoog gaat met de oppositie.
,,Wit-Rusland heeft hervormin
gen nodig. Maar daar is Loekas-
jenko bang voor, want die kunnen
zijn regime verder aantasten.''
Meer waarschijnlijk is optie twee,
dat Loekasjenko zijn greep op het
land zal versterken. ,,De politie
staat breidt zich uit, ontevreden
mensen worden harder onder
drukt. Maar hoelang dat is vol te
houden, blijft de vraag. Een Rus
sisch spreekwoord luidt: Op glas
kun je niet lang zitten.''
dinsdag 11 augustus 2020
GO
Politieonderzoek op de plaats van de schietpartij. foto anp
'Die gast schoot, keek,
en liep rustig weg'
Caspar Naber
Amsterdam
De Wit-Russische oppositie
kandidate Svetlana Ticha-
novskaja heeft zichzelf uitge
roepen tot de winnaar van de
presidentsverkiezingen van
afgelopen zondag.
Joost Bosman
Moskou/Minsk
-Aleksandr Klaskovski,
politicoloog
Presidentskandidaat Svet
lana Tichanovskaja. foto ap
'él&'i'g.-.
De Nieuwe
Meer in na
tuurgebied De
Oeverlanden,
de ochtend na
de schietpartij,
waarbij de 24-
jarige Bas van
Wijk omkwam.
