'Nederland is
voor mij te 'af',
ik word meer
aangetrokken
door plekken
waar avontuur
te beleven valt'
Vrijdagmiddag 15.00 uur, de afge
sproken tijd voor het interview in een café
in het centrum van Amsterdam, maar geen
spoor van Thomas Erdbrink. Terwijl hij nog
had laten weten op een steenworp afstand
hiervandaan te wonen, op een woonboot.
Om 15.15 uur nog niet. 15.25 uur, een appje:
O jee, een crisis. Ik leg het zo uit. Ik kom er nu
aan. Om 15.45 uur komt hij het café binnen
lopen met een verhaal dat zo in een strip
boek past. ,,De woonboot heeft een klein
extra bootje en daar ging ik met mijn vriend
Jan Dirk mee varen. Toen ik hem vervol
gens thuis had afgezet, kwam ik erachter
dat Jan Dirk de sleutel van de woonboot
nog in zijn zak had. Omdat zijn fiets niet
thuis stond, moest hij met een Uber de stad
door - dat duurt eeuwig. Eenmaal op de
kade gooide hij me de sleutel toe en die valt
zo, ploemp, in het water. Gelukkig zat er een
kurk als sleutelhanger aan, maar evengoed
moest ik in de gracht springen om de sleu
tel op te vissen, douchen, omkleden en
hiernaartoe." Verontschuldigende lach.
„Daarom duurde het wat langer.''
Welkom in Nederland - het land waar je
woonbootsleutels in de gracht vallen en je
vervolgens in korte broek op een ov-fiets
stapt om naar een terras te snellen met uit
zicht op de zonnige Amstel. Het contrast
met Teheran kan haast niet groter; de
hoofdstad van Iran was de plaats waar Erd-
brink op zijn 24ste naartoe verhuisde en
die twintig jaar lang de arena was voor zijn
journalistieke verhalen. Hij maakte de serie
Onze man in Teheran, schreef columns voor
de Volkskrant en was als correspondent voor
The New York Times twaalf jaar lang een van
de weinige journalisten die vanuit Iran zelf
verslag deed. Zijn niet-aflatende missie was
om het verhaal van de gewone Iraniër te
vertellen, om een ander beeld te schetsen
dan dat van dat 'gevaarlijke en enge land
met die extreem islamitische leiders'. Zijn
vrouw Newsha en haar familie waren meer
maals onderwerp van zijn verhalen en zij
zorgden ervoor dat Iran echt Erdbrinks
thuis werd.
Zo was het, tot begin 2019. De opgelopen
spanning tussen de Verenigde Staten en
Iran leidde ertoe dat Erdbrinks persaccre
ditatie niet werd verlengd. „Zonder zo'n
vergunning kun je niks: dat is als rijden
zonder rijbewijs'', verduidelijkt hij. Een jaar
lang kon Erdbrink zijn werk niet uitvoeren.
Na dat jaar, zonder uitzicht op verandering
van de situatie, nam hij per 1 mei een nieu
we baan aan voor The New York Times:
bureauchef Noord-Europa, waarbij hij als
verslaggever Nederland en Scandinavië
onder zijn hoede heeft. Zijn eerste verhalen
over de vrije houding van de Zweedse over
heid ten opzichte van het coronavirus en
een onopgeloste moordzaak in Noorwegen
hebben inmiddels in de krant gestaan.
,,Ik reis als een soort nomade tussen Neder
land, Scandinavië en Iran - daar woont
Newsha, al is ze nu voor drie weken in
Amsterdam. Nederland is in principe mijn
basis en van daaruit ga ik telkens voor een
of twee dagen op pad voor verhalen. Dins
dagochtend was ik nog in Kopenhagen voor
een verhaal over een Deens educatief kin
derprogramma. Daarin zien 8 tot 13-jarigen
blote mensen en daar stellen ze dan vragen
over op tv; zo deseksualiseren ze het men
selijk lichaam. Interessant en grappig, het
zegt veel over de Deense cultuur, maar ik
dacht ook: oké, dit voelt wel echt als werk.''
,,Dat was een totaal ander gevoel. Zo'n
Deens verhaal is niet waar mijn hart ligt.
Mijn missie was altijd om het verhaal te
vertellen van de gewone man in Iran, want
dat wordt tot op heden door niemand
anders verteld. Het werk waar ik het trotst
op ben, gaat daarover. Bovendien had ik in
Iran een totaal andere manier van werken.
Ik heb daar twintig jaar op een vaste plek
gewoond en I was living the story, zoals dat
zo mooi heet. Ik heb er lief en leed gedeeld,
ben naar feesten geweest, naar begrafenis
sen - en dat deelde ik met mijn publiek. Nu
ben ik als een toerist die van hotel naar ho
tel reist, zonder dat ik ergens ben geworteld
en zonder te weten hoe lang ik dit doe.''
,,Ik heb er één dag stress van gehad, toen
ik net wist dat mijn vergunning niet zou
worden verlengd. Ik zat op mijn kantoor
werkelijk tollend achter mijn laptop, alleen
maar denkend: wat nu, wat nu, wat nu?
Toen werd het vier uur 's middags en sprak
ik mezelf toe: 'Thomas, dit kun je morgen
niet zo herhalen. Serieus. Het is héél slecht
dat je niet kunt werken, maar dan moet je
nu de dingen doen die je nooit kon doen
omdat je altijd aan het werk was.' Dus ik
heb mijn laptop dichtgeklapt, ben naar het
Hoe ziet uw leven er momenteel uit?
In Iran voelde uw baan niet als werk?
Hoe gaat u om met zo'n onzekere toe
komst?
10
