ontwikkeling van het Oxford-coronavaccin
'Je kunt geen
vaccins uitdelen
als je ze niet
eerst ontwikkelt'
17
300 miljoen doses van het vaccin,
dat door farmaceut AstraZeneca
op de markt wordt gebracht.
Wanneer besefte je dat je een
van de wetenschappers zou zijn
die zou gaan meewerken aan
het tot nu toe snelste vaccintra-
ject in de hele westerse wereld?
„Redelijk snel. Samen met Oxford
hadden we al vaccins tegen an
dere coronavirussen ontwikkeld.
We hadden dus de ervaring. Ik
wist: als het allemaal goed gaat,
kunnen we snel zijn. Op 10 ja
nuari kregen we de eerste data
van het virus. Toen zijn ze in En
geland meteen begonnen met het
vaccin en wij in ons lab met het
voorbereiden van testen en dier
proeven. De volgende stap was
dat we het virus zelf in handen
moesten krijgen. Gelukkig voor
ons was er vrij snel een uitbraak
in de staat Washington, dus dat
lukte. Daardoor konden we heel
snel beginnen met het vaccineren
van dieren, en ze daarna bloot
stellen aan het virus. De data van
die proeven waren nodig om het
vaccin voor het eerst op mensen
te kunnen testen.''
,,De definitieve data moeten na
tuurlijk komen uit de studies on
der mensen. Maar: ja, ik denk dat
het er goed uitziet.''
,,Zeker. Mijn belangrijkste werk
was om in de diermodellen te la
ten zien dat het vaccin werkt, en
dat het in elk geval bij apen geen
bijwerkingen had. Dat is gelukt.
Nu zijn we in het lab heel minuti
eus aan het uitzoeken hoe het
vaccin precies werkt, welke on
derdelen van het immuunsys
teem worden gestimuleerd. Ook
willen we weten of het vaccin al
leen beschermt tegen de zware
ziekteverschijnselen van Covid-
19, zoals longontsteking, of dat het
ook de overdracht van mens tot
mens kan voorkomen.''
,,Dat denk ik wel. Wat bij corona
de meeste zorgen baart, zijn toch
die mensen die heel ziek worden,
of uiteindelijk zelfs overlijden. De
ouderen, of mensen met onder
liggend lijden. Als je die mensen
kan beschermen tegen de ergste
klachten, heb je 80 a 90 procent
van de slag gewonnen. Het extra
stapje, dat je ook de overdracht
van het virus kan stoppen, zou
helemaal mooi zijn. We gaan kij
ken of dat erin zit.''
,,Ik denk dat het heel moeilijk is
om zo snel een vaccin te ontwik
kelen dat ons levenslang be
schermt. Waarschijnlijk heb je
straks eens in de zoveel tijd een
nieuwe vaccinatie nodig, net als
bij de seizoensgriep.''
,,Je kunt geen vaccins uitdelen als
je ze niet eerst ontwikkelt, en de
VS heeft daarom miljarden geïn
vesteerd in onderzoek. Ja, natuur
lijk is dat met het oogmerk om ze
ook te reserveren voor het Ameri
kaanse publiek. Maar hopelijk
gaan ze daarna ook naar andere
landen. Nederland koopt ook vac
cins, samen met andere landen.
En ik zie nog niet dat Nederland
300 miljoen doses voor Congo of
Suriname koopt. Mensen in Ne
derland zijn heel kritisch op de
VS - niet noodzakelijkerwijs on
terecht - maar een beetje zelfre
flectie zou wel goed zijn. Er is
weinig farmaceutische industrie,
alles is verkocht of wegbezuinigd.
Janssen, dat in Leiden aan een
vaccin werkt, is nu nota bene een
Amerikaans bedrijf. Ik denk dat
Nederland en de EU naar zichzelf
moeten kijken en meer moeten
investeren in infrastructuur.
Vroeger had Nederland een sterke
vaccinindustrie, nu is alles weg.
Dat heeft te maken met keuzes
die je als land maakt. Dan moet je
ook niet raar opkijken als je niet
als eerste toegang hebt tot vaccins.
Maar ze zijn er nu dus mee bezig
en dat is goed.''
,,Dat zou je kunnen zeggen. Als je
kijkt naar de economische impact
van lockdowns, zijn de miljarden
die je in vaccinontwikkeling
steekt absolute peanuts. Als je
economie een maand eerder hele
maal open kan door een vaccin,
heb je het al duizend keer terug
verdiend. Investeren in infra
structuur om vaccins te ontwik
kelen is niet sexy, maar het is het
meest effectieve middel dat we
hebben tegen virussen.''
Munster draait kort zijn blik van
het scherm en grijpt naar een
voorwerp. Een seconde later
houdt hij een mondkapje voor de
camera.
,,Zowel in Montana als bij het
instituut is het verplicht. Ik denk
ook dat er heel veel data zijn die
laten zien dat het een goed idee is.
Als afstand houden moeilijk is,
draag je gewoon een mondkapje.
Het is zo makkelijk, ik zie geen
enkele reden om het niet te intro
duceren. Ik ben heel verbaasd over
de discussie in Nederland. Ty
pisch Nederlands pappen en nat
houden. Die tweede golf komt er
gewoon aan, mensen gaan dood.
Alles wat je kunt doen om dat te
voorkomen, moet je toch gewoon
doen? Al scheelt het tien doden,
dan is het al de moeite waard."
Lachend: ,,Ik doe mijn uiterste
best. Maar als het een teleurstel
ling wordt, hoop ik niet dat heel
Nederland me boos op Schiphol
staat op te wachten."
Fauci, de kleine Amerikaanse co-
ronageneraal. ,,Niet heel vaak. Een
goed teken. Het laat zien dat hij
vertrouwen in me heeft.''
De afgelopen jaren verdeelde
Munster zijn tijd tussen zijn lab
in Montana en veldwerk in Afrika
en het Midden-Oosten (voor
Mers, een eerder coronavirus). En
toen was daar opeens Covid-19.
Zodra Munster de eerste berich
ten uit China hoorde, gingen de
alarmbellen rinkelen. Nadat hij
begreep dat het om een coronavi
rus ging, wist hij: dit konden wel
eens drukke maanden worden.
Dat klopte. Het Oxford-vaccin
bevindt zich in de voorhoede van
de internationale jacht op een
middel dat ons van corona verlost.
Het zou in september klaar kun
nen zijn. Nederland kocht samen
met Duitsland, Frankrijk en Italië
GO ZATERDAG 8 AUGUSTUS 2020
ITICAL
iDlCAL
PPLIES,
Werken met bloedmonsters van potentiële ebolaslachtoffers, bij
de uitbraak in West Afrika. foto kai kupferschmidt
We willen natuurlijk allemaal
weten of het vaccin dat we als
Nederland hebben aangekocht
ook echt werkt. Deel jij het opti
misme van de onderzoekers in
Oxford?
Ben je nog steeds bezig met het
vaccin?
Stel dat het vaccin alleen die
zware ziekteverschijnselen
blijkt te kunnen voorkomen. Is
het dan nog steeds een goede
aankoop?
Kun je zeggen hoe lang het vac
cin ons zal beschermen?
We zien dat Amerika steeds
meer op zichzelf gericht is. Het
land stapte uit de WHO en in
vesteerde op eigen houtje heel
veel in vaccins, ook met de
voorwaarde om zelf de eerste
doses te kunnen afnemen. Wat
vind jij daarvan?
Munster met een zending medisch materi
aal in Hamilton. foto naid
Zijn de Verenigde Staten slag
vaardiger geweest?
Dan nog iets anders: mondkap
jes. In Nederland worden de viro-
logen het niet eens. Wat vind jij?
Vanaf nu beschouwen we jou
voor het gemak maar even als
keurmeester van 'ons' vaccin.
Zorg jij dat het straks goed
werkt?
Munster tijdens
veldwerk in Congo.
FOTO KAI KUPFERSCHMIDT
