17
'We
worden in
de media
vaak als
gekkies
weggezet'
AD bij, om het nog echter te laten
lijken. De link werkt echter niet,
omdat de pagina niet bestaat De
vervalser is op dezelfde wijze te
werk gegaan als bij het bericht uit
De Telegraaf. In dit geval is een ar
tikel bewerkt over de invoering
van 5G in een dorp in Brabant. De
intro is herschreven en de titel is
veranderd in 'Zuid Korea: 5G oor
zaak COVID-19'. De foto, in dit
geval van een zendmast, is blijven
staan.
Tweedeling
Er is op Twitter maar weinig in
teractie tussen complotdenkers
en niet-complotdenkers. Ze pra
ten wel over elkaar, maar niet met
elkaar. Jelle van Buuren is docent
aan de Universiteit van Leiden en
doet onderzoek naar complotden-
ken. Hij herkent de tweedeling op
Twitter. „Mensen zijn op sociale
media vooral bezig hun eigen
ideeën te bevestigen. Ze omrin
gen zich met mensen die het
zelfde denken. Zo dringen er
steeds minder kritische geluiden
door. Op die manier ontstaat een
pieerd en bewerkt. De oorspron
kelijke titel was: 'Zuid-Korea: ge
nezing corona met bloedplasma'.
Ook de intro is vervalst. De foto,
die de medische staf in witte pak
ken in een ziekenhuis in Korea
toont, is onveranderd. Op
Facebook en Twitter verspreiden
mensen de afbeelding. Een dag la
ter krijgt het nepartikel een extra
impuls doordat @3Groter, het
meest invloedrijke account op het
gebied van 5G en corona, het
screenshot tweet. Zijn tweet
wordt door 74 mensen overgeno
men op hun eigen tijdlijn.
reld kan eikaars tweets lezen en
retweeten. Het kan dus dat Ne
derlanders de tweets van anders
talige nepaccounts onder ogen
hebben gekregen en zelfs hebben
verspreid.
Op 9 april duikt op complotsite
Niburu een screenshot op van een
artikel dat van de website van De
Telegraaflijkt te komen. De titel:
Zuid-Korea: 'Verband gevonden
tussen 5G en Corona'. De intro
van het artikel, waarin staat dat
Koreaanse artsen in een weten
schappelijk tijdschrift melden dat
5G het coronavirus veroorzaakt, is
nog net te lezen. Het is nep, maar
dat valt aan de afbeelding niet te
zien. Iemand heeft een artikel van
de website van De Telegraaf geko-
Op diezelfde dag komt naar bui
ten dat in Nederland vier zend
masten in brand zijn gestoken. De
link met complotdenkers is snel
gelegd. Op Twitter spreken men
sen zich verontwaardigd uit over
de branden. Dit, in combinatie
met het nepartikel van De Tele
graaf, zorgt voor een piek in
tweets: er werden die dag maar
liefst 814 Nederlandse tweets met
de woorden 'corona' en '5G' ver
stuurd.
Het manipuleren van artikelen
gebeurt nog vaker. Een vervalst
screenshot van de ^D-website
wordt in de Facebookgroep Stop
met 5G geplaatst. '.AD plaatst ein
delijk de waarheid', schrijft een
man - wiens account nep lijkt te
zijn - bij het artikel. Er staat zelfs
een URL naar de website van het
gezamenlijk wereldbeeld waarbij
je je afzet tegen de ander, zonder
in discussie te gaan met die an
der.'' Volgens van Buuren is het
een misverstand dat alleen com
plotdenkers dat doen. ,,Ook de
mensen die de theorieën willen
ontkrachten, zitten in zo'n bub
bel.''
Deze krant analyseerde ruim
tweehonderd Twitteraccounts
van mensen die over 5G en corona
tweeten. Daaruit blijkt dat binnen
de twee 'bubbels', mensen veel
idealen delen. Zo is 69 procent
van twitteraars die geloven in de
link tussen 5G en corona, tegen de
Europese Unie. In twitterbio's
(een tekstje op Twitter waarin
mensen zichzelf beschrijven, red.)
zijn veel Nederlandse vlaggen te
zien, soms een trekker. 21 procent
gelooft niet in klimaatverande
ring (door de mens), 35 procent
spreekt zich uit tegen de islam en
29 procent heeft kritiek op migra
tie van vluchtelingen naar Neder
land. Van Buuren: ,,Het is niet gek
dat mensen met wantrouwen in
instituties zoals de overheid, de
EU of de media, ook in complot
theorieën geloven. Er ligt een
zelfde manier van denken aan ten
grondslag: er is een kleine,
kwaadaardige elite die eropuit is
om het volk te onderdrukken.''
Dat men weinig vertrouwen
heeft in de media, blijkt ook uit
reacties die we krijgen op inter-
viewverzoeken: ,,Als ik ook maar
één moment zou denken dat jul
lie objectief waren, zou ik hier op
ingaan'', en: ,,Ik wil niets meer
met de MSM (Mainstream Media,
de gevestigde kranten en tv-zen-
ders, red.) te maken hebben.''
Daarna volgen links naar websites
en filmpjes die het verband tus
sen corona en 5G zouden bevesti
gen. Een ander blokkeert ons nog
voor we iets gevraagd hebben.
Waarom wil niemand met ons
praten? ,,We worden in de media
vaak als laagopgeleide gekkies
neergezet'', verklaart Fris de
weerzin. ,,Terwijl ik een hbo-di-
ploma op zak heb en zelfs aan de
universiteit heb gestudeerd.''
De theorieën over 5G en corona
zijn ook populair bij de antivacci-
natiebeweging. Veel corona-com
plotdenkers zijn tegen een coro-
navaccin, omdat ze denken dat de
overheid of Bill Gates er kwade
bedoelingen mee heeft. Van de
onderzochte twitteraars staat 19
procent sowieso kritisch tegen
over vaccineren, in welke vorm
dan ook. De 5G-complotten doen
het ook goed bij aanhangers van
'QAnon': een theorie over een ge
heime elite die stiekem de wereld
bestuurt. Ze zouden de media, de
politiek en Hollywood in hun
macht hebben en een pedofiel
netwerk runnen. Berichten over
deze vermeende 'diepe staat' wor
den op forums gepost door 'Q',
naar verluidt een anonieme offi
cier van een militaire inlichtin
gendienst in Amerika. Van de
twitteraars die theorieën over 5G
en corona verspreiden, is 21 pro
cent aanhanger van Q.
Fris gelooft niet in Q. ,,Er zit
vast iets achter, iemand die er be
lang bij heeft.'' Hij ziet zichzelf
sowieso niet als complotdenker.
,,Als dat woord voorbij komt,
word je meteen in een bepaalde
hoek gezet.''
Het lijkt alsof complottheorieën
nu, in tijden van corona, hun
hoogtijdagen vieren. Maar ze zijn
er altijd al geweest. Er is nu ge
woon een coronasausje overheen
gegoten. ,,Complottheorieën vin
den nu hun weg van donkere
hoekjes op het internet naar een
breder publiek'', vertelt van Van
Buuren. ,,De coronacrisis onder
graaft het vertrouwen van men
sen en leidt tot onzekerheid en
angst. Mensen krijgen twijfels
over bijvoorbeeld de aanpak van
de crisis en gaan op zoek naar ant
woorden. Dan komen ze sneller in
dit soort hoeken uit.''
GO ZATERDAG 1 AUGUSTUS 2020
