sche gevangenissen. Het zou kunnen dat
nog meer mensen vastzitten in Syrië of Is
raël. Maar het overgrote deel is ongetwijfeld
vermoord. Er zijn massagraven gevonden,
lichamen in zee gedumpt en op vuilnisbel
ten. Schokkend toch, dat op een bevolking
van destijds nog geen 4 miljoen er zóveel
jongemannen spoorloos zijn verdwenen?
Het is een taboe in Libanon, er wordt niet
over gepraat. Alsof de kwestie is afgedaan.''
,,Dat is zo. Maar niemand geeft hen een
platform om hun stem te laten horen. Soms
houdt een handjevol familieleden een sit-
in bij het parlementsgebouw, maar dat zijn
vooral oudere vrouwen - de jongens werden
immers al in de jaren 70 en 80 van straat ge
plukt. Hun invloed is beperkt. Wat ook een
rol speelt, is dat er heel veel bevolkingsgroe
pen met elkaar vochten en er dus evenveel
versies bestaan van de waarheid, wie schul
dig was en wie onschuldig. Dat maakt het
moeilijk om vast te stellen wat er precies is
gebeurd. Het is dus vrijwel onmogelijk te
achterhalen wie verantwoordelijk was.''
,,Het is niet officieel verboden, maar dege
nen die zich met de waarheidsvinding
bemoeien, kunnen wel te maken krijgen
met wat de oma van Amin in de roman
overkomt. Bijvoorbeeld dat iemand van
overheidswege je bedrijf sluit om een of
andere verzonnen reden.''
Die sluiting is een vergelding voor de
schilderijen die Amins oma heeft ge
maakt en ophangt in haar eigen café.
Amin en een vriend proberen te achter
halen wat de titel van een van de schil
derijen betekent: G84/91. Deze code
blijkt te verwijzen naar een wet.
,,Dat klopt: naar de amnestiewet 84, die in
1991 werd ingevoerd. Die geeft immuniteit
aan iedereen die tijdens de burgeroorlog
misdaden heeft begaan. In Libanon is de
macht al eeuwen in handen van een paar
families; als de vader terugtrad werd zijn
plaats ingenomen door zijn zoon, of een
neef. De politieke klasse bestaat uit maar
een kleine laag. Toen duidelijk werd dat
niemand de oorlog zou winnen, besloot
men die te beëindigen en tegelijk te regelen
dat iedereen gevrijwaard zou blijven van
vervolging. Het is heel corrupt allemaal.''
,,De roman begint met de uitdrukking
waarmee veel Perzische verhalen beginnen:
Yeki boed, yeki naboed: het was zo, en het
was niet zo. Er is nooit maar één waarheid.
Die gaten in de samenleving, die onder
werpen waarover niet kan of mag worden
gesproken, worden opgevuld met verhalen.
In dit geval doen die meer kwaad dan goed,
denk ik. De generatie die na de oorlog is op
gegroeid, waartoe ik min of meer zelf ook
behoor, heeft via die verhalen een bepaald
beeld van de werkelijkheid gekregen. Als je
Hoe verklaart u dat stilzwijgen? Veel
families moeten een dierbare missen.
Hoe vergaat het de mensen die probe
ren de waarheid te achterhalen?
Wat is het gevolg daarvan voor het land
zoals het nu is?
ZATERDAG 1 AUGUSTUS 2020 31
