75 jaar Bevrijding
16 NIEUWS
Nazikopstukken vluchtten na de Tweede
Wereldoorlog via de zogeheten Rattenlijn naar Zuid-
Amerika. SS-generaal Otto Wachter overlijdt onderweg, in
Rome. De reconstructie van zijn leven en dood geeft een
beklemmend beeld van een nazifamilie en hun vrienden.
Met hulp van het Vaticaan ontkomen
duizenden nazi's na de Tweede We
reldoorlog naar Zuid-Amerika. Ze
doen dat via de Rattenlijn, een route
waarbij oorlogsmisdadigers met valse
papieren via Italië Europa ontvluch
ten. Onder hen kopstukken als Adolf
Eichmann (architect van de Holo
caust), Franz Stangl (commandant
van de vernietigingskampen Sobibor
en Treblinka) en Josef Mengele (de
'engel des doods' van Auschwitz).
Vooral Argentinië, waar president
Juan Peron en zijn vrouw Eva grote
sympathie koesteren voor Hitlers na-
tionaal-socialisme, is een populaire
eindbestemming.
Ook Otto Wachter probeert via
deze Rattenlijn zijn straf te ontlopen.
De Oostenrijkse SS-generaal wordt
gezocht voor de dood van honderd
duizenden joden in Polen en Oe
kraïne waar hij gouverneur was.
Wachter zal Argentinië nooit berei
ken. Op 13 juli 1949 overlijdt hij in
Rome, in de armen van zijn landge
noot, bisschop Alois Hudal.
Dit moment is voor Philippe Sands
(59) het vertrekpunt voor een recon
structie van Wachters leven. Samen
met diens zoon, Horst, zoekt de
Britse mensenrechtenadvocaat naar
antwoord op de vraag hoe Otto
Wachter in het leven stond en waar
aan hij is gestorven. De zoektocht
brengt Sands ook naar Nederland,
want Arthur Seiss-Inquart, Hitlers
Rijkscommissaris in de jaren 40, is
een goede vriend van Wachter. ,,De
eerste keer dat ik Horst ontmoette, in
2012, hing er op de slaapkamer een
schilderij van zijn vader aan de muur.
In een hoekje ervan zat een foto. Toen
ik hem vroeg wie dat was, zei hij: 'Dat
is mijn peetvader, Arthur Seiss-In-
quart'. Ik kende die naam omdat hij
een van de aangeklaagden was op het
proces van Neurenberg'', zegt Phi-
lippe Sands. Met Seiss-Inquart wordt
zijn band met Nederland extra aan
gehaald. ,,Ik ben hier heel vaak. Voor
mijn werk zit ik vaak in het Internati
onaal Gerechtshof in Den Haag.''
In zijn boek Rattenlijn smeedt
Sands geschiedenis, liefde, spionage
en spanning aaneen. ,,Ik heb een
goede leermeester. Mijn buurman is
David Cornwell, beter bekend als
John le Carré (vermaard schrijver van
spionageromans, red). De afgelopen
twintig jaar stond hij vaak aan mijn
deur met een manuscript. Daar ko
men altijd juristen in voor. Dan
moest ik controleren of zij op de
juiste manier werden weergegeven.
Kennelijk heb ik zo geleerd een page
turner te schrijven'', zegt Sands van
uit Londen met de hulp van Zoom.
Otto Gustav Wachter, geboren op
8 juli 1901, is een zoon van een vurig
monarchist en antisemiet. Vader Jo
sef schopt het tot generaal in het
Oostenrijks-Hongaarse rijk, is na de
Eerste Wereldoorlog minister van
Defensie. In 1929 trouwt zijn zoon
Otto met Charlotte Bleckmann. Zij
omarmen Hitlers idealen. In 1933
vlucht Otto naar Duitsland na een
mislukte staatsgreep. Hij leert er na
zikopstukken als Heinrich Himmler
kennen, klimt op in de rangen van de
SS. In 1938 keert hij na de 'Anschluss'
(de inlijving van Oostenrijk door
Duitsland) terug in Wenen als over
winnaar. Dankzij Arthur Seiss-In-
quart wordt Wachter gouverneur van
Krakau. Hij laat er het getto bouwen,
woont executies bij. 'Ik moet morgen
vijftig Polen laten doodschieten',
schrijft hij in een brief aan Charlotte.
Joden
In 1941 vertrekt Wachter met zijn ge
zin naar Lemberg om gouverneur van
Galicië te worden. (Lemberg is de
Duitse naam voor Lviv in Oekraïne,
red). Een jaar later ziet hij er toe op de
vernietiging van honderdduizenden
joden, onder wie familieleden van
Philippe Sands. ,,Ik heb hen tot leven
gebracht in mijn eerste boek, Oost-
Weststraat", zegt de auteur.
Het leven van de Wachters kantelt
met Hitlers ondergang. Op 10 mei
1945 verdwijnt Otto. Zijn vrouw
Charlotte en hun zes kinderen bou
wen in Oostenrijk een nieuwe toe
komst op. Charlotte geeft les, laat
zich aanspreken als barones. Ze heet
weer 'von' Wachter. De adelstand,
aan Otto's vader verleend, hadden ze
geschrapt omdat Hitler er wars van
was. Otto houdt zich schuil in de ber
gen. Stiekem voorziet Charlotte haar
man van voedsel, kleding, valse pa
pieren. In de winter van 1949 trekt
Otto via de Dolomieten naar Italië.
Vrienden helpen hem aan onderdak
in de Vigna Pia, een klooster in een
voorstad van Rome. Hij zoekt contac
ten voor de 'Rattenlijn', bezoekt een
adres aan het Meer van Albano en
raakt na terugkeer snel ziek. In een
door het Vaticaan gesteund zieken
huis sterft hij op 13 juli in de armen
van de Oostenrijkse bisschop Alois
Hudal. Het lukt Charlotte zijn stoffe
lijke resten stiekem naar Oostenrijk
te halen, om die in de tuin van haar
woning te begraven. Uiteindelijk zal
hij in 1985, samen met Charlotte
worden begraven.
Philippe Sands kan deze recon
structie alleen schrijven met de hulp
van Otto's zoon, Horst, die het fami
liearchief met brieven en dagboeken
voor hem op een usb-stick zet. Sands
ontmoet hem in 2012, in Schloss Ha-
genberg. Sands wil op basis van fei
ten Otto's leven inkleuren, Horst
zoekt naar een vader die meer slacht
offer is, geen massamoordenaar. De
melding van bisschop Hudal in een
brief dat zijn vader vergiftigd zou
zijn, helpt hem daarbij. Een bewering
die voor Horst genoeg reden is om
geen genoegen te nemen met de
doodsoorzaak die Sands uiteindelijk
vaststelt: leptospirose, een bacteriële
infectieziekte die leidt tot lever- en
nierfalen.
De relatie met Horst is niet alleen
een gevecht tussen fictie en werke
lijkheid, er ontstaat ook een band. ,,Ik
heb hem verdrietig gemaakt. Maar ik
donderdag 16 juli 2020
GO
Nazikopstuk
Wachter stierf
op zij n vlucht
naar Argentinië
Hans van Zon
Rotterdam/Londen
Wachters zoon Horst heeft thuis een schil
derij van zijn vader, met in de hoek een foto
van zijn peetvader, Arthur Seyss-Inquart.
