Mysterieuze reeks explosies en ongelukken treft Iran
IpfÉill
12 NIEUWS
Tovertafel prikkelt ouderen over heel de wereld actief te zijn
Een Nederlandse uitvinding om met
games dementerenden te helpen, is
wereldwijd een succes. Zelfs de Franse
presidentsvrouw Brigitte Macron is
geïnteresseerd.
De Franse ondernemer Max Bayle
keek nog eens goed naar het tijd
schrift, kneep zichzelf spreekwoor
delijk in de arm om te kijken of hij
niet droomde, en dacht toen: ,,Wow!
Dat was echt wat ik dacht: Wow! We
waren zó blij! De Franse presidents
vrouw noemde ons!''
Bayle las in weekblad Paris Match
een interview met Brigitte Macron,
'de vrouw van'. Zij leidt een stichting
die geld geeft aan zorginstellingen. In
het interview, van twee maanden ge
leden, zei ze: ,,De directeuren van
verpleeghuizen vragen me op grote
schaal naar de Tovertafel. Hoe meer
de corona-epidemie om zich heen
grijpt, hoe meer vraag er is.'' En die
Tovertafel, die verkoopt Max Bayle.
,,Dat loopt heel goed. De afgelopen
drie maanden verkochten we er 125
in Frankrijk: meer dan twee keer zo
veel als normaal.''
Maar de zogeheten Tovertafel is
een Nederlandse ontdekking en een
Nederlands product. Meer dan tien
jaar geleden startte industrieel ont
werpster Hester Le Riche haar pro
motieonderzoek aan de TU in Delft.
Ze wilde ouderen met dementie in
beweging krijgen. Ze sloeg de han
den ineen met game-ontwikkelaar
Sjoerd Wennekes.
,,We hebben er vier jaar aan ge
werkt. In 2015 kwam de Tovertafel op
de markt'', vertelt Wennekes. ,,Het is
gewoon een kastje: een beamer die
aan het plafond hangt en eenvoudige
games op tafel projecteert. Zoals be
wegende herfstblaadjes. Mensen die
aan tafel zitten, kunnen de blaadjes
wegvegen en dan verschijnen er lie
veheersbeestjes op tafel. In het appa
raat zitten sensoren die de handbe
wegingen van die mensen volgen.
Ze kunnen ook een geprojecteerde
strandbal over de tafel heen naar el
kaar toe rollen. Of er verschijnen mu
zieknoten die ze kunnen aanraken,
waarna er muziek klinkt. In totaal
hebben we nu zo'n twintig spellen.''
Wél goed
De games zijn door Le Riche en
Wennekes zó ontwikkeld dat ze bij
dementerende ouderen precies de
hersendelen aanspreken die nog wel
goed werken. Sterker nog: de oude
ren worden er juist door geactiveerd.
Mensen met vergevorderde de
mentie voelen weinig prikkels meer.
Een groot deel van de patiënten ver
valt in apathie. Ze zitten stil en doen
Bij deze
games moet
je bewegen,
nadenken, er
is interactie
vrijwel niets meer. ,,Met dit apparaat
doorbreek je dat patroon, zo blijkt uit
de onderzoeken die we hebben ge
daan'', vertelt Wennekes. ,,Mensen
moeten met deze games bewegen, ze
moeten nadenken en er is interactie
met anderen aan tafel.''
Wat begon als een promotieonder
zoek in Delft, groeide uit tot een be
drijf in Utrecht, Active Cues, waar in
middels zo'n vijftig mensen werken.
,,We waren al in het eerste jaar
winstgevend.''
De vergrijzing neemt wereldwijd
toe. Het aantal gevallen van demen
tie ook. En het bedrijf heeft daarmee
een groeimarkt ontdekt. De Toverta-
fel wordt nu in twaalf landen ver
kocht, binnen Europa, maar ook in
Australië en Nieuw-Zeeland. ,,In zo'n
vierduizend verzorgings- en verplee
ghuizen in de wereld staat de Tover-
tafel voor dementerende ouderen.''
De uitspraken van presidents
vrouw Brigitte Macron gaven nog
een extra stimulans. Haar stichting
betaalt mee aan de aanschaf van het
apparaat door Franse verpleeghuizen.
,,Deze 'table magique' verandert
het leven van mensen'', schreef de
regionale krant Le Dauphin toen een
Tovertafel werd geïnstalleerd in een
verpleeghuis in het oosten van het
land. ,,Zelfs 's avonds laten ze de tafel
aan staan voor de bewoners die niet
kunnen slapen'', schreef La Nouvelle
République in een reportage vanuit
een verpleeghuis in West-Frankrijk.
Vandaag komt de Franse ambassa
deur in Nederland, Luis Vassy, op be
zoek bij het bedrijf in Utrecht. Hij
krijgt een rondleiding en mag zelf de
games even testen.
,,Max, onze man in Frankrijk, zal
het wel steeds drukker krijgen'', zegt
Wennekes. ,,Maar de vraag neemt
overêl toe. Er zijn steeds meer men
sen met dementie. Voor die groep is
serieuze hulp nodig. Hulp die speci
aal voor ze gemaakt is. En waarvan
vaststaat dat het effect heeft. Dat be
stond vroeger niet. Als noodgreep
werd dan maar kinderspeelgoed aan
dementerenden gegeven.''
De Iraanse politie concludeert na
onderzoek dat de explosie en het
vuur waarbij op 30 juni negentien
mensen omkwamen in een kliniek
in Teheran 'geenszins een veilig
heidsprobleem was'. Hamid Hada-
vand, plaatsvervangend politiechef
van Teheran, meldde dat gisteren
aan het semi-officiële persbureau
Fars.
De Iraanse brandweer heeft het
de laatste weken opmerkelijk druk
met explosies en branden: gisteren
was er een explosie op een petro
chemisch complex in Mahschahr,
in het zuidwesten van het land. Het
achtste incident in een reeks, die op
26 juni begon. Toen was er een ex
plosie op de militaire basis Parchin
bij Teheran, 30 juni dus de explosie
in de kliniek en op 7 juli nog eentje
in een fabriek in Teheran. Op 2 juli
was het de beurt aan de nucleaire
installatie bij Natanz, twee dagen
later volgde weer een explosie, bij
de energiecentrale van Ahvaz én bij
de petrochemische installaties van
Karoun. Tussendoor was er nog een
opmerkelijk gaslek in de energie
centrale van Shiraz. Allemaal toeval
en pech? Met name in Israël denken
velen van niet. Juist dat land wil wel
meewerken aan schade en vertra
ging van Irans nucleaire ambities.
Iran zit er zelf ook mee, gezien de
vage, trage en soms tegenstrijdige
berichtgeving in de staatsmedia.
Van de autoriteiten valt weinig dui
delijkheid te verwachten als nucle
aire programma's in het geding
zijn. Zo heette de brand van 2 juli
bij de kerncentrale in Natanz aan
vankelijk 'een ongeluk in een onaf
gemaakte schuur'. Maar satelliet-
beelden spraken dat al snel tegen.
Dit was duidelijk een explosie ge
weest - en geen kleintje.
Er zijn vragen te over. De autori
teiten spreken van ongelukken, an
deren wijzen naar Israël. Voer voor
sabotage is een opmerking van
Gabi Ashkenazi, Israëls minister
van Buitenlandse Zaken. Hij zei vo
rige week: ,,We ondernemen acties
die beter onuitgesproken blijven.''
Israël is al decennia bezig het
Iraanse atoomprogramma te onder
mijnen. Dat wordt als bedreigend
aangemerkt. Iraanse hardliners
hebben heel duidelijk uitgesproken
de joodse staat van de kaart te wil
len vegen zodra ze de middelen
daarvoor hebben.
De kansen om een dreun uit te
delen aan het atoomprogramma
slinken nu de Amerikaanse presi
dent Trump minder hoge ogen
gooit voor een nieuw president
schap. Mogelijk is het een kwestie
van timing, suggereert het Britse
blad The Economist, waar de partijen
zwijgen.
«KV'
maandag 13 juli 2020
Nederlandse
'dementie-
game' houdt
hersenen fris
Frank Renout
Parijs
Dementerende
ouderen genieten
van de Tovertafel.
FOTO ACTIVE CUES
- Sjoerd Wennekes,
game-ontwikkelaar
Acht opmerkelijke incidenten
binnen twee weken. Wie zit er
achter de mysterieuze explosies
en ongelukken in Iran?
Bob van Huët
Rotterdam/Teheran
Ravage in Teheran na een ex
plosie op 30 juni. foto epa
