gesloten zijn'
Verkiezingen
Polen: zittend
president
heeft kleine
voorsprong
'Holland voor
herstelfonds'
EUWS 11
barst los. Volgens het Niod staan de
beelden synoniem voor de ver
meende onverschilligheid over het
lot van de duizenden moslims in Sre
brenica.
Dijkema wordt door Defensie te
ruggeroepen van een oefening in
Duitsland. „Defensie verzuimde
open, eerlijk en snel uitleg te geven.
Op het moment van het feest was bij
de Dutchbatters niets bekend over
een massamoord. Er waren slechts
vermoedens. Eenmaal thuis bekijk je
die beelden met andere ogen. Dan
wordt het zeer ongemakkelijk.''
Het negatieve imago wordt mede
gevoed door het opreden van overste
Thom Karremans. Wereldberoemd
zijn de beelden dat Karremans na de
val van Srebrenica zich in een sche
merige hotelruimte als een nederige
hond laat afblaffen door pitbull
Ratko Mladic, de Bosnisch-Servische
generaal. Mladic drukt Karremans
onverwachts een glas alcohol in de
hand, waardoor het lijkt alsof ze sa
men proosten op de afloop.
Proosten
Bij vertrek uit de enclave krijgt Kar-
remans een paar cadeaus van Mladic.
Ze proosten wederom met een
glaasje in de hand. In Kamp Pleso
roemt Karremans op een persconfe
rentie Mladic als strateeg. ,,De in
name van Srebrenica was van de kant
van de Serviërs een correcte militaire
operatie. Mladic heeft ons knap uit-
gemanoeuvreerd. Het leek wel een
spelletje Pacman. Je kunt in deze oor
log niet spreken van good guys en
bad guys. De moslims hebben eerder
192 dorpen platggebrand. Voor mij
zijn ze allemaal hetzelfde.''
Een dag na het ontladingsfeest
vliegen de Dutchbatters naar Neder
land. Bij vertrek worden ze toege
sproken door Voorhoeve en Couzy.
Dijkema: ,,Ze zeiden dat we helden
waren die zich kranig geweerd had
den. We keken elkaar aan, want wij
voelden ons helemaal geen helden.''
Enkele weken later, tijdens zijn va
kantie in Frankrijk, is er meer bekend
over de genocide. Op de radio hoort
Dijkema dat de status van Dutchbat
in de publieke opinie is veranderd
van 'helden'in 'oorlogsmisdadigers'.
,,In de beeldvorming is dit feest
uitgelegd alsof de Dutchbatters dans
ten op de lijken van 8000 moslims'',
zegt Dijkema. ,,Dat heeft heel veel
Dutchbatters verdriet gedaan. Mij
ook. Ik heb spijt dat ik die beelden ter
beschikking heb gesteld aan de me
dia.''
blikje Heineke in de hand. ,,We be
gonnen te dansen en hossen'', vertelt
Jaski Portegies Zwart. ,,Sommigen
hebben daar een schuldgevoel aan
overgehouden. Ik niet. Het was een
ontlading. Als we dat niet hadden ge
daan, was het wel op een ander mo
ment gebeurd.''
Defensievoorlichter Paul Hartman
herinnert zich later dat het samen
zijn verandert in een 'feestelijke
draaikolk van koninklijk bezoek, op
getogen militairen en autoriteiten
die schuilgingen achter microfoons
en camera's'. Na het feest rijdt hij sa
men met Couzy 'vreselijk stinkend
door een combinatie van bier en kots'
naar een studio in Zagreb voor een
interview met tv-programma NOVA.
Bataljonsvoorlichter Wim Dijkema
ziet het voor zijn ogen gebeuren. Hij
hoort de band opeens vrolijke mu
ziek spelen ,,Na het Wilhelmus sloeg
de vlam in de pan'', vertelt Dijkema
nu. ,,De sfeer veranderde. Ik had veel
rotdingen gezien. Bij dit tafereel lie
pen de rillingen over mijn rug.''
Hij aarzelt geen moment en filmt
de hossende Dutchbatters. ,,Ik be
sefte op dat moment absoluut niet
wat de impact van die beelden zou
den zijn. Ik voelde het als een ontla-
dingsfeest. Ze waren vrij, terug uit de
hel en gingen naar huis.''
Terug in Nederland geeft Dijkema
op verzoek van Defensievoorlichting
al zijn filmmateriaal vrij aan de me
dia. Pas in het najaar brengt de
Duitse zender ZDF de feestbeelden
naar buiten. Een storm van kritiek
varende samenleving op te bou
wen, aldus de Amerikaanse mi
nister Pompeo.
Pijnlijkste
Srebrenica is nog steeds een 'open
wond in de Europese geschiede
nis', zei Von der Leyen. De Itali
aanse premier Guiseppe Conte
stond ook stil bij alle blauwhel
men, hulpverleners van NGO's en
journalisten die sneuvelden. De
massamoord geldt ook als een van
de pijnlijkste episodes uit de re
cente Europese geschiedenis.
Overrompelde Nederlandse
blauwhelmen van Dutchbat
moesten in 1995 toezien hoe
zwaar bewapende Bosnisch-Ser-
vische troepen de 'veilige' enclave
innamen en ze niets konden doen
toen Bosnische moslimmannen -
en jongens werden weggevoerd.
Ongeveer 8000 van hen werden
vermoord. ,,Als de genocide ons
iets heeft geleerd dan is dat dat
het zaaien van verdeeldheid en
kwaad kan leiden tot het ultieme
kwaad. We moeten alles doen wat
in onze macht ligt opdat het nooit
meer gebeurt. We zijn bij u, die
uw geliefden verloren en die tot
onze spijt niet werden be
schermd. We staan zij aan zij
naast de overlevenden die de pijn
moeten dragen, we rouwen met
hen voor de rest van hun leven'',
aldus Rutte.
Verschillende sprekers stonden
nadrukkelijk stil bij de moeilijke
verzoening en het pijnlijke ont-
kennen van de genocide door een
nieuwe generatie Servische poli
tici. Volgens een peiling van 2018
ontkent twee derde van de Ser
viërs in het gebied de genocide.
Veroordeelde oorlogsmisdadigers
worden er nog regelmatig geëerd.
Ook nu zouden rond Srebrenica
en Bratunac posters van Mladic
zijn opgehangen met de tekst:
'Bedankt generaal voor 11 juli, de
dag van de bevrijding van Srebre
nica'. Op scholen krijgen niet alle
kinderen dezelfde lesstof en ook
daar is sprake van herziening van
de geschiedenis.
Zittend president Duda heeft vol
gens de exitpoll 50,4 procent van de
stemmen. Rafal Trzaskowski, de li
berale, pro-Europese burgemeester
van Warschau en uitdager van
Duda, staat op 49,6 procent van de
stemmen. De eerste officiële uitsla
gen worden vandaag verwacht.
Beide presidentskandidaten ver
persoonlijken de enorme verdeeld
heid en de polarisering in Polen.
Het nationaal-conservatieve kamp
van Duda wil niets weten van het
pro-Europese, liberale, kamp van
Trzaskowski, en andersom.
Regeringspartij PiS staat ook voor
de omstreden hervormingen van
de Poolse rechtspraak die volgens
critici - waaronder de EU - de rech
ters kwetsbaar maakt voor politieke
controle. Als Duda wordt herkozen,
kan de PiS voort met haar beleid tot
de volgende parlementsverkiezin
gen, die gepland staan voor 2023.
Duda, vriend van Donald Trump,
speelt de nationalistische kaart. Hij
profileert zich als de verdediger van
de traditionele katholieke waarden
van Polen. Zijn PiS wordt daarbij
geholpen door genereuze sociale
uitkeringen. Vooral in de armere
plattelandsgebieden zijn velen er
beter op geworden.
Trzaskowski, een bekende van
Barack Obama, is op zoek naar een
meer open, tolerant Polen en wil de
greep van PiS op de staatsmedia
verminderen. Maar op de populaire
uitkeringen zal hij niet korten. Ook
belooft hij de pensioenleeftijd niet
te verhogen.
BERLIJN Nederland zal een com
promis over het Europese herstel
fonds van 750 miljard euro waar
schijnlijk niet in de weg staan, on
danks de tot nu toe harde opstelling
hierover van de regering in Den
Haag. Dat denkt althans de Duitse
staatssecretaris van Europese Zaken
Michael Roth, die daarmee de druk
op Nederland vergroot.
Volgens hem zijn de Nederlan
ders 'zeer terughoudend' als het
gaat om EU-uitgaven. Nu zou er
echter in Europa een 'duidelijk sig
naal van eenheid, maar ook van am
bitie' nodig zijn. Roth: ,,Dus ik denk
niet dat Nederland een compromis
in de weg zal staan.''
Het herstelfonds moet landen
helpen de coronacrisis te overwin
nen, die vooral het zuiden zwaar
heeft getroffen. Nederland wil het
geld alleen lenen, de Europese
Commissie wil het voor twee derde
uit subsidies laten bestaan.
maandag 13 juli 2020
GO
De gewraakte
foto's van het
Duchtbatters-
ontladings
feestje, waarop
ook premier Wim
Kok, enkele
Kamerleden en
kroonprins Wil-
lem-Alexander
aanwezig waren.
FOTO'S HOLLANDSE
HOOGTE, COR DE KOCK
Premier Mark Rutte.
De rechts-conservatieve
Andrzej Duda heeft een nipte
voorsprong op zijn uitdager
Rafal Trzaskowski in de Poolse
presidentsverkiezingen. Dat
blijkt uit een eerste exitpoll van
peilingbureau Ipsos.
Raymond Boere
Rotterdam/Warschau
