SREBRENICA 1995
8 NIEUWS
Precies 25 jaar na het Dutchbat-drama in
Srebrenica verblijven zevenduizend overlevers
nog steeds in tijdelijk opgezette kampen uit die tijd.
Terugkeren is voor velen te pijnlijk, helemaal nu er een
burgemeester is die de genocide ontkent.
Ik kan niet
vergeten
wat daar is
gebeurd,
wat heb ik
daarnogte
zoeken?
innert zich nog precies hoe ze uit
Srebrenica wist te ontsnappen voor
dat de Nederlandse militairen die
hen moesten beschermen, op 11 juli
1995 werden overlopen door Bosni
sche Serviërs. Zij doodden in de da
gen erna meer dan achtduizend
moslims, voornamelijk mannen.
Omerovic vluchtte al in 1993 met
haar twee kinderen, door in een van
de vrachtwagens van het Noorse
leger te klimmen die voedsel naar
de enclave hadden gebracht. Haar
echtgenoot Senaid blijft achter. Een
heftig moment dat ze nog vaak
terugziet in haar dromen. ,,Mijn
kinderen schreeuwden de naam van
hun vader toen we wegreden. En hij
die van hen.''
Het is het de laatste keer dat ze
haar echtgenoot in leven ziet.
Omerovic wordt aanvankelijk met
tientallen vluchtelingen onder
gebracht in een school. Via het Rode
Kruis weet ze lang contact met haar
echtgenoot te houden, maar na de
val van de enclave hoort ze niets
meer van hem.
Het verdriet is groot. Omerovic
ziet het leven niet meer zitten. Doet
een zelfmoordpoging als haar neefje
wel weet te ontsnappen aan de
massamoordenaars en met een tas
handgranaten bij haar komt. Ze
demonstreert hoe ze een van de
explosieven onder haar hoofd houdt
en op het punt staat de pin eruit te
trekken. ,,Toen kwam mijn neefje de
kamer in.''
Pas in 2012 wordt haar echtgenoot
geïdentificeerd. Ze vinden alleen
een deel van zijn kin, een knie en
een scheenbeen terug. Wat er pre
cies met hem is gebeurd, weet ze
nog steeds niet. Ook vier andere
familieleden, onder wie haar broer,
ziet ze nooit meer terug.
Dutchbat
Nog steeds denkt Omerovic elke dag
aan het drama met Dutchbat. Toch
toont ze na 25 jaar begrip voor de
onmogelijke situatie waarin ook de
Nederlanders verkeerden. ,,Wat
moet ik erover zeggen? Natuurlijk
vind ik dat ze hadden moeten voor
komen dat al deze mensen konden
worden vermoord. Maar ik krijg er
mijn geliefden niet mee terug. Ik
weet dat Nederlandse militairen het
er ook moeilijk mee hebben. Som
migen zijn net als wij hun hoofd
verloren. Alleen hun benen zijn nog
op aarde.''
In dit kamp staat het leven voor
Omerovic al jaren stil. Bijna nie
mand bekommert zich om het lot
van de bewoners. Alleen hulpverle-
evleta Omerovic
(56) gelooft er
niet meer in. Ze
zit op een krukje
in haar krappe
woonkeuken
waar niet eens
plek is voor een eettafel. Met twee
banken staat de ruimte vol. Zo vaak
al is haar beloofd dat ze een beter
huis zou krijgen. Elke keer was er
die teleurstelling. ,,Ik zou het niet
erg vinden om nu te sterven'', zegt
ze met tranen in haar ogen als ze
met een vliegenmepper de insecten
van de chocolaatjes op de salontafel
probeert te houden.
Toch is het nog te vroeg om te
gaan. De liefde voor haar twee kin
deren met wie ze wist te ontkomen
uit de hel van Srebrenica, houden
haar nog op de been. Ze zijn inmid
dels 33 en 31 en wonen nog steeds in
de enige twee slaapkamers die het
huisje telt. De mannen zijn werk
loos. Hebben geen inkomen. Geen
echtgenote. Geen toekomst. ,,Hoe
moet dat straks als ik er niet meer
ben? Ze kunnen nog niet eens voor
zichzelf zorgen.''
Omerovic woont in Jezevac, een
van de vele vluchtelingenkampen
die begin jaren 90 zijn neergezet om
de tienduizenden gevluchte Bosni
sche moslims uit Srebrenica tijdelijk
te huisvesten. Het kamp, omringd
door heuvels, ligt langs een kabbe
lend riviertje. Dit had zomaar een
klein paradijs voor vakantievierders
kunnen zijn.
Maar zo gelukzalig is het leven in
de ongeveer zeventig witte bunga
lows van 35 vierkante meter niet. In
deze huisjes wonen ex-krijgsge
vangenen van de burgeroorlog die
hier woedde. Gewonde militairen.
Weduwen met kinderen. Achter
elke voordeur is het leed immens.
Veel bewoners zijn getraumatiseerd
door wat ze hebben meegemaakt.
Ongeschoold. Werkloos. Verslaafd
aan alcohol, drugs of beide. Er
worden meisjes geronseld voor de
prostitutie, vertellen hulpverleners
van Snaga Zene, de enige organisa
tie die nog contact met de bewoners
heeft.
Vochtig
Veel huisjes zijn dringend toe aan
vervanging. De houten constructies
zijn bijna vergaan. Sommige huizen
zijn al ingestort. Onzichtbare gebre
ken maken de bungalows geen be
nijdenswaardige plek om een paar
dagen in door te brengen, laat staan
een kwarteeuw. De houten vloer
ligt niet op een fundering, waardoor
de huisjes in de winter erg vochtig
zijn. En doordat er wordt gestookt
met kolen, is de lucht er in dat jaar
getijde zeer ongezond.
Maximaal vijfjaar zouden de
vluchtelingen hier wonen. Voor
sommigen is dat nu al 25 jaar.
Devleta Omerovic is een van de be
woners van het eerste uur. Ze her-
zaterdag 11 juli 2020
'Ik zou het
niet erg
vinden nu
te sterven'
Raymond Boere
Srebrenica/Jezevac
- Devleta Omerovic
Devleta Omerovic zorgt nog steeds voor haar twee vol
wassen zonen, die geen werk en geen inkomen hebben.
