Oud-RIVM-directeur: belangrijk besmette mensen zonder klachten te vinden
7
Nederland moet ook mensen
zonder klachten testen om het
coronavirus te bestrijden, vindt
emeritus hoogleraar vaccins Ben
van der Zeijst. ,,De feiten liggen er.''
donderdag 9 juli 2020
Een coronateststraat in Utrecht. Veel mensen met het virus worden niet ziek, zegt emeritus hoogleraar Van der Zeijst. foto robin utrecht
Niels Klaassen
Leiden
Hij bespeurt wat 'tegenkrachten'
binnen het OMT, de eminente kabi-
netsadviesclub van vakgenoten uit
de virologie en de medische microbi
ologie. ,,Ik hoorde via-via dat een
paar leden mijn stuk maar onzin
vinden'', zegt emeritus hoogleraar
vaccins Ben van der Zeijst droogjes
aan de telefoon over zijn publicatie
over 'stille dragers' van het coronavi
rus. „Blijkbaar gelooft men niet zo
in asymptomatische verspreiding.
Terwijl de feiten er liggen. Artikelen
over het Italiaanse dorp Vo, cruise
schip Diamond Princess en andere
cohortstudies beschrijven percenta
ges tussen de 6o en 70 procent pa
tiënten die positief testen terwijl ze
(nog) geen klachten hebben. Als je
deze groep niet in beeld krijgt, houd
je altijd die smeulende veenbrand."
Microbioloog en immunoloog Van
der Zeijst (76) is inmiddels met eme
ritaat, maar was jarenlang hoogle
raar op verschillende univer
siteiten, hij leidde ook de
voorloper van het Ne
derlandse Vaccin In
stituut, toen nog de
sector vaccins bij
het RIVM.
Van der Zeijst
begon als hoogle
raar bacteriologie
Ben van der Zeijst
bespeurt 'tegenkrach
ten' in het OMT.
SJt 1
Aantal afgenomen r
coronatests y
Nederland heeft met
bijna 40 tests per 1000
inwoners relatief
weinig op corona
getest de afgelopen
maanden.
in de diergeneeskunde. In zijn acade
mische loopbaan produceerde hij
meer dan tweehonderd wetenschap
pelijke artikelen, hij begeleidde vijf
tig promovendi. Voor de gelegenheid
dook hij onlangs ook nog even in de
'pandemie van de eeuw', deze week
publiceert hij na toetsing door colle
ga's een artikel in het Nederlands Tijd
schrift voor Geneeskunde.
Daarin concluderen Van der Zeijst
en co-auteurs dat het Nederlandse
testbeleid tekortschiet: „We keken
eens naar de besmettelijkheid, en
dan zie je gewoon dat een boel men
sen met het virus niet ziek wor
den." En dat is de gevaarlijk
ste groep: deze stille dra
gers spelen een on
zichtbare rol in de
verspreiding, en
vormen dus juist
de groep die je
graag in de
smiezen wil
hebben, vinden
deze deskun-
digen. ,,Een gemiste kans'', oordeelt
Van der Zeijst. ,,We kunnen dagelijks
dertigduizend mensen testen, maar
we doen nog geen derde. En alleen
bij klachten. Om echt grip te krijgen
op het virus moet je ook kwetsbare
doelgroepen - denk aan zorgperso-
neel, bewoners van asielzoekerscen
tra, gevangenissen en arbeidsmigran
ten - actief gaan testen. Dan spoor je
mogelijke haarden eerder op.''
Onderschat
Van der Zeijst vreest dat het RIVM
het aantal mensen onderschat dat
geen klachten heeft, terwijl ze wel
het virus dragen en doorgeven. ,,Kijk
naar de antistoffentest van Sanquin.
46 procent van de mensen die anti
stoffen in het bloed had, zei bij on
dervraging: ik heb geen klachten ge
had. Dat percentage komt dus over
een met de andere studies. Als je hen
niet vindt, wordt het heel lastig het
virus uit te bannen. Het lijkt nu alsof
er maar weinig ambitie is. Ik snap dat
het RIVM een beetje vermoeid raakt,
maar je wil toch een zo goed moge
lijke uitgangspositie? Als de repro
ductiefactor (het aantal mensen dat
één patiënt gemiddeld besmet, red.)
net onder de één ligt, is dat toch een
beetje alsof je voor een zes min gaat
op school. Net voldoende. Met het ri
sico op een onvoldoende als je niet
uitkijkt. Terwijl je ook echt slagen
kunt maken om corona veel meer in
te dammen.''
Andere experts wezen eerder ook
al op het belang om meer aan popula
tietests te doen. Zo blijf je het virus
dichter op de hielen, is de gedachte.
,,Als je dat niet doet, blijft meer dan
de helft onder de radar en moet je in
derdaad terugvallen op 1,5 meter af
stand houden als generieke voor
zorgsmaatregel, domweg omdat je
niet weet wie besmet is.''
Het RIVM stelt in de coronaricht
lijn dat er wel aanwijzingen zijn voor
vroegtijdige transmissie, maar dat
bewijs voor asymptomatische ver
spreiding 'op dit moment niet van
dusdanige kwaliteit is dat er conse
quenties zijn voor de bestrijding'.
In een toelichting zegt een woord
voerder: ,,Zowel voortijdige versprei
ding als verspreiding van mensen
zonder klachten kan voorkomen,
maar de vraag is: hoe groot is die rol
bij de epidemie? Je kunt het virus
dragen, maar verspreid je het dan
ook? Voor ons is er geen aanleiding
om op dit moment het beleid te ver
anderen.''
De voormalig hoogleraar hoopt dat
dit snel verandert. ,,Beter ten halve
gekeerd dan ten hele gedwaald.'' Ge
lukkig gaat de vaccinontwikkeling
ondertussen rap: ,,Sneller dan ooit,
dat is het goede nieuws. Toen ik bij
het Vaccin Instituut zat, was de ge
middelde doorlooptijd van een vac
cin nog zestien jaar. Nu lijkt het an
derhalf jaar te worden.''
'We moeten meer testen om
grip te krijgen op coronavirus'
FOTO UNIVERSITEIT LEIDEN
450
200
100
50
10
090720 BRON: WORLDOMETER
