10 NIEUWS
PROEFPERSONEN DERDE WERELD
Het vaccin dat Nederlanders moet beschermen tegen corona wordt
de komende maanden uitvoerig getest op vrijwilligers uit Brazilië en Zuid-Afrika.
Dienen inwoners uit arme landen als goedkope proefkonijnen?
In de zoektocht naar een coronavaccin testen
farmaceuten volop in ontwikkelingslanden.
Niet per se erg, maar het is wel belangrijk om
een vinger aan de pols te houden. In het verle
den ging het soms behoorlijk mis. Dat zegt
politicoloog Irene Schipper van stichting
Somo, dat het gedrag van multinationals -
waaronder farmaceuten - tegen het licht houdt.
,,Er zijn vreselijke dingen gebeurd met het testen van
nieuwe medicijnen of vaccins in Afrikaanse landen.
Zo kreeg bij de ontwikkeling van een nieuw medicijn
- bestemd om de overdracht van het hiv-virus van
moeders op ongeboren kinderen te voorkomen - de
controlegroep alleen een placebo, terwijl er toen al
een werkzaam medicijn op de markt was dat
bescherming bood. Dat is in strijd met de ethische
richtlijnen. Gevolg: in de controlegroep raakten
meerdere ongeboren baby's onnodig besmet met het
hiv-virus.
,,Nog een voorbeeld: tijdens een uitbraak van een
virus dat hersenvliesontsteking veroorzaakt, werd
een antibioticum getest op kinderen zonder
dat de ouders wisten dat ze deelnamen aan een proef.
Een aantal kinderen raakte verlamd, een enkeling
stierf zelfs.''
„Vooropgesteld: het is heel belangrijk dat proefperso
nen vrijwillig meedoen en op de hoogte zijn van de
medische risico's. Dat is in het verleden in ontwikke
lingslanden vaak misgegaan. Bijvoorbeeld doordat
deelnemers een formulier kregen dat ze niet konden
lezen, of doordat het de enige manier was om toegang
te krijgen tot medische hulp. Het is de taak van
medisch-ethische commissies om proefpersonen te
beschermen volgens internationale normen. In Zuid-
Afrika hebben twee commissies - waarvan een uit ei
gen land en een uit Groot-Brittannië - de vaccinproef
vooraf gecontroleerd en goedgekeurd. Men mag er
dus van uitgaan dat het daar goed geregeld is. In Bra
zilië is die goedkeuring van de ethische commissie er
nog niet.
,,Het is overigens ook voor een farmaceut van
belang dat een medicijn of vaccin wordt getest vol-
Besmettingen
VS naar record
Coronahulp
indianen weg
Premier Italië
naar Rutte
gens internationale ethische normen. Zo kan het
Europese geneesmiddelenbureau EMA tegen
woordig een product weigeren als die nor
men zijn geschonden. Dan is voor een farma
ceut alle moeite voor niets geweest.''
Waarom wordt het vaccin überhaupt in
ontwikkelingslanden getest? Je zou
denken dat de medische voorzieningen
in Europa beter zijn, mocht het vaccin
onverhoopt de gezondheid schaden.
„Wat dat betreft zijn farmaceuten niet
anders dan grote kledingketens. Zoals zij
hun kleding in landen produceren waar de
productiekosten laag zijn, kiezen farma
ceuten voor plekken die voor hen com
mercieel interessant en goedkoop zijn.
,,Dat gezegd hebbende is het voor
wetenschappers ook van groot belang
om te weten hoe een vaccin op andere
continenten werkt. De bevolking en
voorzieningen zijn in Zuid-Afrika
niet een-op-een dezelfde als die in
Groot-Brittannië. In Zuid-Afrika
worden in de testgroep bijvoor
beeld ook vijftig proefpersonen
opgenomen die met hiv zijn
besmet, omdat het hiv-virus
daar relatief vaak voorkomt.
,,Voor ontwikkelingslan
den is er nog een groot voor
deel: farmaceuten die een
vaccin of medicijn testen in
een bepaald land moeten
dat daarna ook toeganke
lijk maken, zodat de lo
kale bevolking er baat bij
heeft. Heel concreet:
doordat AstraZeneca nu
i test in Brazilië en Zuid-
Afrika, moet een eventu
eel vaccin ook in die lan
den worden verspreid.''
,,Daar lijkt het nu op. Dat wil
niet zeggen dat alles vlekkeloos
verloopt. Zo hebben Astra
Zeneca en de universiteit van
Oxford vooralsnog niet aangege
ven de resultaten van de tests in
Zuid-Afrika en Brazilië met de
rest van de wereld te willen
delen.
,,Dat stoort me: de tests zijn
voor een groot deel gefinan
cierd met publiek geld en die
nen natuurlijk ook een enorm
maatschappelijk belang. Ieder
een wil weten hoe en onder
welke omstandigheden een
coronavaccin het beste werkt.
Juist daarvoor is ook een speciale
technology pool (een wereldwijde
database waarin informatie over
corona door wetenschappers wordt
gedeeld, red.) opgezet. Maak daar
van gebruik, zou ik zeggen.''
donderdag 9 juli 2020
GO
'Testen vaccin gaat
soms behoorlijk mis'
Stephen Friedrichs
Maartje Spieksma
Amsterdam
Waarom is die vinger aan de pols zo belangrijk?
Farmaceut AstraZeneca en de universiteit van
Oxford testen hun coronavaccin nu in Zuid-Afrika
en Brazilië. Kunnen we soortgelijke praktijken
verwachten?
Een vrijwilliger in Soweto, Zuid-Afrika, test een
mogelijk vaccin tegen corona. foto reuters
WASHINGTON In de Ver
enigde Staten is met
60.000 gevallen in een
etmaal een recordaantal
nieuwe besmettingen met
het coronavirus gemeld,
blijkt uit tellingen van de
Johns Hopkins Universiteit.
Het vorige record van
54.000 infecties was bijna
een week geleden geregis
treerd. Het aantal nieuwe
besmettingen steeg vanaf
midden juni dramatisch na
versoepeling van maatre
gelen. Vooral de staten Flo
rida, Texas, Georgia, Ari
zona en Californië worden
zwaar getroffen.
BRASILIA De met corona
besmette Braziliaanse pre
sident Bolsonaro (foto)
heeft een streep gezet
door speciale coronahulp
voor indianen en zwarte
Brazilianen. Hij blokkeerde
een wet die hun toegang
tot drinkwater, desinfectie-
middelen en medische ver
zorging had gegarandeerd.
Waarnemers constateren
dat de coronadiagnose bij
Bolsonaro niet tot een
koerswisseling heeft ge
leid. De president deed al
tijd heel laconiek over de
coronapandemie, hoewel
zijn land het zwaarst is ge
troffen op de Verenigde
Staten na.
DEN HAAG Premier Mark
Rutte ontvangt vrijdag zijn
Italiaanse collega Giu
seppe Conte. Die komt vol
gens ingewijden naar Den
Haag in de hoop dat Rutte
zijn verzet laat varen tegen
een Europees herstelfonds
voor landen als Italië die
zwaar door de coronapan-
demie zijn getroffen. De
Europese regeringsleiders
komen volgende week bij
een voor onderhandelingen
over het herstelfonds van
750 miljard euro. Ze zien
elkaar voor het eerst in
maanden weer in Brussel.
De zuidelijke landen en
voortrekkers als Duitsland
dringen aan op een spoe
dig vergelijk, maar Neder
land en andere 'zuinige'
landen maken geen haast.
Vooralsnog zijn er dus
geen misstanden bekend
in de landen waar een coro
navaccin wordt getest?
