'Ik zou nog best begrip voor de dader kunnen opbrengen'
Tijdlijn Srebrenica
14
1995, JANUARI Dutchbat 3
(o.l.v. overste Karremans)
lost Dutchbat 2 af. Bos-
nisch-Servische troepen van
generaal Mladic rukken op.
Zij nemen VN-militairen in
gijzeling, ook Nederlanders
1995, MEI De bevoorrading
stokt, Bosnische Serviërs
starten beschietingen. Kar-
1995, 9 JULI Bosnisch-Ser-
vische soldaten veroveren
de eerste posten van Dutch-
bat. Eén blauwhelm sneuvelt
1995, 11 JULI Mladic' leger
valt de enclave binnen. F-
16's werpen nog bommen af
op Bosnisch-Servische po
sities. Mladic dreigt gijze
laars te doden. 's Avonds
ontbiedt Mladic Karremans.
Hij eist dat diens troepen
alle wapens overdragen
1995, 12 JULI Duizenden
moslimmannen proberen te
vluchten, de meesten wor
den opgepakt. Een konvooi
bussen brengt 23.000 vrou
wen en kinderen naar ge
bied dat in handen is van
Bosnische moslims. De Bos
nische Serviërs nemen de
mannen apart voor 'verhoor'
Raviv is wel wat gewend. Toen hij
op een kibboets in Noord-Israël
woonde, leerde hij leven met de
dreiging van granaten.
Via een portofoon spreekt hij
met een maatje op een andere ob
servatiepost over de beschietin
gen. 'Nog een paar weken en dan
zitten we weer lekker thuis. Maar
eerst gaan we in Zagreb weer een
feestje bouwen.'
Zover komt het niet. Op 8 juli
zijn er wederom beschietingen.
Als 's morgen vroeg de mist rond
de observatiepost is opgetrokken,
zijn aan alle kanten vuurgevech
ten tussen Serven en Bosnische
moslims. ,,We wilden weg, we za
ten als een sitting duck te wachten
op een voltreffer'', verklaart een
van Raviv's collega's later.
Een Servische tank is ze dan al
tot op ioo meter genaderd en heeft
de loop gericht op de observatie
post en de vluchtroute. Er is pa
niek. Ze vragen hun commandant
te vertrekken. Niet veel later ko
men Serven naar de post. De
Dutchbatters worden ontwapend
en moeten 'opsodemieteren'. Tij
dens een vuurpauze maken ze dat
ze wegkomen in hun rupsvoer
tuig. Na twee tot drie kilometer
stuiten ze op een groep vrouwen,
mannen en kinderen. Er ligt alle
maal rotzooi op de weg. Eén man
heeft een camouflagepak aan en
loopt met een klein kaliber wapen.
Ze stoppen even, maar krijgen van
hun commandant toestemming
door te rijden.
Dan klinkt een oorverdovende
knal. Raviv, die op de plek van de
boordschutter rechtop in het ge
opende luik staat, zakt door zijn
knieën en valt met een flinke
hoofdwond in de pantserwagen.
Zijn dienstmakkers proberen het
bloed te stelpen en rijden zo snel
mogelijk verder tot ze de opgeroe
pen gewondenbak tegenkomen.
Zijn kameraden maken nog een
foto als hij op een brancard ligt,
zodat hij later zelf kan zien hoe hij
er bij lag. Ze zijn ervan overtuigd
dat hij het zal redden. Artsen op
de verbandplaats proberen hem
een half uur lang te reanimeren,
maar Raviv van Renssen reageert
niet meer. Hij overlijdt door zwaar
hersenletsel.
Nog diezelfde dag krijgt vader
Van Renssen in Nederland het tra-
gische nieuws te horen. Tijdens de
missie heeft hij geen contact met
zijn zoon. ,,Ik had een doos naar
hem opgestuurd, met onder meer
een pakje sigaretten, kaarten en
ketchup. Ik zei nog: wat een lul.
Hij reageert helemaal niet.''
Als Van Renssen onderweg is
naar een smid om sokkels voor
zijn beelden op te halen, hoort hij
op de autoradio dat een Neder
landse soldaat in Bosnië zwaarge
wond is geraakt. ,,Die smid zei te
gen mij: ik hoop voor jou dat het
niet jouw zoon is.''
Van Renssen is er niet gerust op,
maar hoort uren niets. Pas als hij
's avonds op bezoek gaat bij een
neef krijgt hij het bericht dat geen
enkele ouder wil horen. ,,Mijn we
reld stortte in.''
Van Renssen zit dagenlang in
angst. Wat er precies is gebeurd,
weet hij nog niet. ,,Ik was bang dat
zijn collega's door de chaos niet bij
hem konden komen.''
Erebegraafplaats
Maar Raviv komt thuis. Zijn colle
ga's nemen ter plaatse met een in
drukwekkende dienst afscheid.
Twee rijen militairen vormen een
erehaag. Zijn directe kameraden
brengen de kist naar een vracht
wagen waarmee ze net buiten de
enclave naar de landingsplaats
voor een helikopter rijden. Op 10
juli landt zijn stoffelijk overschot
op Soesterberg, drie dagen later
wordt hij begraven op de erebe
graafplaats in Loenen.
De dood van Raviv is het begin
van het eind van Srebrenica. Na de
val van de enclave op 11 juli ver
moorden de Serven meer dan
achtduizend Bosnische moslims,
vooral mannen. De Dutchbatters
staan machteloos en voelen zich in
de steek gelaten door de VN. Velen
keren bijna twee weken later ge
desillusioneerd en getraumati
seerd huiswaarts.
Terwijl in Nederland een heftig
debat losbarst over de rol van de
Dutchbatters tijdens de grootste
genocide sinds de Tweede We
reldoorlog, begint vader Van
Renssen zijn eigen zoektocht naar
de dood van zijn zoon.
De berichtgeving zit vol tegen
strijdigheden. De kameraden die
het incident meemaakten, melden
aan de marechaussee dat Raviv in
zijn hoofd is geschoten. Het Minis
terie van Defensie laat daarop we
ten dat het een gericht schot was.
Maar in de drie getuigenverklarin
gen die later worden opgenomen,
wordt daar met geen woord over
gerept. De twee chirurgen die Ra-
viv proberen te redden, komen er
evenmin uit. De ene houdt het op
een schot hagel, de ander op een
granaat. De VN communiceren dat
Raviv getroffen is door scherven
van een handgranaat. Die conclu
sie trekt ook de Explosieven Op
ruimingsdienst na onderzoek in
de pantserwagen.
Ruim twee maanden na het in
cident spreekt Van Renssen bij
een herdenking in Assen de kame
raden van Raviv die in het voer
tuig zaten. Ze hebben het ontzet
tend moeilijk. Vooral de jongen
die eigenlijk op de plek van de
boordschutter had moeten zitten.
De kameraden vertellen hem
dat ze vermoeden dat Raviv ge
richt is neergeschoten omdat ze
een man zagen in een camouflage
pak met een klein kaliber wapen.
Van Renssen doet navraag bij
Defensie. Het onderzoeksverslag
van de marechaussee blijkt on
vindbaar. Als in 2002 het Srebre
nica-rapport van het NIOD ver
schijnt, ziet hij tot zijn stomme
verbazing dat zij uitgaan van een
schot hagel. Ze vinden zelfs getui-
ZATERDAG 4 JULI 2020 GO
Beelden waarop Mladic en Karremans een glas heffen
gingen de wereld over. foto ap
1991 Na oplaaiend geweld
tussen Serviërs en Kroaten
valt Joegoslavië uiteen
1992 Nederland doet mee
aan een VN-vredesmacht.
Bosnië-Herzegovina ver
klaart zich onafhankelijk
1993, APRIL Moslimencla
ves in Bosnië worden uitge
roepen tot 'veilige haven'
1994 Dutchbat 1 arriveert in
moslimenclave Srebrenica
(bijna 40.000 inwoners). Het
Bosnisch-Servische leger
werkt aan een omsingeling
remans vraagt VN om lucht
steun. Ondanks toezeggin
gen zal het VN-opperbevel
die vier keer weigeren
VERVOLG VAN PAGINA 13
Boven: Raviv van
Renssen op pa
trouille. Midden: ob
servatiepost Foxtrot
waar Raviv zat.
Onder: de kamera
den van Raviv
maakten nog een
foto toen hij op een
brancard lag, zodat
hij later zelf zou kun
nen zien hoe hij erbij
lag. Ze zijn er van
overtuigd dat hij het
zal redden. privébeeld
