'De nier die ik
nu heb, is van
een vriendin van
mijn moeder. Die
heeft zij voor mij
verdiend'
hè. Maar dat deed hij wel, kijk maar naar de foto's van
heel vroeger. Dan zie je ons samen op de knieën gera
niums planten. Liefde.
Erg zakelijk is onze samenwerking niet. Als hij een
nieuwe auto wil kopen en er staat genoeg op de reke
ning, moet hij dat doen. En af en toe knalt het: hij links
om, ik rechtsom. Jan: de oude methode, die zich al
dertig jaar bewezen heeft, en Mark: iets nieuws, dat
zich nog moet bewijzen. Zoals laatst, hoe we een spijs
verteringsziekte bij de varkens moesten aanpakken.
Hij: medicijnen erin, altijd goed. Ik: ietsje rustiger voe
ren en een nieuw systeem bedenken. Gaan we op het
erf een partijtje tegen elkaar schreeuwen. Niet op de
vuist, maar vaak moet ons mam er wel bij komen om
ons uit elkaar te trekken. En later zegt mijn vriendin
Kim: 'Het was weer gezellig achter, of niet?' Pa en ik
trekken aan hetzelfde touw. Als de emoties weer zijn
gezakt, komen we er meestal wel uit. En lachen we
erom. Volgens mij gebeurt dat in elke maatschap met
vader en zoon.''
,,Mij blaas je niet makkelijk omver, dat hebben ze ge
merkt in Den Haag. Hoe dat komt? Zeven jaar geleden
hielden mijn nieren ermee op. Die misten een eiwitje.
Drie transplantaties. Eerst een nier van mijn vader. Ik
dacht nog: eruit, erin, paar weekjes plat en dan draaien
we weer aan. Maar vijf dagen later lag de nier eruit en
was deze jongen naar de klote. Drie maanden later: een
vriendin van ons mam geeft een nier. Ding gaat erin
en het gaat fout. Slagader scheurt, bloeduitstortingen,
alles. Twee dagen onder zeil. Slangen aan je lijf, je voelt
je totaal ontmand. Tot ik een nier van een andere vrien
din van mijn moeder kreeg. Wakker worden en ja, hè-
hè. Maar een dag later ging het weer minder. Laat ook
maar, schoot door mijn hoofd. De dokter had nog een
paardenmiddel over. Dat heb ik geweten. Ooh... Op de
zevende dag werkte alles weer. Ik dacht nog: ik heb een
tweede kans gekregen, ik ga alles anders doen. Genie
ten van het leven. Maar na een jaar zat ik weer in het
zelfde ritme. En dat is ook wel het beste. Dat je niet te
veel hoeft na te denken.
Als de wind al flink heeft tegengestaan, moet er een
nog hardere storm overheen om je omver te blazen. Dat
jaar heeft me veel harder gemaakt dan dat ik daarvoor
was. En als je een stukje van de dood hebt gevoeld, maakt
een minister Carola Schouten of een D66-er, of wat de
kranten over je schrijven, je echt de pis niet meer lauw.''
„Voor mij is de kern van man-zijn: vrijheid en onaf
hankelijkheid. Daar komt mijn felheid vandaan. Ik voel
me niet afhankelijk, ik doe het zelf wel. Dat is ook de
kern van de Farmers Defence Force. Vrije ondernemer
zijn, niet betutteld worden. Het is niet erg dat de markt
ongenadig hard is, want hij is wél rechtvaardig. Als je
als boer te veel hebt geproduceerd, heb je te veel gepro
duceerd. Maar hier regeltjes opleggen, en dan de gren
zen met Amerika waar geen regeltjes zijn, openlaten,
dat is meten met twee maten. Dat is onrecht. En dan
voel ik me in mijn man-zijn aangetast. Dan word ik fel.
Ik heb dat een klein beetje van mijn moeder. Die kan
ook niet tegen onrecht, die is zó begaan met het lot van
anderen. Wie rijdt tante niet één, maar zes keer naar
het ziekenhuis? Is er iets nodig? Niet lullen, maar doen.
Misschien is het daarom ook dat twee van haar vrien
dinnen, voor wie zij altijd klaarstond, mij elk een nier
schonken. En ik van tevoren nog klagen: wat ben je toch
altijd aan het sjouwen voor iedereen? Die nieren heeft
ze dus voor mij verdiend.''
,,Ik ben een rebel tegen wil en dank. Want eigenlijk
is de Farmers Defence Force uit de hand gelopen. Zó
heb je een Facebookclubje, en zó sta je voor tienduizend
man op het Malieveld. Dat was een kwestie van tegen
de goede mensen aanlopen, met kennis en kunde, en
dat ik dat allemaal maar aanpakte. Mensen denken dat
wij geen compromissen willen sluiten. Dat willen we
wel, maar alleen op basis van gelijkwaardigheid. Wij
boeren hebben al zó veel stikstofuitstoot gereduceerd,
andere sectoren bijna niks. Laat hen eerst maar eens aan
zet, voordat de landbouw weer aan de beurt is. Harde
opstelling? Rechtvaardig. Dan had de politiek ons maar
niet tot zondebok moeten maken.
Ik heb niet zoveel tegen Jesse Klaver, of zo'n Tjeerd de
Groot. Waardige tegenstanders zijn het. Maar ik zal er
alles aan doen ze klein te krijgen, vanwege dat onrecht.
En als ik dan de ander in de ziel moet raken, dan doe
ik dat. Ook als ik daar een vergelijking met de Tweede
Wereldoorlog bij moet halen, zoals in december in Den
Bosch. Dat ligt gevoelig hè, bij de stadsmensen. Want
hier in de dorpen, daar wist iedereen waar de Joodse
onderduikers zaten. Veel van hen hebben hier de hele
oorlog gewoon kunnen wonen. Terwijl Joden in de stad
massaal werden gedeporteerd. Daar komt de gevoelig
heid vandaan, denk ik.''
,,De Farmers Defence Force is er zowat een hele baan
bij, en dan ben ik ook nog eens net vader geworden van
Raaf. Vrij op de dag van de bevalling, en dag twee weer
aan het werk. Zo is het boerenbestaan, leerde mijn vader
me al: je hebt levenslang."
ZATERDAG 4 JULI 2020
