Minder demonstranten Malieveld
li
4
RACISME IN NEDERLAND
De standbeelden van 'helden' uit de
koloniale geschiedenis wankelen op hun
sokkel. De woede van Black Lives Matter
richt zich op figuren die symbool staan
voor racisme, uitbuiting en discriminatie.
Johan Derksen is
niet veranderd,
maar de wereld
om hem heen wel
De organisatoren van het pro
test tegen politiegeweld gingen
uit van ongeveer 2000 demon
stranten. Op 2 juni trok de eer
ste bijeenkomst van Black Lives
Matter er nog 1500 mensen.
De demonstranten droegen
mondkapjes en hielden volgens
afspraak de vereiste 1,5 meter af
stand. De betogers willen onder
meer dat agenten zich altijd
voor de rechter moeten verant
woorden wanneer iemand
overlijdt bij een incident met de
politie. Ook zijn ze tegen een
wetsvoorstel van het kabinet
over politiegeweld. Agenten
worden daarin minder hard be-
straft als ze geweld gebruiken
tijdens het uitvoeren van hun
werk. De Tweede Kamer
stemde in oktober in met het
wetsvoorstel, dat nu bij de Eer
ste Kamer ligt. Elders in Den
Haag hielden circa dertig aan
hangers van de extreemrechtse
groepering Voorpost een tegen-
demonstratie. Zij droegen een
spandoek met de tekst 'Trots op
onze helden' met zich mee.
De Molukse kun
stenaar Willy
Nanlohy wist
in 1987 niet wat
hij zag, toen hij
in het Westfries
Museum in
Hoorn, waar hij exposeerde, een
kijkje nam bij de nieuwe tentoon
stelling over de VOC. Een eenzij
dige ode aan de lokale held Jan
Pieterszoon Coen. Nanlohy was
woest. ,,Hij voelde zich gebruikt
om Coen te verheerlijken'', zegt
Fridus Steijlen, bijzonder hoogle
raar Molukse migratie en cultuur
aan de VU in Amsterdam.
Met de tentoonstelling vierde
het museum de 400ste geboorte
dag van Coen. Directeur Ruud
Spruyt wilde de Molukkers er
graag bij betrekken en nodigde
Nanlohy uit om te exposeren.
Nanlohy bedekte zijn eigen beel
den met zwarte kleden, als teken
van rouw, en overhandigde bij de
opening een zwartboek over Coen
aan prins Claus, terwijl Molukkers
pamfletten uitdeelden.
Het is niet verwonderlijk dat afge
lopen vrijdag, 33 jaar later, bij de
demonstratie in Hoorn tegen het
standbeeld van Coen veel Moluk-
kers waren. Coen was berucht
vanwege de strafexpeditie op de
Banda-eilanden, waarbij duizen
den bewoners zijn vermoord om
het monopolie op de specerijen-
handel te verwerven. Steijlen:
,,Voor de Molukkers en de Indi
sche gemeenschap staat Coen voor
de gewelddadige kolonisatie van
Indonesië.''
Koloniaal verleden
Bijna een maand na de dood van
de zwarte Amerikaan George
Floyd door wit politiegeweld gaat
de wereldwijde Black Lives Mat-
ter-beweging niet alleen meer
over slavernij, Afro-Amerikanen
en racisme. Het gaat ook steeds
meer over het koloniale verleden
van westerse landen. Steijlen
spreekt van 'verdieping'. ,,Als je
constateert dat er racisme is en je
stelt de vraag waar dat vandaan
komt, moet je concluderen dat dat
in de geschiedenis verankerd ligt.''
De protesten verenigen wereld
wijd minderheidsgroepen die zijn
Is het de zoveelste rel die over
waait of moeten liefhebbers van
Veronica Inside serieus rekening
houden met een naderend einde?
Na het volgens critici racistische
zwartepietengrapje van Johan
Derksen over rapper Akwasi
barstte de storm los, werden ad
verteerders boos en kwamen
Oranje-internationals met een
boycot. ,,Je kunt niet meer spreken
van een storm in een glas water'',
zegt mediadeskundige Bert van
der Veer. ,,Dit is anders dan anders
en zeer verontrustend.''
Nu bedrijven overwegen niet
meer te adverteren rond Veronica
Inside wil Maiko Valentijn, ceo van
MediaCom, in gesprek met Talpa,
dat het programma maakt. Media-
Com is een van de toonaange
vende mediabureaus in Nederland
en koopt zendtijd in voor bedrij
ven om te adverteren. ,,Onze ad
verteerders verdienen uitleg hoe
ze kunnen voorkomen dat hun re
clame in een omgeving terecht
komt van 'content' die haaks staat
op waarvoor deze merken staan.
Er is nu een tweedeling onder ad
verteerders. Een deel wil gewoon
niet worden geassocieerd met de
inhoud en neemt afstand. Daar
moeten we iets mee.''
Het is niet de eerste keer dat
Veronica Inside in opspraak is. Eer
der stak René van der Gijp de
draak met de Belgische transgen-
der Bo van Spilbeeck, waarop
mensenrechtenorganisaties en
politici opriepen tot een boycot.
De mannen - naast Derksen en
Van der Gijp ook presentator Wil
fred Genee - liggen al jaren onder
vuur om vermeende homofobe,
seksistische en racistische grap
pen, al benadrukken ze zelf niet
racistisch of homofoob te zijn.
Ook in de uitzending van vorige
week nam het trio expliciet af
stand van racisme, al valt het daar
mee in Nederland volgens hen ook
wel weer mee. Toen een fragment
voorbijkwam van een man die
verkleed was als Zwarte Piet, zei
Derksen: ,,Weten we zeker dat dat
niet Akwasi is?'' Een grap, stelde
de commentator, maar op sociale
media barstte een storm van kri
tiek los. Derksen kreeg veel boze
reacties, maar ook steun, onder de
noemer #teamJohanDerksen.
Valentijn van MediaCom wil 'de
discussie niet een bepaalde kant
opduwen'. ,,Maar als je het mij
persoonlijk vraagt, denk ik dat we
- net als met #MeToo - op een
breekpunt staan. Nu de adverteer
ders, Oranje en zelfs bondscoach
Ronald Koeman zich roeren, kan
dat impact hebben op de kwaliteit
van het programma. We zouden
niet op deze voet verder moeten
gaan, ondanks dat Johan Derksen
denkt dat het allemaal wel over
waait. Het is goed dat de dialoog
wordt gestart. Tussen adverteer
ders, makers van het programma
en Talpa. Je ziet nu ook dat adver
teerders worden aangesproken op
uitspraken die in het programma
worden gedaan. Dat is niet oké.''
Stemming
,,Johan Derksen is niet veranderd,
maar de wereld om hem heen
wel'', stelt Giselinde Kuipers, hoog
leraar cultuursociologie. ,,Vaak
weten de mannen in VI wel wat de
stemming in Nederland is en be
geven ze zich op de grens van waar
mensen het eens en oneens met
elkaar zijn. Deze keer hebben ze
dat totaal niet aangevoeld. De Kick
Out Zwarte Piet-beweging is een
van de succesvolste sociale bewe
gingen van de afgelopen decennia.
We maken een echte cultuurver
andering mee. Het is de betogers
zelfs gelukt om Mark Rutte van
gedachten te laten veranderen. We
hebben te maken met een nieuwe
generatie die zich heel erg laat ho
ren op het gebied van racisme en
feminisme. Daartoe behoort ook
de generatie voetballers die nu in
Oranje speelt.''
,,Het zijn merkwaardige we
ken'', zegt mediakenner Van der
Veer. ,,Kijk, je kunt het een racisti
sche opmerking vinden van Derk-
sen - het was een grapje -, maar
daarmee is hij nog geen racist. Het
is zorgwekkend dat dat er zo snel
van gemaakt wordt. Maar com
merciële televisie bestaat bij de
gratie van adverteerders en op het
moment dat zij zich dreigen terug
te trekken, is dat verontrustend.''
maandag 22 juni 2020
GO
Weer een rel rond
VI, maar 'deze keer
is het anders'
DEN HAAG Op de tweede
Black Lives Matter-demon-
stratie deze maand op het Ma
lieveld in Den Haag kwamen
zaterdagmiddag enkele hon
derden demonstranten af.
Tonny van der Mee
Hoorn/Amsterdam
De voorlaatste aflevering van
Veronica Inside vanavond staat
onder hoogspanning. Adver
teerders zijn boos, de selectie
van Oranje neemt afstand. ,,We
staan op een breekpunt."
Dennis Jansen
Koen Voskuil
Hilversum
Johan Derksen. foto anp
- Giselinde Kuipers, hoogleraar
'Waarop
