TOEKOMST VAN DE ZORG
li
9
Corona drukt ons
met de neus op
de feiten: het
personeelstekort in
de zorg is nijpend.
Die schaarste wordt
nog groter, zegt de
SER, de Sociaal-
Economische Raad.
Eerst de harde cijfers: over 1,5 jaar is de
zorgsector op zoek naar 80.000 mede
werkers, waarvan ruim 60.000 in de
verpleging, verzorging en thuiszorg.
Over twintig jaar is dat tekort opgelo
pen naar maar liefst 700.000 zorgme-
dewerkers.
,,Een ongelooflijk tekort'', zegt
SER-voorzitter Mariëtte Hamer.
,,Maar het zijn ook abstracte cijfers.
Corona heeft het personeelstekort
heel zichtbaar gemaakt: de enorme
druk op het personeel die er nu al is,
maar ook de angst dat er straks vier
patiënten zijn en maar drie bedden.''
Het echte probleem van de zorgsec
tor is volgens haar niet eens de ver
dubbeling van de zorgkosten - van 87
miljard naar 174 miljard in 2040. ,,Het
meest zorgelijk is hoe we dit moeten
organiseren.'' Of beter gezegd: met
welke mensen? Het aantrekken, maar
ook het vasthouden van huidig per
soneel begint volgens het SER-advies,
dat vandaag naar het ministerie van
Volksgezondheid is gestuurd, met het
geven van meer waardering aan zorg-
personeel.
Groter contract
Zorgmedewerkers moeten meer voor
het zeggen krijgen op de werkvloer,
vindt SER. Betrek hen bij het maken
van de roosters, waardoor werk en
privé beter in balans is. Zeker als me
dewerkers mantelzorger zijn, afhan
kelijk zijn van schooltijden van de
kinderen of een tweede baan hebben.
De SER verwacht dat veel parttimers
dan ook meer uren kunnen en willen
draaien.
Een op de vier zorgmedewerkers
zegt een groter contract te willen,
maar ziet nóg een drempel. Meer uren
werken kan namelijk leiden tot verval
van zorg- en huurtoeslag, meerkosten
voor kinderopvang en een hogere
loonbelasting, waardoor het netto-in
komen zelfs daalt.
De raad maakt zich ook zorgen over
de groei van zelfstandigen in de zorg:
van ruim 80.000 in 2013 naar 121.000
in 2018. Zzp'ers kunnen nu hogere ta
rieven vragen en mogen hun eigen
-v
werktijden bepalen. ,,Het geeft onge
lijkheid op de werkvloer wanneer een
zzp'er zegt: 'Die avond- of weekend
diensten doe ik liever niet'. Werkge
vers zouden die regels gelijk kunnen
trekken'', zegt Hamer.
Het vak wordt ook gewilder wan
neer het personeel meer tijd voor de
patiënt kan maken en minder admi
nistratieve taken heeft, denkt de
voorzitter. ,,Grip hebben op het werk
is echt heel belangrijk om een baan in
de zorg aantrekkelijk te maken. Nu
zijn medewerkers heel erg bezig met
het aflopen van protocollen en kun
nen ze te weinig eigen invulling ge
ven aan hun taken.''
Eind vorig jaar legden zorgmede-
werkers massaal het werk neer om
een betere cao af te dwingen. Ook
toen draaide het niet alleen om een
hoger loon, maar ook om betere ar
beidsomstandigheden en meer waar
dering. Dat was nét geregeld, maar
vervolgens brak de coronacrisis uit en
moest het personeel volle bak aan het
werk.
De vraag is nu of de economische cri
sis, die zal volgen na de pandemie, de
zorg weer hard zal raken. Hamer pleit
ervoor om de miljarden die naar de
gezondheidszorg gaan in elk geval
niet weg te halen tijdens de recessie.
Tijdens de vorige economische ma
laise werd er enorm bezuinigd in de
zorgsector.
Hamer ziet overigens ook kansen in
crisistijd: „Destijds stortte de bouw in
en pleitte ik (Hamer was toen
fractievoorzitter van de
PvdA, red.) ervoor om
mensen die werkloos
werden om te scholen
naar de zorg. Dat zeg ik
nu, in een nieuwe func
tie, opnieuw."
Tijdens de staking vorig
jaar klaagde zorgpersoneel
ook over de werkdruk.
Een manier om die
te verminderen, is
digitalisering, zegt
de SER. De corona
crisis heeft nu al
gezorgd dat dokters
vaker op afstand
beeldbellen met pa
tiënten die iets anders
mankeren dan corona
en niet met spoed naar
het ziekenhuis hoeven.
Denk aan hartpatiën
ten of mensen die
thuis dialyseren met
een kunstnier. Deze
zorg van de toe
komst kan ook een
Grip hebben
op het werk
is echt heel
belangrijk
om een baan
in de zorg
aantrekkelijk
te maken
- Mariëtte
Hamer,
voorzitter
SER
belangrijke bijdrage leveren aan het in
perken van de zorgkosten, gelooft Ha
mer.
„Patiënten en zorgprofessionals krij
gen nu al te maken met interessante
ontwikkelingen, zoals apps. En ook in
de organisatie van de zorg kan een au
tomatiseringsslag plaatsvinden.'' De
adviseur van de overheid vindt het
daarom noodzakelijk dat Nederland
gaat werken met één elektronisch pa
tiëntendossier, waardoor artsen snel
en veilig medische gegevens kunnen
uitwisselen. Een eerder plan hiervoor
sneuvelde in 2011 in de Eerste Kamer.
Daarmee ging 300 miljoen euro door
het putje.
Verplichting
,,Dat betekent niet dat we er nu nooit
meer mee door kunnen'', aldus Hamer.
De technische ontwikkelingen hebben
niet stilgestaan, dus het wordt volgens
haar de hoogste tijd voor een nieuwe
poging. Als die niet slaagt, moet er een
verplichting komen vanuit het kabi
net.
Het ministerie van Volksgezondheid
laat in reactie op het advies weten dat
de manier waarop de zorg nu georga
niseerd is, niet houdbaar is. ,,De aanbe
velingen die de SER doet nemen wij
ter harte. Ze geven een duidelijke op
lossingsrichting aan. Het ministerie
wint de komende periode ook nog bij
andere partijen advies in en komt in
het najaar met een nota waarin de con
touren van een nieuw en toekomstbe-
stendig zorgstelsel duidelijk moeten
worden.''
vrijdag 19 juni 2020
GO
'Geef mensen in de
zorg meer te zeggen'
Edwin van der Aa
Hanneke van Houwelingen
Den Haag
Oktober 2019: ziekenhuismedewerkers houden een lawaaiprotest bij het HMC Westeinde in Den Haag. foto anp
Het aantal zelfstandigen in de
zorg groeide van ruim 80.000 in
2013 naar 121.000 in 2018.
A
