1
Minister wil gevluchte criminelen in Oost-Europa opsporen
EUWS 11
Europees parlement stemt over instrument tegen belangenverstrengeling
Het Europees
parlement stemt
vandaag over een
resolutie over de
Tsjechische premier
Andrej Babis. Hem wordt
belangenverstrengeling
verweten. Europarle
mentariër Lara Wolters
onderzocht de kwestie.
Mark van Assen
Brussel
,,In feite komt het hier op neer'', zegt
Lara Wolters. ,,Of meneer Babis gaat
dit oplossen, of meneer Babis stapt
op. Dat is wat wij van hem willen.''
Meneer Babis is Andrej Babis, de
premier van Tsjechië. Wolters, Euro
parlementariër voor de PvdA, trok in
februari met vijf collega's speciaal
voor hem naar Praag. Ze wilden we
ten wat er precies waar is van de be
schuldigingen tegen Babis. Zo zou de
miljardair (hij is de op één na rijkste
man van Tsjechië) voordat hij pre
mier werd twee miljoen euro aan
EU-subsidies hebben misbruikt. Die
zaak werd aan het licht gebracht door
OLAF, het Europese anti-fraudebu
reau. Het Tsjechische onderzoek
daarnaar werd in september vorig
jaar plots stopgezet. De hoogste
openbaar aanklager van het land
draaide dit besluit echter terug.
Daar komt bij dat Babis niet genoeg
afstand zou hebben genomen van
zijn bedrijf Agrofert, een van de
grootste van het land. Het conglome
raat, met meer dan 250 bedrijven en
35.000 werknemers, is opgericht
door de premier toen hij nog geen
premier was. Het omvat verschil
lende sectoren (onder meer land
bouw, voedsel, bosbouw en logistiek)
en is een van de grootste ontvangers
van EU-subsidies van Tsjechië. Toen
Ik wist dat
het niet goed
zat. Maar
toch sloeg
ik steil
achterover
Babis eind 2017 aan de macht kwam,
droeg hij het eigendom over aan een
trustfonds, dat beheerd wordt door
zijn familie en advocaten. Uit een
voortijdig uitgelekt onderzoek van de
Europese Commissie blijkt dat hij
nog wel degelijk zelf betrokken is bij
de bedrijfsvoering. Als dat waar is,
zou dat op z'n minst heel erg lijken
op belangenverstrengeling.
De zes parlementariërs, allen lid
van de Juridische Commissie, gingen
het hele rijtje af om een beeld te krij
gen van de situatie. Ze spraken met
journalisten, non-gouvernementele
organisaties, bedrijven die benadeeld
zouden zijn door Babis, verschillende
ministeries en wilden ook langs bij
de premier zelf. ,,Ik wist dat het niet
goed zat", zegt Wolters. ,,Maar toch
sloeg ik steil achterover."
Ze schetst een weinig opwekkend
beeld van de Tsjechische regerings
leider. ,,Toen hij de politiek in ging,
dachten de mensen: hij is zo rijk dat
hij niet hoeft te stelen. Maar zoals het
er nu naar uitziet, profiteert hij
enorm van EU-subsidies. En dat ter
wijl hij tegelijkertijd een van de
grootse criticasters van de Unie is.''
Wolters en haar collega's probeer
den informatie te vergaren bij ver
schillende ministeries en de Reken
kamer. Maar daar werden ze van het
kastje naar de muur gestuurd: ,,Ieder-
een wees naar elkaar.'' Babis zelf heb
ben ze niet gesproken. ,,Nee, hij
zegde op het allerlaatste moment af.
Maar dat hadden we wel verwacht.
Wel begon hij op Facebook een las
tercampagne tegen twee van onze
Tsjechische delegatieleden. Die kre
gen een enorme lading shit over zich
heen, werden landverraders ge
noemd, en kregen uit uiteindelijk
zelfs politiebegeleiding.''
In de resolutie wordt de Europese
Commissie onder meer opgeroepen
om een controlemechanisme in te
stellen dat belangenverstrengeling in
de lidstaten moet tegengaan. De in
dieners, onder wie Wolters, spreken
ook hun zorg uit dat Babis nog steeds
invloed heeft op toewijzing van EU-
gelden. ,,Hij schuift vrijdag gewoon
aan bij de andere leiders als ze praten
over de komende meerjarenbegro
ting. We hopen dat zijn collega's, dus
ook premier Rutte, hem aanspreken
op de kwestie.''
Een resolutie heeft echter geen
dwingend karakter, daar is Wolters
zich van bewust. Het is uiteindelijk
niet meer dan een politiek drukmid
del. ,,Dat klopt, maar het verbaast me
hoezeer deze druk Babis lijkt te erge
ren. De internationale aandacht zit
hem zeer dwars. Tijdens onze laatste
persconferentie organiseerde hij er
zelf snel ook eentje, zodat in elk geval
in Tsjechië de aandacht werd afge
leid.''
In veel gevallen vluchten de daders
naar een land in Oost-Europa. Dek
ker (foto) wil afspraken maken met
die landen. Van alle veroordeelden
die hun straf ontlopen is 25 procent
naar hun thuisland Polen of Roe
menië gevlucht. Of afspraken ma
ken een reëel scenario is, blijft de
vraag: juist in bijvoorbeeld Roeme
nië zitten de gevangenissen al over
vol, waardoor de overheid weinig
geprikkeld zal zijn om 'onze' straf
fen ook te laten uitzitten.
Het probleem komt voort uit een
grotere zorg van dit kabinet. In 2018
bleek dat 11.000 veroordeelden hun
straf niet aan het uitzitten waren,
terwijl dat wel moest. De verklaring
is tamelijk simpel: tussen het von
nis en het melden bij de gevange
nispoort zit in veel zaken tijd:
90 procent vlucht naar het buiten
land. Het direct vastzetten van ie
dereen die veroordeeld is, wil kabi
net noch Tweede Kamer. Er bestaat
immers een kans dat iemand in ho
ger beroep wordt vrijgesproken,
waarna mensen ten onrechte heb
ben vastgezeten.
In een deze week verschenen on
derzoek naar de problematiek blijkt
niet dat Nederland grote steken laat
vallen bij het opsporen of vast la
ten zetten van voortvluchti-
gen. Er is geen sprake van
'grote gemiste kansen',
concluderen de onder
zoekers, die ook naar
andere landen keken
voor een vergelijking.
Lastig
Wel zou Nederland een grote 'voor
raad' voortvluchtigen hebben, juist
omdat hier 'relatief veel' korte cel
straffen worden opgelegd. Bij korter
dan 120 dagen kunnen geen inter
nationale opsporingsbevelen wor
den uitgevaardigd. De onderzoe
kers opperen om minder vaak cel-
straffen en vaker werkstraffen of
boetes te laten eisen door het
Openbaar Ministerie. Minister
Dekker lijkt daar niet voor te voe
len. De minister wil liever de
opsporing verbeteren. De
teams die op de voort-
vluchtigen jagen heb
ben zo'n 1466 veroor-
jffl f deelden, 'die lange tijd
1H! 1 uit beeld waren' opge
spoord en opgepakt. „Daar
zaten zware criminelen tus
sen'', schrijft Dekker in een brief
aan de Tweede Kamer. Hij wil pro
beren te voorkomen dat er meer
voortvluchtigen de wijk nemen
naar het buitenland door een
'risicotaxatie-instrument' te laten
ontwikkelen die de kans op vluch
ten kan voorspellen. ,,Zo neemt bij-
voorbeeld het risico van een vlucht
naar het buitenland toe als iemand
geen of weinig binding met Neder
land heeft.''
Als dat risico hoog is, kan bijvoor
beeld voor snelrecht worden geko
zen, zodat bij veroordeling de straf
meteen kan worden uitgevoerd.
Ook wil hij kijken of verdachten bij
een hoog risico geen kans meer
zouden moeten maken op schor
sing van hun voorlopige hechtenis.
Voor de gevallen waarin wel tot
schorsing wordt overgegaan, zal
worden verkend of het opleggen
van een borgsom mogelijk is.
Dat kan in Nederland namelijk
wel, alleen wordt het praktisch
nooit gedaan. Dekker is er nog
voorzichtig over: hij wil kijken of
het 'mogelijk is' en 'uitkomst biedt'.
vrijdag 19 juni 2020
GO
Premier Tsjechië 'profiteert
zelf enorm' van EU-subsidies
De Tsjechische
premier Andrej
Babis. foto epa
- Lara Wolters,
Europarle
mentariër
Criminelen die nog een straf
hebben uitstaan, maar gevlucht
zijn naar het buitenland, mogen
niet langer hun straf ontlopen.
Minister Sander Dekker
(Rechtsbescherming) wil dat
deze mensen alsnog hun straf
uitzitten in het land waar ze
naartoe zijn gegaan.
Tobias den Hartog
Den Haag
