75 jaar
Bevrijding
10 NIEUWS
Na de Tweede Wereldoorlog
leefden veel Nederlanders vijf
jaar opgekropte woede uit op
'foute' landgenoten. NSB'ers
belandden in interneringskampen,
'moffenmeiden' werden aan de
schandpaal genageld. Zij en hun
kinderen raakten getraumatiseerd.
Haarlem
De viering van 75 jaar bevrijding gaat
aan Ab van Aldijk (78) voorbij. ,,Ik
heb er een raar gevoel bij'', zegt de
Haarlemmer. ,,Voor mij was er geen
bevrijding. Ik hoor er niet bij.''
Dat hij in de Tweede Wereldoorlog
is geboren uit een relatie tussen zijn
moeder en een Duitse militair,
plaatst hem in de ogen van veel Ne
derlanders aan de verkeerde kant van
de geschiedenis. Dat stigma draagt
hij nog steeds mee.
Onlangs vertelde hij daarover op
televisie. Een buurtgenoot die het
had gezien, noemde hem daarna 'die
NSB'er uit de wijk'. Van Aldijk: ,,Ver-
achtelijk en heel dom.''
Na de bevrijding rekende Neder
land af met 150.000 'foute' Nederlan
ders. Mensen die in de oorlog colla
boreerden met de bezetter, lid waren
van de Nationaal-Socialistische Be
weging (NSB) of verliefd werden op
een Duitse militair.
De moeder van Van Aldijk viel in
Den Helder voor een Duitse marine
officier. ,,De hele familie wist dat,
maar haar ouders waren sterk anti
Duits. Toen ik werd geboren, zei haar
vader: 'Breng hem maar naar Hitler.'
Voor hen bestond ik niet.''
Een paar maanden na zijn geboorte
werd Van Aldijk door de Kinderbe
scherming weggehaald bij zijn moe
der, omdat ze haar ouderlijke plich
ten verwaarloosde. Via een kinderte
huis kwam hij in een pleeggezin te
recht.
Hoewel er over zijn achtergrond
werd gezwegen, wist Van Aldijk als
kind al dat hij niet opgroeide bij zijn
echte ouders. ,,Iedereen wist dat,
maar er werd niet over gesproken.
Mensen noemden me een moffen-
jong. Ik vroeg er nooit naar.''
De lagere school werd een hel.
Leerkrachten treiterden en verneder
den hem. Voor velen was hij niet een
'kind' maar een 'Duitser', de vijand.
,,Het schoolhoofd wees mij voor de
klas met een aanwijsstok aan en ver
telde de kinderen dat hier een heel
vies, gemeen en gevaarlijk jongetje
stond waar ze beter met een grote
boog omheen konden lopen'', vertelt
Van Aldijk.
,,Ik mocht nooit op kinderfeestjes
komen, had geen vrienden en kreeg
bij het minste of geringste straf. Ik
heb bijna de hele vijfde klas op de
gang gestaan, omdat ik er elke dag
uitgestuurd werd. Ik was erg een
zaam.''
Uitgehongerd
'Foute' ouders belandden (soms ja
renlang) in interneringskampen,
waar ze werden mishandeld, uitge
hongerd. Vrouwen werden seksueel
geïntimideerd of verkracht. Uit on
derzoek blijkt dat ruim duizend Ne
derlanders, mede door slechte medi
sche zorg en hygiëne, in die kampen
zijn omgekomen.
,,Het beeld overheerst dat alle
NSB'ers jodenjagers en oorlogsmis
dadigers waren'', zegt Cuny Holthuis,
voorzitter van de stichting Werk
groep Herkenning, die hulp biedt aan
kinderen van 'foute' (groot)ouders.
,,Maar 90 procent was dat niet. Velen
waren lid van de partij geworden in
de hoop dat het economisch beter
zou worden. Dat was een verkeerde
keuze, maar geen misdaad.''
Oorlogsinstituut Niod conclu
deerde na onderzoek dat veel voor
malige NSB'ers ook weer goed te
recht zijn gekomen, omdat ze afstand
namen van hun politieke verleden of
een nieuwe identiteit aannamen.
'Moffenmeiden' verging het an
ders. Zij werden slachtoffer van een
volksgericht. Omringd door een jui
chende menigte werden ze uit hun
huizen gesleurd, door de straten ge
dreven en daar met een tondeuse,
schaar, mes of heggenschaar kaalge
schoren. Geregeld werden hun hoof
den daarna met pek besmeurd.
'De schaar was een wapen om de
morele orde te herstellen in een be
vrijd land', stelt historica en Trouw-
journaliste Rianne Oosterom in haar
boek Moffenmeiden. ,,Een manier om
de kuisheid van vrouwen af te dwin
gen en de nationale trots te herstel
len. Door het afknippen van het haar
werd het vrouwenlichaam onaan
trekkelijk gemaakt en gemerkt. Op
dat zij haar eer niet nog eens te grab-
bel zou gooien en haar armen voort
aan zou openen voor een man van
het eigen volk.''
In 2018 bood de Noorse premier
Erna Solberg excuses aan, omdat de
overheid wegkeek toen de Noren
wraak namen op 'moffenmeiden'.
Die excuses moet Nederland ook ma
ken, vindt de stichting Werkgroep
Herkenning. Uit onderzoek blijkt dat
leden van de Binnenlandse Strijd
krachten het kaalscheren initieerden
en er ook actief aan meededen.
,,Het was een bewuste actie'', zegt
Holthuis. ,,Het verzet had een lijst
van vrouwen die na de bevrijding
kaalgeschoren moesten worden. Ter
wijl een relatie met een Duitse mili
tair niet strafbaar was.''
Voor de meeste vrouwen was het
echte liefde, vertellen tientallen
slachtoffers later in interviews aan
Monika Diederichs, historica en kind
van een Duitse militair. Ze raakten
levenslang getraumatiseerd.
Diederichs vindt erkenning van
hun leed door de overheid belangrijk,
schrijft ze in haar boek Herinneringen
donderdag 18 juni 2020
GO
'Mensen
noemden
mij een
moffenjong'
Tonny van der Mee
Ab van
Aldijk:
,,Ik had
geen
vrienden
en kreeg
bij het
minste of
geringste
straf. Ik
was erg
een
zaam.''
FOTO MARCO
OKHUIZEN
