7
Opa's en oma's die geen knuffel mogen,
afstand houden tot de meester of juf of
peuters die niet altijd door hun leidster
worden vastgepakt. Voor jonge kinderen is
de coronacrisis maar moeilijk te begrijpen.
maandag 15 juni 2020
Ellen van Gaaien
Rotterdam
Wat doe je als leer
kracht als een kleu
ter in deze tijd met
wijde armen op je af
rent, omdat hij je zo
heeft gemist? Eigenlijk moeten leraren
en leerlingen 1,5 meter afstand hou
den, ook in de kleuterklassen. Maar
hoe stop je zo'n enthousiast kleintje?
Dat is nu net wat deskundigen ho
pen dat de leerkracht met doet. Zij ho
pen dat het kind een flinke knuffel
krijgt. Want zeker jonge kinderen
snakken naar aanraking. Een 1,5 me
tersamenleving is een crime, zegt de
Vlaamse psychiater Dirk de Wachter.
,,Die nabijheid is voor kinderen essen
tieel. Gelukkig mogen we elkaar in
onze kleine bubbels, binnen het gezin,
nog aanraken. Ik hoop maar dat dat ex
tra veel gebeurt.''
'Het nieuwe normaal' met 1,5 meter
afstand is een gruwel voor pedagogen
en psychologen. Zij voorzien een ge
neratie die problemen krijgt met
hechting, fysiek contact en het aan
gaan van relaties als het opgroeien in
een 1,5 metersamenleving normaal
wordt. ,,Een kind leert nu afstandelijk
te zijn, mist de vanzelfsprekendheid
van aanraking. Terwijl kinderen moe
ten leren om hun lichaam open te stel-
len voor contact met anderen'', ver
klaart pedagoog Simone Mark.
De kleintjes kunnen alleen hun va
der, moeder, broer of zus om de hals
vliegen. En natuurlijk ook wat vriend
jes. Maar die aai over de bol van de le
raar, een bemoedigende hand op de
schouder als het even niet lukt of dat
handje als het afscheid van papa of
mama lastig is, ontbreken. De Wach
ter: ,,Je kunt niet met kleine kinderen
omgaan zonder nabijheid. Als een
kind valt, laat je het niet liggen of ga je
niet eerst handschoenen aantrekken.''
Afwijzing
Voor een kind kan juist een hand op
de schouder van de leerkracht ervoor
zorgen dat het zich gezien voelt. En dat
is weer belangrijk om mee te kunnen
doen in de klas. ,,Als leraren geen
troost bieden, voelt dat voor een leer
ling als een afwijzing'', aldus Mark. En
dus is creativiteit geboden. Binnen de
huidige regels zijn er heus manieren te
verzinnen om de kleintjes tóch de no
dige genegenheid te bieden. Bijvoor
beeld door letters met de vinger op de
rug van een kind te schrijven.
Op kinderdagverblijven kan een
knuffel troost bieden. Want hoewel in
de richtlijnen staat dat het houden van
1,5 meter afstand 'niet altijd mogelijk
en wenselijk is', zijn er pedagogisch
medewerkers die een afleverzone heb-
ben gemaakt. Ouders mogen niet
voorbij een bepaalde streep en de leid
sters blijven 1,5 meter verderop in de
deuropening staan. Peuters komen
daardoor in een soort 'niemandsland'
bij het wegbrengen. Huilend of niet,
ze krijgen een duwtje van hun ouders
richting de pedagogisch medewerker.
Nee, zo'n afscheid is niet zoals des
kundigen dat graag zouden zien. ,,Het
belang van het kind moet altijd voor
opstaan. Ook al kan ik de privésituatie
van pedagogisch medewerkers niet
beoordelen, de kinderen moeten zich
veilig voelen in de opvang. Opvoeden
vraagt om nabijheid'', zegt Mariëlle
Balledux, adviseur opvoeden op
groeien bij het Nederlands Jeugdinsti-
tuut. ,,Gelukkig kijken de meeste pe
dagogisch medewerkers goed naar wat
kinderen nodig hebben en gaan ze
flexibel om met de 1,5 meter.''
Want bij aanraking gebeurt letter
lijk iets in het lichaam. Daarbij komen
'geluksstofjes' vrij. ,,Zonder aanraking
vlakken mensen af en voelen ze zich
somberder'', weet pedagoog Mark. Het
is een primaire behoefte die direct na
de geboorte zichtbaar wordt. Denk aan
een baby die vooral veel geknuffeld
wil worden en huidcontact met de
moeder moet maken om goed te kun
nen hechten. Iets oudere kinderen
krijgen weliswaar minder behoefte
aan dergelijke aanraking, maar uitein
delijk is voor ieder mens een zekere
nabijheid noodzakelijk.
Temeer omdat sommige kinderen
bang zijn door corona. Ze hebben
soms wekenlang binnen gezeten, za
gen een heel ziek familielid of verloren
hun opa of oma aan corona. Wat doet
deze periode met hen?
Omdat corona zo ongrijpbaar en on
controleerbaar is, ontstaat meer angst,
verklaart Anke Klein, universitair do-
Op 1,5
meter kan
veel,
en veel
ook niet
-Mariëlle
Balledux,
adviseur
opvoeden
opgroeien
cent aan de Universiteit van Leiden
(gespecialiseerd in angst bij kinde
ren). „Angstige kinderen kunnen
heel concrete vragen stellen. Of co
rona ook op de glijbaan zit. Maar het
kan ook gebeuren dat ze sneller hui
len of juist boos zijn.''
In zulke situaties is het belangrijk
om over hun emoties te praten, zodat
ze alles wat ze hebben meegemaakt
een plekje kunnen geven.
Gekke tijd
Uiteindelijk zullen kinderen zich
deze gekke tijd herinneren, maar of
die echt schadelijk is? Dat wagen de
deskundigen te betwijfelen. ,,De om
geving van jonge kinderen is nog
klein. Die wordt pas groter naarmate
ze ouder worden, dus ze hebben nog
de tijd om hun plaats in de maat
schappij te bepalen'', aldus Balledux.
Daarbij zijn kinderen flexibel, ze
passen zich snel aan nieuwe situaties
aan. En zoeken zelf naar creatieve op
lossingen. Ze knuffelen nu bijvoor
beeld de schaduw van hun juf op het
schoolplein of lopen hand in hand
via die schaduw.
Mooi, knikken de deskundigen,
maar het blijft anders dan een échte
aanraking. Daarom zijn ze het over
één ding eens: het is te hopen dat
kinderen snel weer binnen de 1,5 me
ter van volwassenen mogen komen.
Dat ze opa en oma weer gewoon mo
gen knuffelen en de juf een échte
hand mogen geven. Mark: ,,Ik mag
toch hopen dat dit niet normaal
wordt, want dat is het niet. Mensen
zijn sociale dieren.'' Het is belangrijk
dat ze leren dat aanraking erbij hoort,
dat ze weten hoe ze relaties moeten
aangaan en iemand dicht kunnen na
deren. Zoals Balledux samenvat: ,,Op
1,5 meter kan veel en veel ook niet."
GO
Een knuffel of een aai,
kleine kinderen
kunnen niet zonder
