Nieuw Nederlands lab richt vizier
'i
fe.
18
Zonder microben kunnen we niet leven.
Maar hoe de microscopisch kleine
organismen samenwerken, weten we niet
precies. Een nieuwe onderzoeksfaciliteit
- Unlock genaamd - moet
wetenschappers helpen bij het
blootleggen van die geheimen.
Micro
organismen
kunnen
plastic afval
opruimen
_v,( .J,'-*,7'
.'i ft'**-
KAJ VAN ARKEL
icroben zijn minus
cule, eencellige or
ganismen, zoals bac
teriën, gisten en
I schimmels. Hoewel
ze vaak geassocieerd worden met
viezigheid en ziekten, zijn de
meeste microben goedaardig en
essentieel voor gezonde ecosyste
men. Zo houden microben bij
voorbeeld de natuur schoon door
dode dieren en planten op te rui
men.
Maar ze hebben meer voordelen,
waaronder het ondersteunen van
de darmen en de spijsvertering. In
het hele maag- en darmstelsel le
ven microben met allerlei ver
schillende taken. Ze helpen bij het
verteren van eten, produceren vi
taminen en mineralen die we zelf
niet aanmaken, en verwijderen
ziektemakers.
Microben helpen ook bij het zui
veren van rioolwater en het com-
posteren van groente-, fruit- en
tuinafval. En zonder micro-orga
nismen zou veel van ons favoriete
voedsel niet bestaan. Denk aan
kaas, wijn en bier.
,,Je ziet ze niet, maar micro-or
ganismen zijn overal; op, in en om
ons heen'', zegt biotechnoloog
Robbert Kleerebezem, die namens
de TU Delft bij het project betrok
ken is. „Alleen al in onze darmen
zitten meer micro-organismen
dan er in het universum sterren
zijn.''
Pas een fractie van alle microben
op aarde zijn in kaart gebracht. De
Unlock-onderzoeksfaciliteit van
Wageningen Universiteit en TU
Delft moet helpen bij het vinden
van nieuwe soorten. Maar dat niet
alleen. Het moet de onderzoekers
ook meer vertellen over de onder
linge afhankelijkheid van micro
organismen en de manieren
waarop ze samenwerken en elkaar
beconcurreren.
Onderzoek naar micro-organis
men richt zich nu nog vaak op één
specifieke soort organisme, terwijl
ze in de natuur altijd in groepen
van verschillende soorten opere
ren. „Vergelijk het met het bou
wen van een huis'', zegt Kleerebe-
zem. ,,Daarvoor heb je verschil
lende experts nodig, zoals een
metselaar, een elektricien en een
dakdekker. Door alleen naar de
metselaar te kijken, zie je niet hoe
het uiteindelijke huis vorm krijgt.
Om het bouwproces echt te be
grijpen, moet je het hele systeem
in kaart brengen.''
14 miljoen
En dat is niet alleen ingewikkeld,
maar ook duur. Om mengsels van
meerdere micro-organismen te
H o,
V-' *v
vkksv- '.-v i3
- 'If
onderzoeken is nieuwe apparatuur
nodig. Een investering van ruim
14 miljoen euro door de Neder
landse Organisatie voor Weten
schappelijk Onderzoek (NWO)
moet de aanschaf mogelijk maken.
In Delft komen straks veertig
bioreactoren, om onder verschil
lende omstandigheden experi
menten uit te voeren. ,,We gaan
met geautomatiseerde systemen
verschillende mengsels van mi
cro-organismen kweken en tege
lijkertijd metingen doen'', vertelt
Kleerebezem. ,,Zo kunnen we op
grotere schaal vergelijkend onder
zoek doen en meer te weten ko
men over de interacties tussen de
organismen.''
Terwijl in Delft wordt gekeken
naar de samenwerking tussen mi
croben, onderzoekt men in Wa
geningen het dna van de minus
cule beestjes. Daarnaast komen er
zestien bioreactoren voor onder
zoek naar microben die energie
opwekken, vervuiling opruimen
en grondstoffen uit afval kunnen
winnen. Ook komt er een data-
platform, waar alle informatie van
het project wordt verzameld.
Plastic-eters
In het Unlock-laboratorium gaan
onderzoeksgroepen met verschil
lende expertises samenwerken.
Die kruisbestuiving moet tot
nieuwe inzichten en maatschap
pelijke toepassingen voor micro
organismen leiden. Bijvoorbeeld
bij het opruimen van plastic afval,
waarvan er heel wat rondslingert
in de natuur.
Kleerebezem maakt nu al met
ZATERDAG 13 JUNI 2020 GO
A
Bijzonder
nuttige
minuscule
wezentjes
- X; rrv
-•* f -r«c
t
nS
