RACISME in Nederland
14
Karwan Fatah-Black. foto marco okhuizen Anousha Nzume. foto anp
'wat geweldig dat je twee talen
spreekt', dan werkt dat door bij
een kind. Ik had als kind altijd het
idee dat ik beter mijn best moest
doen dan de witte kinderen in de
klas. Later op de arbeidsmarkt
kreeg ik regelmatig te horen: ze
hebben je hier alleen maar voor
gevraagd omdat je zwart bent, bij
voorbeeld als ik moderator was bij
een discussie die niet over racisme
ging. Dan ben je iemand die een
voordeeltje heeft gekregen en ei
genlijk onwaardig is voor de taak.''
Wit privilege
Nzume, opgegroeid in Amster
dam, afgestudeerd aan de klein
kunstacademie in die stad, actrice
in tv-series en theatermaakster,
schreef in Hallo Witte Mensen over
het fenomeen wit privilege: het
voordeel dat witte mensen hebben
in een overwegend witte samenle
ving. Ze rondt nu een boek af over
de ongelijkheid in het onderwijs.
,,In Nederland zeggen veel men
sen: de problemen zijn hier niet zo
groot. Maar dat komt omdat het
wat minder zichtbaar is dan bij
voorbeeld in de VS.''
Voor dat laatste heeft Nzume
vergelijkingsmateriaal. Sinds twee
jaar woont ze met haar gezin in
New York. ,,Als je hier rondloopt,
zié je duidelijk het verschil tussen
wit en zwart, veelal ook het ver
schil tussen rijk en arm. Je kunt je
ogen er niet voor sluiten.''
Het is dan ook dat land dat nu,
veel meer nog dan Nederland, in
vuur en vlam staat. De protesten
begonnen en zijn er heviger dan
waar dan ook. ,,Maar niemand zal
hier zeggen: nee joh, er is helemaal
geen racisme. Het debat is hier in
die zin verder en concreter: Zwarte
Piet, blackface, is in Amerika on
denkbaar. In Nederland zie je de
armoede en de verschillen tussen
wit en zwart minder duidelijk.
Het maakt het makkelijker om in
Nederland te zeggen dat het wel
meevalt met het racisme.'' Dus ja,
de situatie in Nederland is anders
dan in Amerika, de ongelijkheid is
veel minder groot. ,,Dat wil niet
zeggen dat er geen racisme is, je
moet alleen beter je best doen om
het te zien, verder kijken dan het
laagje schijngelijkheid.''
Nzume constateert dat Neder
land in een 'intellectuele kronkel
zit'. Ze haalt Mark Rutte aan, die
vorige week stelde van gedachten
te zijn veranderd over Zwarte Piet.
De premier zei inmiddels beter te
begrijpen dat zwarte mensen 'pijn
ondervinden' van Zwarte Piet en
verwacht dat het figuur langzaam
uit het straatbeeld zal verdwijnen.
,,Dat de premier van Nederland
dat zegt, is een stap, zeker. Maar hij
zei ook dat het oké is om Zwarte
Piet wél leuk te vinden en het
geen racistisch figuur te vinden.''
Nederland probeert ook, aldus
Nzume, het vooral niet over ra
cisme te hebben. Er waren grote
rotesten, maar in het publieke en
politieke debat ging het daarbij
lang niet altijd over de boodschap
die die demonstranten uitdroe
gen: Black Lives Matter. Vaak ging
het over het falen van de Amster
damse burgemeester Halsema of
over de opmerking van rapper Ak-
wasi dat hij 'Zwarte Piet in no
vember in zijn gezicht gaat schop
pen'. ,,Dan denk ik: zullen we bij
het echte onderwerp blijven? Ra
cisme. Waarom is het voor veel
Nederlanders zo moeilijk toe te
Meldingen op de werkvloer over
discriminatie gaan in 64 procent
van de gevallen over herkomst en
huidskleur. De overige klachten
betreffen godsdienst, handicap
en geslacht. bron: discriminatie.nl
geven dat dat ook hier bestaat?''
Het antwoord op die vraag ligt
diep in de Nederlandse ziel, vin
den Nzume en Fatah-Black.
Nzume: ,,In Nederland denken
mensen graag: wat ik heb bereikt,
kan iedereen bereiken. Als je je
best maar doet.'' Fatah-Black zei
eerder al eens: ,,Er is in Nederland
weerstand tegen culturele dekolo
nisatie. Kijk naar de discussie over
Zwarte Piet en die over de Gouden
Eeuw. Blijkbaar is het voor som
mige mensen moeilijk te accepte
ren dat nazaten van slaven nu ge
lijkwaardige burgers zijn. Het
houdt in dat mensen hun kijk op
de wereld moeten aanpassen.''
Collectief gesprek
Wat ze zouden willen dat er nu
gebeurt, na al die demonstraties?
Fatah-Black: ,,Voor dat deze de
monstraties er waren, was er al het
protest van jonge voetbalprofs te
gen de spreekkoren in stadions.
Ook bij de demonstraties zie je
veel jonge mensen. Zij willen voor
elkaar krijgen wat de generaties
hiervoor niet is gelukt. De huidige
activisten hebben een nieuwe aan
pak, expliciet gericht tegen anti-
zwart racisme.''
Nzume: ,,Ik hoop dat veel men
sen nu zeggen: ja, er is racisme en
ja, we gaan met zijn allen kijken
wat we eraan kunnen doen. Het
gaat niet om wie er goed of fout
was, maar om als collectief het ge
sprek aan te gaan om te kijken hoe
we racisme voorgoed kunnen uit
bannen. Bij die structurele veran
dering hoort ook wetgeving. Zorg
dat bedrijven die mensen uit een
bepaald postcodegebied niet uit
nodigen voor een sollicitatie, daar
consequenties van voelen. Doe
iets aan de onderadvisering van
kinderen met een kleur. Tegelijk
zullen mensen actie moeten blij
ven voeren. Want racisme is net
een coca-colamachine: die valt ook
pas om als je hem heen en weer
blijft schudden.''
Gloria Wekker. Zij worden anders,
feller bejegend dan witte mensen
of iemand met een Marokkaanse
achtergrond. Dat kun je terugvoe
ren op het gevoel van witte superi
oriteit en de karikatuur die wordt
gemaakt van zwarte mensen.''
Het zijn die impliciete vooroor
delen waar actrice en publiciste
Anousha Nzume al haar hele leven
tegen vecht. De vooroordelen
waardoor zwarte Nederlanders
niet weten of ze 's avonds het
zelfde café binnen kunnen als hun
witte vrienden. Waardoor ze vaker
worden afgewezen voor dezelfde
banen. Waardoor ze vaker een la
ger schooladvies krijgen. ,,Ik denk
dat vooral institutioneel racisme
in het onderwijs veel invloed
heeft. Als een docent steeds tegen
een kind zegt: 'jouw Nederlands is
niet goed genoeg' in plaats van
ZATERDAG 13 JUNI 2020 GO
«I
64%
VERVOLG VAN PAGINA 13
