21
voetbal manifesteren zich steeds vaker ook buiten de lijnen
A^¥Ww»»i&vi 'V.
feiS^iShi
"L 'ST' w
r -JÉ
SKSTOfr*?
,,Bas trekt gewoon zijn eigen plan.
Die heeft schijt aan wat zijn baas
zegt of vindt.''
Er is vanuit de KNVB wel dege
lijk een document met gedragsre
gels, stelt Dick van Egmond. ,,Dat
is er al heel lang, en die is in de
loop der tijd ook steeds geüpdatet,
bijvoorbeeld als het om uitingen
op sociale media gaat'', aldus de
scheidsrechtersbaas.
Onmiskenbaar is de bewegings
vrijheid van scheidsrechters in
Nederland groot: Nijhuis is niet
te beroerd om op maandagavond
spelers, collega's of pakweg bonds
coach Ronald Koeman te becom
mentariëren bij Veronica Inside.
Kuipers heeft een heuse theater
show. Gözübüyük haalde recent in
het Youtube-programma Bij Andy
in de auto hard uit naar een collega.
Die werd door hem niet bij naam
genoemd, maar iedere ingewijde
bevestigt dat hij zijn gezworen
vijand Makkelie bedoelde. ,,Hij
loopt nog net niet op naaldhakken
en met botox in zijn gezicht'', zei
Gözübüyük onder andere.
Makkelie zelf werd teruggeflo
ten met zijn scheidsrechterskle-
dinglijn, omdat die in strijd is met
de belangen van KNVB-sponsor
Nike, die jaarlijks miljoenen be
taalt voor een exclusief contract.
Maar voor Makkelies status als in
ternationaal 'senior' scheidsrech
ter had het geen consequenties.
Ook naar zijn mondkapjesverkoop
kwam geen nader onderzoek in
Zeist. Makkelie stelde aangifte te
doen tegen de vermeende 'hack',
maar of hij die aangifte ook daad
werkelijk deed, blijft ongewis.
In Zeist kijken betrokkenen er
met gemengde gevoelens naar.
Enerzijds wil de bond waken voor
een kleuterklascultuur: scheids
rechters zijn volwassen mensen
die hun eigen afwegingen moeten
kunnen maken. Tegelijk scheppen
deze voorbeelden een precedent
richting het hele korps. Een beetje
meer discipline kan geen kwaad.
,,Jonge arbiters denken natuur
lijk dat dit normaal is'', aldus Van
der Ende. ,,Die zijn nu nog vooral
bezig met hun eigen carrière, wil
len promoveren naar een A-status,
maar let op: die willen straks ook
zo popiejopie en bekend worden
als de rest.''
Vrijheden
Aan de creatieve, ondernemende
en publicitaire vrijheden van Ne
derlandse scheidsrechters ligt ook
een arbeidsrechterlijk verhaal ten
grondslag. Sinds de Wet Werk en
Zekerheid in 2015 van kracht werd,
kon de KNVB niet anders meer
dan zijn scheidsrechters een con
tract geven voor onbepaalde tijd.
Daarvóór hadden ze altijd tijde
lijke contracten. Zodra ze de 40
passeerden werd dat contract met
slechts één jaar verlengd. Per jaar
werd bekeken of een arbiter nog fit
en scherp genoeg was om door te
gaan. Maar in de cao van 2016 werd
vastgelegd dat ze voor onbepaalde
tijd in dienst traden bij de bond.
Afscheid vanwege disfunctioneren
werd zo een stuk ingewikkelder.
Dat geeft scheidsrechters meer
Scheidsrechters
voelden zich óók
grote sterren, gedekt
door die nieuwe wet
zekerheid en bewegingsvrijheid:
de bond kon en kan niet zomaar
van ze af. De KNVB had op iets
langere termijn twee opties: ofwel
de scheidsrechters komen voort
aan na hun actieve loopbaan in
dienst in een andere rol. Ofwel ze
krijgen meer ruimte om hun
maatschappelijke loopbaan te ont
wikkelen, zodat ze 'natuurlijk' af
vloeien na hun loopbaan.
,,Een aantal jongens heeft die
mogelijkheid tot zelfontplooiing
met twee handen aangepakt, om
het zachtjes uit te drukken, en als
maar verder uitgebouwd'', stelt
een direct betrokkene over de
onderhandelingen van destijds.
,,Een aantal scheidsrechters be
nutte hun status bovendien om de
KNVB voor het blok te zetten. Zij
keken naar de bedragen die er in
topcompetities rondgingen, maar
ook naar wat voetballers verdien
den. Feitelijk voelden zij zich óók
de grote sterren, in de rug gedekt
door die nieuwe wet.''
De onderhandelingen liepen zo
hoog op, dat Kuipers, Makkelie,
Richard Liesveld en de oudgedien
den Pieter Vink, Eric Braamhaar
en Reinold Wiedemeijer hun lid
maatschap bij de profscheidsrech-
tersvakbond BSBV opzegden.
Resultaat had het oorlogje wel.
'Senior' scheidsrechters krijgen
een bescheiden maandelijkse ver
goeding van 400 euro, per gefloten
eredivisiewedstrijd ontvangen ze
tegenwoordig tussen de 2150 en de
3340 euro. Interlands en Europese
duels zijn een stuk lucratiever, en
bijklussen in het sprekers- of me
diacircuit wordt onbeperkt toege
staan door de KNVB. Je moet het
wel heel bont maken, wil de bond
tussentijds van je af kunnen.
Paradijsvogel Nijhuis bouwde
gestaag aan zijn carrière als grap-
jurk en tv-persoonlijkheid. Kui-
pers richtte zich meer op het zake
lijke circuit, met tot wel negentig
lezingen per jaar a 3000 tot 4000
euro - en werd daarnaast een suc
cesvol supermarkthouder. Gözü-
büyük werd eigenaar van een be
drijf in reisvisa. Binnenkort ver
schijnt zijn boek, geschreven door
Raoul Heertje, waarin hij volgens
aankondiging uitgebreid de vloer
aanveegt met 'een collega-scheids
rechter' en de cultuur in Zeist in
de bredere zin.
Uiteraard ambiëren niet alle
scheidsrechters een rol als
cabaretier, bestsellerauteur, thea
termaker of televisiester. Een aan
tal is juist in nevenfuncties actief
binnen de arbitragetak van de
KNVB. Kevin Blom werkt fulltime
als docent. Jeroen Manschot is ook
docent en geeft 'webinars' en cur
sussen namens de bond. Makkelie
coacht achttien aanstormende ta
lenten. Tegelijk zijn 'zichtbaar
heid' en 'imago' ook bij de mid
denmoot steeds belangrijker. De
KNVB stimuleert dat ook: relatief
onbekende scheidsrechters als
Clay Ruperti en Sander de Brito
Roque worden al ingezet voor pre
sentaties, interviews en voorlich
tingsfilmpjes. Een jonge arbiter als
Joey Kooij is zeer actief op Insta-
gram. ,,De doodsverwensingen en
ziektes moet je op de koop toe ne
men'', zegt Makkelie daarover.
Individuele sport
De ene scheidsrechter is ijdeler,
ambitieuzer en welbespraakter
dan de ander. Het korps is even
divers als een gemiddeld voetbal
team met een duidelijk verschil: ze
beoefenen in essentie een indivi
duele sport, waarbij iedereen
vecht voor zijn plekje. ,,Maar die
nieuwe cao schept wel enige rust'',
vindt Nijhuis. ,,Voorheen kon je
contract na een minder seizoen al
worden opgezegd. Nu hebben
scheidsrechters meer zekerheid,
ook als je nog wat jonger bent. Je
hoeft niet meer meteen bang te
zijn dat je je baan kwijtraakt - en
tegelijk word je beloond naar pres
taties. Zelf ben ik daar ook relaxter
in geworden.''
Dat betekent óók dat Nijhuis
zich vrijer voelt om zijn gang te
gaan, erkent hij. Als scheidsrechter
op de internationale lijst krijgt hij
genoeg fraaie wedstrijden. Tegelijk
beseft hij dat EK's en WK's er niet
meer in zitten: hij is 43 jaar, Bjorn
Kuipers staat al jaren hoger in de
pikorde, Makkelie inmiddels ook.
Als scheidsrechter heeft hij dus
niet veel meer te winnen, maar
evenmin te verliezen. ,,Ik was als
jonge arbiter veel meer bezig met
concurrentie, met goede beoorde
lingen krijgen'', zegt Nijhuis. ,,Dat
heb ik losgelaten. Al die politieke
spelletjes over wie welke wedstrij
den krijgt, ik lach daar nu om. Ze
zoeken het maar lekker uit.''
Van der Ende, vroeger coach van
Nijhuis, vertaalt dat als 'gebluste
ambities'. ,,Toen hij begon, was
Bas het grootste talent van Neder
land. Hij had alles: de drive, de uit
straling, het fysiek, communicatie,
oog voor het spel. Maar toen hij de
strijd om de hoogste plek verloor
van Kuipers, raakte hij zijn focus
kwijt. Nu vindt hij tv volgens mij
minstens zo leuk en belangrijk.''
zaterdag 13 juni 2020
3fefe«»
SETS
j
Bas Nijhuis floot deze week
een wedstrijd tussen honden
(boven). Bjorn Kuipers is een ge
wild spreker in het bedrijfsleven
(links) en Kevin Blom hielp een
kennis met het bezorgen van
kebab (rechts) foto's ginopress,
EMIEL MUIJDERMAN, MEREL KLIJZING
-Anonieme betrokkene
Binnenkort deel 2:
'Roddel en achterklap: de scheids-
rechterswereld als slangenkuil'
