'Waarom
schaamde ik mij
zo vaak? Dat
komt bij mijn
moeder vandaan'
RECENSIE
Koken doe je niet
met een recept
iets goeds om veel te reizen, een kosmopo
liet te zijn. Wortels zijn minder belangrijk
dan voorheen. Mijn grootouders waren
sterk gehecht aan hun land - letterlijk. Ze
hadden een boerderij; voor hen was grond
heel belangrijk. Terwijl ik het gevoel heb
dat ik overal zou kunnen wonen.''
,,Toen ik jonger was, voelde ik me vaak een
zaam en kon ik jaloers zijn op mensen die
tot een gemeenschap of groep behoren. Aan
de andere kant is het voor mij als schrijver
juist een voordeel een buitenstaander te
zijn, en de wereld te kunnen observeren.''
,,Mijn uitgever wees me er ooit op dat in
mijn eerste roman het woord 'schaamte'
vaak voorkwam. Hij vroeg me waarom dat
zo'n issue voor me was en daar wist ik des
tijds het antwoord niet op. Waarom schaam
de ik mezelf zo vaak, of was ik bang voor
het oordeel van anderen? Dat komt bij mijn
moeder vandaan; bij het meisje dat arm
was, uit een gemengd huwelijk was voort
gekomen, dat werd uitgelachen om haar
haar, om haar rare ouders. Dat trauma, die
schaamte, heb ik van mijn moeder geërfd.
,,Nu ik weet waar dat vandaan komt, heb
ik dat kunnen afleggen en achter me kun
nen laten. En niet alleen ik ben ervan be
vrijd, mijn moeder ook. We hebben er veel
over gepraat, en ik heb haar kunnen laten
zien dat het voorbij is. Voor even waren
onze rollen omgedraaid en kon ik haar
vertellen dat ik begreep en herkende wat
ze heeft meegemaakt en gevoeld, en hoe
moeilijk dat is geweest. Mijn moeder is een
bescheiden vrouw met een groot gevoel van
waardigheid; ze zou zich nooit ergens over
beklagen. Maar op een bepaalde manier heb
ik goed begrepen waar ze vandaan is geko
men en wat het voor haar heeft betekend.
Toen ze Mathilde las, en dus over zichzelf
als klein meisje, zei ze: 'Ik heb je dit nooit
verteld, maar toch heb je het begrepen'.''
,,Dat de wereld complex is en niet op te
delen valt in goed of slecht, zwart of wit
of meer van zulke simpele tegenstellingen.
Het gaat erom dat we proberen de ander
te begrijpen. Samenleven met anderen is
moeilijk, of het nou in een land is, in een
familie of in een relatie. Soms moet je met
elkaar vechten, en bovenal moet je probe
ren verdraagzaam te zijn, begrip en respect
te hebben, en compassie.
,,Je hoort soms mensen zeggen dat cul
turen en nationaliteiten niet met elkaar
moeten mengen, dat we de zuiverheid van
beschavingen moeten bewaren. Wie je
daarin wil laten geloven, geeft een valse
voorstelling van zaken. Dat is een ideologie
die heel gevaarlijk is. De wereld is complex,
de mens is complex. Literatuur laat die com
plexiteit zien en laat er licht op schijnen.
,,Wil je weten wie iemand is, dan moet
je vooral kijken naar wat iemand doet. We
worden vooral gedefinieerd door onze da
den, onze waarden, dat waar we in geloven
en voor strijden. Wat zegt het feit dat op
mijn paspoort staat dat ik Marokkaans en
Frans ben over mij? Belangrijker is of je
moedig of sterk bent, dat je
moeder en geliefde bent.''
Het leven is verduiveld lastig
als je opgroeit bij een weinig
spraakzame vader die altijd en
eeuwig in de keuken van zijn
restaurant staat. Julien praat
in De recepten van mijn vader
van Jacky Durand (Cargo, €20)
tegen zijn stervende pa Henri
in het ziekenhuis. 'De dag voor
dat je in coma raakte, heb ik je
nog gevoerd. Appelcompote
met een vleugje kaneel en
citroen. Je praatte al niet meer.'
Julien haalt in deze char
mante (debuut)roman herin
neringen op aan zijn jeugd,
die hij doorbracht in diezelfde
keuken. Hoe zijn vader hem
leerde koken. Zonder recept of
precieze aanwijzingen; het jon
getje moest zijn kennis maar
bij elkaar sprokkelen door te
kijken en te proeven. Mama, die
op een dag met de trein naar
Dijon is vertrokken en nooit
meer is teruggekomen, heeft
geprobeerd de recepten te ver
zamelen. Maar dat schrift heeft
pa op een dag kwaad in het
kolenfornuis gegooid. Koken,
dat doe je niet met een recept.
D e Franse culinair journalist
Durand mengt zijn liefde voor
goed eten met een verhaal over
de liefde tussen ouder en kind.
Want dat Julien ondanks alles
toch van die nukkige pa houdt,
is wel duidelijk. Dat Henri zijn
zoon uit de keuken wil houden
('Ga toch studeren!') is alleen
maar voor zijn eigen bestwil.
Voor wie de liefde van goed
eten door de aderen stroomt
én zich graag even onderdom
pelt in het Franse plattelands
leven, vormen deze 200 heer
lijke bladzijden een fijne roman.
Ellen den Hollander
32
Lezen
Welke invloed heeft dat gebrek aan
wortels op uw bestaan?
Wat hebt u over uzelf ontdekt door uw
familiegeschiedenis te ontrafelen?
Wat kunnen we leren van dit verhaal?
Leïla Slimani, Mathilde (deel
1 van de trilogie Het land
van anderen) verschijnt bij
Nieuw Amsterdam (€23).
LITERATUUR
Jacky Durand
De recepten van
mijn vader
