hun eigen land werd hen de cultuur van
een ander land bijgebracht. Dat leverde een
complexe identiteit op, die zij doorgaven
aan mijn zussen en mij. Mijn moeder was
de eerste gynaecoloog van Marokko, mijn
vader was een hoge ambtenaar. Ze waren
ruimdenkend, niet religieus en leerden ons
dat vrijheid, democratie en gelijkheid tus
sen man en vrouw belangrijk zijn. Daar ben
ik ze dankbaar voor, maar tegelijkertijd leef
den we daardoor ook in een eigen wereldje.
Mijn leven was anders dan dat van de mees
te Marokkaanse kinderen. Dat maakte me
soms kwaad, omdat ik wilde zijn zoals mijn
Marokkaanse vrienden. Mijn ontheemde
gevoel is dus, denk ik, meer verbonden met
mijn ouders dan met mijn grootouders.
,,Het derde deel gaat over mijn generatie,
met veel immigranten, in Frankrijk, de Ver
enigde Staten, Engeland of elders. Over de
problematiek van de globalisering en im
migratie, en het verlies van identiteit. In de
wereld van vandaag beschouwen we het als
,,Een belangrijk verschil tussen mij en mijn
oma is dat zij een heel sterke identiteit had.
Ook al woonde ze in Marokko, leerde ze de
taal en hield ze van het land en zijn inwo
ners, ze voelde zich een Elzasserin. Zo'n
duidelijke identiteit voel ik niet. Tussen
haar generatie en die van mij is er sprake
geweest van allerlei vermenging tussen
culturen. Daardoor heb ik nooit het gevoel
ervaren dat ik écht ergens bij hoor.''
Hoe komt dat? Zij nam haar Franse
identiteit mee naar Marokko. Voor u
werkte dat dus niet op dezelfde manier,
u voelde zich geen Marokkaanse die
deze identiteit meenam naar Frankrijk?
,,Dat zal duidelijk worden in deel twee van
de trilogie, die over mijn moeder, mijn
ouders gaat. Zij groeiden op in Marokko
tijdens de kolonisatie. Ze waren Marok
kaans, maar gingen naar een Franse school,
leerden de Franse taal, de Franse normen
en waarden, de Franse geschiedenis. Dus in
,,Ik ben de kleindochter van een vrouw die
tamelijk onafhankelijk was, heel modern
voor haar tijd. Mijn grootmoeder moest
haar plek zien te vinden in een patriarchale
en gewelddadige wereld, maar ook in haar
familie en gemeenschap. Als meisje uit de
Elzas behoorde ze niet tot de Marokkaanse
gemeenschap van haar man, ze begreep zijn
religie noch zijn taal. Ze had een moeilijker
leven dan ik besefte. Maar ook voor mijn
grootvader moet hun situatie ingewikkeld
zijn geweest. Dat heeft me veel geleerd over
liefde. Liefde vraagt om echt proberen te
begrijpen wie de ander is. En het betekent
ook dat je in een relatie in zekere zin af
stand neemt van jezelf, van wie je bent.''
Uw grootmoeder verhuisde van Frank
rijk naar Marokko en bewoog zich tus
sen twee culturen. U groeide op in Ma
rokko en verhuisde om te studeren naar
Frankrijk. Herkent u die verscheurdheid?
Wat voor vrouw was uw grootmoeder?
ZATERDAG 13 JUNI 2020 31
