5
van de dagen niet in de tuin kunnen
zitten. Psychisch is dat een zware
last, zegt een Brabantse, zittend op
haar terras - vandaag is een goede
dag. Ook zij wil de rechtsgang alleen
anoniem toelichten. De vorige keer
dat zij en haar man in de krant ston
den, kregen ze ruzie op de buurtbar
becue. Al meer dan tien jaar strijdt ze
tegen haar buren. ,,Ik maak me zor
gen om onze gezondheid. Maar het
maakt niet uit wat je doet. De ge
meente is volledig op de hand van de
boeren. En van de agrarische lobby
win je het nooit." Ze vindt een mede
stander in advocaat Verbeek. ,,Het is
hetzelfde als bij roken: de tabaks
lobby is veel sterker dan de rokers,
omdat ze verenigd is. Daarom moet
de rechter de overheid op zijn plicht
wijzen om burgers te beschermen."
Stadsmensen
Van klagende omwonenden leeft
vaak het beeld dat het stadsmensen
zijn die wel de lusten van het buiten
leven willen, maar niet de lasten.
Toch is dat niet het hele plaatje. De
mensen die deze krant sprak, zijn
diepgeworteld in de streek waar ze
wonen. Ze beschouwen zichzelf als
plattelandsmensen, die strijd voeren
binnen hun eigen gemeenschap,
soms zelfs tegen hun eigen familie.
Extreem voorbeeld is Johan Jochems
uit Rijsbergen. Ook zijn naam staat
op de dagvaarding. Hij was zelf var-
kensboer, tot 1991, toen hij zijn be
drijf verkocht. ,,De varkenshouderij
heeft daarna vier eigenaren gehad. De
geuroverlast nam niet af, maar toe, en
bedroeg op het hoogtepunt vier keer
het wettelijke maximum."
De uitbater van de stal benutte alle
juridische ruimte, zegt Jochems, die
al die tijd naast het bedrijf bleef wo
nen. Luchtwassers - apparatuur die
de uitstoot terugdringt - hangen er
nog steeds niet. Jochems oordeel over
zijn voormalige beroepsgroep is
snoeihard. ,,De varkenssector is ge
woon verrot. Het gaat maar door. Ik
ben er niet op tegen dat mensen vlees
eten, maar de manier waarop het nu
gaat, is gewoon niet houdbaar."
Buurtbewoners misgunnen de
boeren hun boterham niet, zeggen
ze, maar hebben moeite met de
schaal waarop het gebeurt. Ze zijn
slachtoffer van een ontwikkeling die
in heel Nederland zichtbaar is. Het
aantal veehouders is de afgelopen
twintig jaar grofweg gehalveerd, ter
wijl het aantal dieren ongeveer gelijk
bleef. De gemiddelde veehouderij
werd dus twee keer zo groot.
Grotere stallen veroorzaken meer
stankoverlast, zegt Onno van
Schayck, hoogleraar preventieve ge
neeskunde in Maastricht. ,,Het gaat
vooral om de combinatie mest en
urine. Daarbij komen enorme con
centraties ammoniak vrij. Die zijn di
rect gekoppeld aan de hoeveelheid
mest, en dus aan het aantal dieren."
Verbeek: ,,We hebben een systeem
waarin het varkensvlees zo goedkoop
mogelijk moet. Veehouders houden
daarom meer dieren, en de omwo
nenden betalen daarvoor de prijs. De
overheid moet daar iets aan doen."
De gemeente is op de
hand van de boeren.
En van de agrarische
lobby win je het nooit
- Omwonende
De eisers pleiten onder meer voor in
krimping van de veestapel en het ver
plicht stellen van betere luchtwas
sers. ,,Het is niet reëel om te stellen
dat veehouders daar veel geld in kun
nen steken. Voor mijn part doet de
overheid die investering. Maar de
burger verdient bescherming."
Linda Janssen, voorzitter van Pro
ducenten Organisatie Varkenshoude
rij (POV), zegt 'verbaasd en teleurge
steld' te zijn over de rechtszaak. ,,Ik
vind het jammer dat dit gebeurt. We
zijn als varkenshouders al volop be
zig met dit onderwerp. Vergeet niet,
het is voor een boer ook niet prettig
als er overlast is. Geur is een lastig
onderwerp, het is moeilijk te meten.
Maar wij doen er alles aan om de hin
der te beperken."
In het verre oosten van Brabant zit
de rondleiding er bijna op. De auto
ruiten zijn dicht, maar toch komt er
een zure walm binnen. ,,Daar op de
hoek woont een maat van mij", zegt
de chauffeur. Hij wijst naar een
prachtige woonboerderij met dito
tuin. ,,Keimooi inderdaad, maar het
staat al jaren te koop. Ik wil ook weg.
Want eigenlijk kun je hier niet meer
wonen."
Na bijna een jaar studeren, presenteerde het
Adviescollege Stikstofproblematiek maandag
een serie oplossingen voor de stikstofcrisis. Hoe
groot is het probleem ook al weer en wat gaat
het kabinet doen? Zes vragen.
1 Wat is stikstof?
Stikstof (N) is overal om ons
heen, liefst 80 procent van de
lucht bestaat eruit. Het vormt
een voorname voedselbron voor
bomen en planten. Door veeteelt
(mest) belandt een deel als am
moniak (NH3) in de natuur, een
ander deel wordt door verkeer en
industrie als stikstofoxiden
(NOx) uitgestoten. Daardoor
gaan grassen en brandnetels har
der groeien en die overwoekeren
kwetsbare planten. Met hen ver
dwijnen ook insecten en dieren.
Ammoniak verzuurt bovendien
de grond. De EU heeft bepaald
dat landen de stikstofuitstoot
moeten verlagen om natuurge
bieden te redden.
2 Waardoor hebben we
ook weer een
stikstofcrisis?
stikstofuitstoot met 30 procent
zijn gedaald.
4 Wat stelt de
commissie-Remkes nu
voor?
Na drie deeladviezen overhan
digde Remkes maandag zijn
definitieve rapport aan minis
ter Schouten. De kritiek liegt er
niet om: de kabinetsplannen
gaan niet ver genoeg én zijn veel
te vrijblijvend. Voor de land
bouw zouden er strengere regels
moeten komen. Anders blijft de
kans reëel dat het stikstofbeleid
opnieuw sneuvelt voor de rech
ter. De commissie wil dat boe
renbedrijven bij natuurgebieden
verdwijnen en er geen kunst
mest meer wordt gebruikt.
5 Wat zijn de reacties op
de adviezen?
Vorig jaar zette de Raad van
State een streep door de Pro
grammatische Aanpak Stikstof
(PAS), waarmee het vorige kabi
net economie en natuur pro
beerde te verenigen. Ondanks dat
bijna 120 van de 160 Natura2000-
gebieden met te hoge stikstof
concentraties kampen, konden
nieuwe bouwprojecten, wegen
bouw en uitbreiding van vervui
lende bedrijven dankzij de PAS
doorgaan omdat de natuur in de
toekomst gecompenseerd zou
worden. Maar dat mag niet meer
van de Raad van State. Zo kwa
men liefst 18.000 bouw- en infra
structurele projecten stil te lig
gen, inclusief de ingebruikname
van Lelystad Airport en de ver
breding van snelwegen als de A1,
N35 en de Utrechtse ring.
3 Wat heeft het kabinet
sindsdien gedaan?
in juli vorig jaar een
commissie onder
leiding van VVD'er
Johan Remkes aan
het werk. Mede op
basis van zijn eerste
voorlopige advies
presenteerde het ka
binet vervolgens in no
vember een eerste serie
noodmaatregelen: de maximum
snelheid op snelwegen ging
overdag naar 100 kilometer per
uur. Verder werd de opkooprege
ling voor varkensbedrijven uit
gebreid. Eind april kwam Schou
ten met een wetsvoorstel dat
voorziet in 5 miljard euro om de
stikstofcrisis te tackelen. Het geld
is bedoeld voor natuurherstel en
vrijwillige uitkoopregelingen
voor boeren. In 2030 moet de
Nogal wisselend. Het Wereld
Natuur Fonds spreekt van een
'stevige waarschuwing aan het
kabinet'. Greenpeace noemt het
kabinetsbeleid ondermaats. ,,Het
kabinet laat onze unieke en
kwetsbare natuur letterlijk stik
ken", zegt directeur Nederland
Joris Thijssen. Maar boerenorga-
nisatie LTO Nederland is juist
boos. ,,Als enige oplossing wordt
nog meer regelgeving voorge
steld", klaagt de belangenclub.
,,Laat de boeren boeren. Botweg
reducties van deposities opleg
gen, slaat innovatie dood."
6 Wat gaat het kabinet
nu doen?
De grootste kans is: tijd rek
ken. Minister Schouten weigerde
maandag inhoudelijk op Remkes
voorstellen in te gaan. Ze heeft
advies gevraagd of de nieuwe
stikstofregels nu 'Raad van State-
proof zijn. Maar voor die tijd lij
ken de nieuwe regels al ge-
test te worden door de
rechter: Greenpeace
kondigde gisteren al
een rechtszaak aan.
De kans dat het
kabinet de boeren
harder gaat aanpak
ken, lijkt desalniet
temin klein. Zowel
regeringspartijen CDA,
VVD en Christenunie als
oppositiepartijen PVV, FvD en
SGP zien daar niets in. De boe
renprotesten van vorig najaar lig
gen nog vers in het geheugen. Al
leen coalitiepartner D66, die eer
der pleitte voor een halvering
van de veestapel, hoopt dat het
kabinet met dit rapport-Remkes
het beleid aanscherpt. Ook de
linkse oppositie wil dat. Maar sa
men hebben zij lang geen meer
derheid.
woensdag 10 juni 2020
Grootscha
lige varkens
fokkerijen
zijn voor de
omwonenden
vaak letterlijk
adembene-
manrl
-
Stikstofspook
in zes vragen
Volgens beproefd Haags re
cept zette minister Carola
Schouten (Landbouw)
