NIEUWS 3
Geen afstand in de winkel en
op straat, hoe erg is dat eigenlijk?
PSYCHOLOOG JAN DERKSEN
Afstand houden zit niet in onze genen, stelt
psycholoog Jan Derksen. Daarom werkt die
maatregel niet. ,,De overheid moet zoeken naar
andere manieren om mensen te beschermen.''
Vier weken lang
deed de Nij
meegse klinisch
psycholoog Jan
Derksen naar ei
gen zeggen aan
'participerende
observatie'. Hij observeerde zijn
omgeving tijdens wandelingen
door de stad, op het platteland, in
het bos en op het strand. Zijn con
clusie: de 1,5 metercultuur bestaat
niet.
,,De meeste mensen houden
zich niet aan die regel. Er zijn
mensen die het niet veel kan sche
len en er zijn mensen die er niet
aan denken. Ze staan er gewoon
niet bij stil'', stelt Derksen. Ver
baasd over deze conclusie is hij
niet. Het afstand houden zit sim
pelweg niet in ons. Het is tegenna
tuurlijk, meent de wetenschapper
van de Radboud Universiteit.
„Menselijk gedrag wordt ge
stuurd vanuit hechting. Dat bete
kent dat een kind op de moeder
zit geplakt en zonder die moeder
of vader niet kan leven. Dat zit
heel diep in ons. Wij zijn zoog
dieren die gewend zijn aan het
huid-op-huidcontact. Elkaar aaien
of elkaar in het gezicht slaan. Zo
gaan wij mensen in wezen met
elkaar om. Als je dan ineens zegt
dat we elkaar niet meer mogen
aanraken, is dat ongeveer het
zelfde als zeggen dat we niet meer
mogen drinken.''
„Overal. Als je op een bospad
loopt, of door de stad. Gisteravond
zat ik in een restaurant. Ik had drie
verschillende obers aan de tafel, op
20 centimeter afstand. De stoel
achter mij stond op minder dan
een meter afstand. Buiten bij het
terras loop je langs elkaar. Er zitten
hele groepen te eten aan een klein
tafeltje. En die vormen echt niet
allemaal een huishouden.''
ENQUÊTE
,,Het handen geven gaat goed. Na
dat premier Rutte liet zien hoe het
niet moest, hebben we dat goed
onthouden. Maar die 1,5 meter af
stand houden is veel ingewikkel
der. Een mondkapje is makkelij
ker. Dat is zichtbaarder als je je er
niet aan houdt. Plus: 1,5 meter ver-
schuift heel snel. Wat is 1.30 me
ter? Wat is een meter?''
,,Het nieuwe normaal is abnor
maal. Het zit niet in onze genen en
niet in onze psyche, niet in onze
persoonlijkheid. Menselijk gedrag
kan veranderen, maar alleen na
heel ingrijpende gebeurtenissen.
Echte rokers komen pas van het
roken als ze op hun 50ste een hart
infarct krijgen en de cardioloog
zegt: gaat u door met roken, dan
kunt u beter uw testament maken.
Dan zorg je voor een sterke angst
reactie. Je moet die angst dan ook
nog onderhouden. Dan verande
ren we, anders niet.''
,,Ja, als je gedragsverandering wilt,
moet je meer angstbeelden ge
bruiken. Je moet meer ellendige
beelden op de intensive cares laten
zien. Beelden die verschrikkelijk
veel indruk maken. Dan heb je
kans op verandering.''
,,Nee. Dan overdrijf je. Ten be
hoeve van die gedragsverandering.
Het is om te illustreren wat je
nodig hebt voor gedragsverande
ring.''
,,We lopen meer risico om elkaar te
besmetten. Voor jonge mensen is
het niet zo erg, maar voor oudere
en kwetsbare mensen wel. Als we
onze beschaving willen handhaven
en ook aan deze mensen denken,
moeten we iets anders doen.''
,,Ik denk dat je moet accepteren
dat die 1,5 metersamenleving er
niet gaat komen. Je moet naar an
dere manieren zoeken om besmet
tingen te voorkomen. Je moet
maatregelen treffen die goed wer
ken. Veel in de buitenlucht doen
en minder binnen. Leeftijdson-
derscheid maken. En je hoopt dat
de jongere generatie het kan op
brengen om de ouderen te sparen.
Dat ze daar niet zo maar aan voor
bijgaan. Maar de laatste veertig jaar
zijn wij in Europa veel narcisti-
scher geworden. Zeker in Neder
land leven we in onze eigen bub
bel en is het motto 'ik eerst'. Vroe
ger was God belangrijk en nu vin
den we onszelf belangrijk.''
,,Wij liepen over een dijk en daar
kwamen twee hardlopers recht op
mijn vrouw en mij af. Ik zeg: 'jon
gens, denk aan de 1,5 meter'. Een
van hen antwoordde: 'Blijf toch
lekker thuis'. Wielrenners zijn
het ergst. Die gebruiken een fiets
pad als een parcours en fietsen
als het maar even kan naast elkaar
over de volle breedte van het pad,
terwijl ze hun zweetdruppels
over je heen spetteren. Verschrik
kelijk.''
„Kletskoek, wensdenken. Als je
kritisch observeert - en dat heb ik
gedaan - dan kun je niet anders
concluderen. Het werkt niet. Be
stuurders en politici doen graag
aan wensdenken, want ze willen
duidelijk maken dat hun beleid
werkt. Het is een grapje. Fictie.
Niet serieus te nemen.''
,,Een beetje, meer is het niet. In
mijn ogen zouden we veel meer
moeten werken met mondkapjes.''
woensdag 10 juni 2020
Een vol Vrijthof in Maastricht. Volgens psycholoog Derksen zit het niet in de menselijke natuur om afstand van elkaar te houden. foto anp
'1,5 meter afstand houden
werkt niet. Nergens'
Joris Gerritsen
Nijmegen
U zegt: het werkt niet. In welke
situaties ziet u dat?
Toch zie je dat mensen geen
handen meer geven en in de su
permarkt moet je een winkelwa-
gentje meenemen zodat er meer
afstand is.
Jan Derksen.
FOTO GERARD VERSCHOOTEN
Dus u zegt: het nieuwe normaal
wordt nooit normaal?
Zijn we onvoldoende bang voor
corona?
Dat zou geen eerlijke weergave
van de werkelijkheid zijn.
Is het erg dat we ons nu niet
aanpassen?
Wat zou uw advies zijn?
Dat heeft u ook ondervonden?
Bestuurders als de Nijmeegse
burgemeester Bruls zeggen dat
het goed gaat.
Helpt het ook niet een beetje?
Jan Derksen is niet
de enige die con
stateert dat Neder
landers in toene
mende mate moeite
hebben om afstand
te bewaren. Uit een
enquête onder acht
honderd medewer
kers van winkels
blijkt dat veel klan
ten van winkels zich
steeds vaker onver
antwoord gedragen.
Ruim 93 procent van
het winkelpersoneel
geeft aan dat veel
klanten zich niet
(langer) aan de
1,5 meter afstand
houden en ook an
dere regels in de
winkels aan hun
laars lappen.
Ook in de buiten
lucht zoeken men
sen elkaar vaak op.
Afgelopen week was
er veel kritiek op de
antiracismedemon-
straties, eerder
zagen beleidsma
kers op zonnige
feestdagen zoals
Hemelvaart dat
stranden en winkel
straten volliepen.
De vraag is hoe erg
dat echt is. De
drukte op straat
tijdens Hemelvaart
heeft bijvoorbeeld
niet geleid tot extra
besmettingen in
Nederland. Ook de
heropening van de
basisscholen op
11 mei heeft geen
effect gehad op de
verspreiding van het
virus.
