Y
v7
I '&f
10 NIEUWS
Van extreme
vermoeidheid tot
blauw-paarse vlekken
op de tenen. Nu het
aantal positief geteste
personen met het
coronarvirus in
Nederland de 50.000
nadert, leren artsen
steeds meer over de
nasleep: het longvirus
slaat toe in elke uithoek
van het lichaam.
Als er één symptoom symbool staat
voor het coronavirus, dan is het wel
een droge hoest. Waar de kuch vóór
het coronatijdperk opging in de om
gevingskakofonie, lijkt het wel alsof
die nu een podium en geluidsverster
king krijgt. Nou wil het ellendige ge
val dat die droge hoest bij veel ex-co
ronapatiënten wekenlang aanhoudt.
Dus dan ben je te grazen genomen
door het coronavirus, heeft je lijf het
eruit gewerkt, officieel ben je gene
zen, maar uitgerekend die hoest
blijft. Met alle misprijzende blikken
van dien.
,,Dat is voor patiënten echt heel
vervelend'', zegt Michèle van Vugt,
hoogleraar inwendige geneeskunde,
gespecialiseerd in infectieziekten. Ze
is een van de initiatiefnemers van de
post-Covidpoli van Amsterdam UMC
voor nazorg aan herstellende Covid-
patiënten. ,,Ook als je niet besmette
lijk meer bent, is het sociaal heel las
tig om hoestend en proestend een su
permarkt binnen te stappen.''
Op de poli horen ze vaak: „Dokter,
ik heb nu al weken een droge hoest.
Hoe lang gaat dat zo door?'' Het eer
lijke antwoord: de artsen weten het
niet. Bij veel andere virale luchtweg
infecties duurt het zes tot acht weken
voordat de hoest verdwijnt, maar of
dat bij het coronavirus ook zo is,
moet nog blijken.
Bloedpropjes
Elk virus heeft een eigen nasleep.
Elke hoest heeft een eigen oorsprong,
eigen processen en eigen uitingen.
Dus hoeft een coronahoest zich niet
te gedragen als een griephoest, om
maar wat te noemen. Ook zijn artsen
verbluft over het grote aantal bloed-
propjes in de longen van corona
patiënten. Zo zijn er nog tal van raad
sels rond het virus. De lijst met post-
coronaklachten is heel lang - van een
herseninfarct tot iets dat lijkt op win
tertenen en alles daar tussenin. Nu
tienduizenden patiënten genezen
zijn, wordt steeds duidelijker wat
voor slagveld het virus in het lichaam
kan achterlaten. De één knapt snel
op, de ander kan weken later nog
steeds amper ademhalen. Die patiën
ten voelen zich sloom, liggen de
halve nacht wakker, zijn snel uitge
put of kunnen zich niet focussen.
Om aan hen goede nazorg te verle
nen, maar ook om het virus beter te
begrijpen, heeft Amsterdam UMC de
post-Covidpoli opgezet, waar ze
vooralsnog circa driehonderd Covid-
patiënten monitoren en behandelen
voor de restverschijnselen. De hoop
is dat het virus zijn geheimen bloot
geeft, zodat de behandeling daar
steeds beter op kan worden afge
stemd. Longartsen Esther Nossent,
Kirsten Mooij-Kalverda en Els Weer-
sink waren betrokken bij de oprich
ting en werken samen met tal van
andere artsen met uiteenlopende
specialismen.
Wat vooral opvallend is, zegt
Weersink, is hoe hard bij een deel
van de patiënten het virus heeft inge
hakt op het energielevel. Ook men
sen die niet heel ziek werden van het
coronavirus hebben gigantisch op
hun conditie ingeleverd. ,,Ze zijn snel
uiterst vermoeid en kortademig. Een
trap oplopen is al te zwaar.'' Het is
nog gissen wat daar precies de oor
zaak van is, maar zeker is dat de
schade van de infectie in de longen
meespeelt. Ook de embolieën, waar
bij bloedpropjes in de bloedvaten de
zuurstofopname in het lichaam be
lemmeren, maken moe. Een derde
factor waardoor patiënten moeite
hebben om actief te zijn, is dat hun
spieren verzwakt zijn door de ontste
king die het virus Sars-Cov2 veroor
zaakt. ,,En je levert ook veel spier
kracht in als je door ziekte lang op
bed ligt en weinig beweegt.''
Mooij-Kalverda voegt eraan toe dat
patiënten vaak slaapproblemen heb
ben. Ook dat vreet aan het energie-
peil. ,,Ik hoor vaak van mensen die in
het ziekenhuis hebben gelegen dat ze
thuis nachtmerries en onderbroken
nachten hebben. Veel hazenslaapjes.''
Het is een bekend verschijnsel bij pa
tiënten die op de ic hebben gelegen:
het postintensivecaresyndroom
(PICS), een verzamelnaam voor aan
doeningen die mensen
overhouden aan een
ic-verblijf, zoals
slaap- en psychi
sche problemen.
I
Sommigen
leveren heel veel
in op hun conditie na
besmetting. Een trap
oplopen is al te zwaar
Ook concentratieproblemen zijn
een veelgehoorde klacht. ,,Sommige
mensen kunnen niet eens een boekje
lezen. Dan moeten ze dertig keer de
zelfde alinea herhalen, voordat ze be
grijpen wat er staat. Gewoon omdat
ze de focus niet hebben'', zegt Weer-
sink. Volgens Van Vugt zie je ook
concentratieverlies in de nasleep van
andere infectieziekten, zoals de
ziekte van Pfeiffer en Q-koorts. ,,DSt
in combinatie met een dodelijke ver
moeidheid die maar niet lijkt op te
houden. De onderliggende verkla
ring: herstel.''
Valt er nog meer van die andere
ziektes te leren? Kun je op basis van
de kennis die daarover is opgedaan al
voorspellen hoe het de coronapatiën
ten in de toekomst zal vergaan? Het
onbevredigende antwoord is nee.
Weersink heeft gekeken naar een on
derzoek naar patiënten die Sars heb
ben gehad. Na een jaar leken die alle
maal hersteld. ,,Maar dat mag je niet
een-op-een vertalen naar corona,
want Sars geeft alleen een longont
steking en corona veroorzaakt ook
nog veel vaatproblemen en embo-
lieën. We weten het simpelweg niet.''
Niet topfit
Wat de deskundigen inmiddels wel
weten: het virus slaat hard toe, het
trekt een spoor van top tot teen en als
het immuunsysteem het virus eruit
heeft gewerkt, zit het lichaam met de
brokken. Herstel kan lang, heel lang
duren. Weersink: ,,Ze zeggen we-
leens: voor elke dag dat je ziek was,
moet je een week herstellen. Dus als
je veertien dagen ziek bent, dan
duurt het veertien weken voordat je
weer op je 'precoronaniveau' zit.''
Daarbij speelt volgens Van Vugt
mee dat de meeste patiënten voor ze
ziek werden al niet topfit waren. Ve
len hadden overgewicht, een hoge
bloeddruk of diabetes. ,,Dan moeten
ze met die conditie terugkeren uit
een diep dal. Dat kost gewoon veel
tijd.'' Lichtpuntjes zijn er ook. Er zijn
klachten die al bij ontslag uit het zie
kenhuis weg lijken te zijn, zoals diar
ree. Veel patiënten hebben een tijde
lijk geur- en smaakverlies, maar dat
corrigeert zich. En de ontregelde nie
ren en de lever lijken al vrij snel weer
gewoon mee te draaien. Van Vugt
vindt een hoopvolle boodschap op
zijn plek, want ja, het virus zit overal
en stroopt het lijf af met alle schade
van dien, maar: ,,We weten ook dat
het lichaam in staat is om heel veel
zaken te herstellen. De tijd heelt.''
dinsdag 9 juni 2020
GO
Het coronavirus laat in het
lichaam een slagveld na
Malika Sevil
Amsterdam
Zorgmedewerkers
aan het werk met ex-
coronapatiënten in
een revalidatiecen
trum in Den Haag.
FOTO ANP
Op de post-Covidpoli
van Amsterdam UMC
worden circa driehon
derd herstellende co
ronapatiënten gemoni-
tord en behandeld voor
de restverschijnselen.
- Longarts Els Weersink
