Screening borstkanker stokt door corona: '500extra doden'
BLiWft
NIEUWS 3
De demonstraties tegen racisme laten zien dat de
verontwaardiging over de dood van George Floyd
groot is. Maar wat gebeurt er als de belangstelling
wegebt? Blijft alles bij het oude of verandert er iets?
Amsterdam, Den Haag, Utrecht, En
schede, Nijmegen, Rotterdam, Breda,
Groningen, Tilburg, Eindhoven, Maas
tricht en Zwolle. Duizenden mensen
gingen afgelopen week de straat op
om te protesteren tegen racisme en
politiegeweld. Ook voor deze week
zijn er acties aangekondigd. Waarom
roept de gewelddadige dood van de
zwarte Amerikaan George Floyd ook
in Nederland zo veel emoties op?
Jacquelien van Stekelenburg, hoog
leraar sociale verandering en conflict
aan de Vrije Universiteit in Amster
dam, geeft aan dat bij de demonstra
ties boosheid, schaamte, frustratie én
solidariteit samenkomen. ,,Vergis je
niet, het onderwerp racisme stond
voor dit incident al hoog op de pu
blieke en politieke agenda. Kijk bij
voorbeeld wat de KNVB doet tegen ra
cisme, de felle reacties op de toesla
genaffaire bij de Belastingdienst of de
protesten van Kick Out Zwarte Piet.
Het filmpje waarop te zien is hoe
Floyd door toedoen van een witte
agent overlijdt, is viraal gegaan. Dat
filmpje is de katalysator van het we
reldwijde protest. Mensen met ver
schillende huidskleuren, leeftijden en
achtergronden hebben zoiets van
'Wow, heb je dat gezien? Dit gaat veel
te ver, we moeten iets doen'. Je ziet
groepen de straat op gaan die dat eer
der niet deden. Er is nu veel meer soli
dariteit. In ons land ligt daarbij de fo
cus meer op de strijd tegen racisme
dan tegen politiegeweld.''
Of de betogingen helpen het racis-
meprobleem structureel aan te pak
ken, zal volgens Van Stekelenburg
moeten blijken. ,,Demonstraties zoals
deze kennen altijd een golfbeweging.
Na een groot incident leven ze weer
op. Als de grootste verontwaardiging
achter de rug is, zakt de aandacht voor
dit onderwerp weer weg. Maar het wil
niet zeggen dat er ondertussen niks
verandert. Je ziet de meningen van po
litici over bijvoorbeeld Zwarte Piet
verschuiven. Premier Rutte die zegt
dat Zwarte Piet over een aantal jaar
waarschijnlijk niet meer zwart is en
toegeeft dat er in ons land een syste-
misch probleem is met racisme. Zijn
uitspraken hebben zonder meer in
vloed op de publieke opinie. Het be
wustzijn over dit grote maatschappe-
lijk-culturele vraagstuk groeit en zal
ons steeds meer bezighouden.''
René Broekroelofs is als onderzoeker
verbonden aan Movisie, het kennisin
stituut voor sociale vraagstukken. Ook
hij ziet de sociale norm op het gebied
van racisme verschuiven. ,,De woor
den van Rutte zijn heel belangrijk in
dit kader. Zijn opinie over racisme
zorgt ervoor dat veel meer mensen dat
ook vinden. Uit onderzoek blijkt dat je
sneller een sociale norm overneemt
van mensen met een bepaalde status
of van iemand die op je lijkt.''
Lange weg
Racisme, bewust maar zeker ook on
bewust, zit volgens Broekroelofs diep
en er is nog een lange weg te gaan.
„Het helpt als we de verhalen horen
van gekleurde Nederlanders die regel
matig worden gefouilleerd, niet wor
den uitgenodigd voor een sollicita
tiegesprek of op school worden ge
pest. Zij maken de problemen
concreet en roepen empathie op.
Media spelen daarbij een be
langrijke rol, hoe meer aan
dacht voor dit onderwerp, hoe
meer we erover nadenken.''
Ook Van Stekelenburg weet
Naar elkaar
luisteren en
niet louter
vasthouden
aan eigen
standpunt
dat de aanpak van racisme een langdu
rig proces is. ,,Het gaat stapje voor
stapje. Dat zie je heel goed bij de
Zwarte Piet-discussie. Het besef groeit
elk jaar dat we zwarte mensen hier
pijn mee doen. En op het gebied van
werk verwacht ik dat werkgevers beter
gaan nadenken over wie ze in een sol
licitatiecommissie zetten. Alleen witte
mensen of liever commissieleden met
een gemengde achtergrond?''
Henk van Essen, de kersverse hoog
ste politiebaas van Nederland meldde
vorige week dat rond de discussie over
racisme verschillende groepen tegen
over elkaar komen te staan. ,,Dat
vraagt dat we naar elkaar luisteren en
niet zonder meer vasthouden aan ons
eigen standpunt. Dat we openstaan
voor andermans mening en rekening
houden met gevoelens van anderen."
De eerste tegendemonstratie tegen
een Black Lives Matter-protest in
Leeuwarden was al gepland voor ko
mende zaterdag. Toch besloot organi
sator Sander Slijver (een van de 'blok-
keerfriezen' die in november 2017 een
bus vol demonstranten van Kick
Out Zwarte Piet tegenhielden op
de snelweg) de manifestatie niet
door te laten gaan. „Dit met het oog
op de veiligheid in combinatie met
de vele bedreigingen die er binnen
komen. En de bijkomende commo
tie die het heeft losgemaakt", schrijft
Slijver in een verklaring.
In de drie maanden dat het bevol
kingsonderzoek stillag, zijn circa
250.000 vrouwen niet gecontro
leerd op borstkanker. Hierdoor zijn
naar schatting 5575 vrouwen niet
doorverwezen naar het ziekenhuis.
Volgende week wordt de screening
gedeeltelijk hervat, maar voorlopig
roept het RIVM 50 procent van het
oorspronkelijk geplande aantal
vrouwen op.
Al die achterstanden zullen op
termijn leiden tot meer dan vijf
honderd extra sterfgevallen, ver
wacht bestuurder Marjolein de
Jong van het Alexander Monro Zie
kenhuis in Bilthoven. Haar inschat
ting is gebaseerd op bestaande in
formatie over de screening.
Het RIVM berekende eerder dat
het bevolkingsonderzoek naar
borstkanker jaarlijks achthonderd
tot duizend sterfgevallen voor
komt. De Jong: ,,We gaan ervan uit
dat de capaciteit van de screening
tót het einde van het jaar 50 procent
blijft. Die achterstand haal je niet
zomaar meer in, wat kan resulteren
in extra sterfgevallen de komende
vijfa tien jaar." En dat is volgens De
Jong zelfs een onderschatting.
,,Vóór de coronacrisis kampten de
regio's Noord-Holland, Zuid-Hol
land, Utrecht, Zeeland en Flevoland
ook al met achterstanden, waardoor
vrouwen gemiddeld drie maanden
langer op hun borstkankercontrole
moesten wachten." Vroege herken
ning van de ziekte kan volgens haar
Je kunt niet even een
getal op een bierviltje
schrijven. Er zijn nog
te veel onzekerheden
- Nynke van der Veen, RIVM
een zware behandeling of overlij
den voorkomen. Elk jaar overlijden
ongeveer drieduizend vrouwen aan
borstkanker.
Het RIVM erkent dat de tijdelijke
stopzetting van het bevolkingson
derzoek extra mensenlevens kan
kosten. ,,De consequenties zullen
substantieel zijn. Die zorg delen
wij'', zegt Nynke van der Veen,
waarnemend hoofd bij het Cen
trum voor Bevolkingsonderzoek
van het RIVM. ,,Maar je kunt niet
zomaar een getal op een bierviltje
schrijven. Er zijn nog te veel onze
kerheden. We weten niet hoe lang
deze crisis zal voortduren. Mis
schien kunnen we over een paar
maanden alweer meer uitnodigin
gen de deur uitdoen."
Jaarlijks laat één miljoen vrou-
wen zich screenen. ,,Komen zij
weer naar het bevolkingsonderzoek
of blijven ze thuis uit angst voor be
smetting? En leiden de latere diag
noses en behandelingen daadwer
kelijk tot overlijden of hebben deze
vrouwen ondanks een zware be
handeling nog steeds een goede
prognose?"
Vrouwen
Het RIVM evalueert eind dit jaar
het bevolkingsonderzoek. In de
tussentijd roept het uitgenodigde
vrouwen op om te blijven komen
naar de bekende mammografie
bussen. ,,We zorgen voor persoon
lijke beschermingsmaatregelen,
andere looproutes en minder con
tactmomenten. Angst voor be
smetting is niet nodig."
maandag 8 juni 2020
Afgelopen weekend waren er demonstraties tegen racisme in onder meer Maastricht (links en midden) en in Zwolle (rechts). fotosanp
'Hoe meer aandacht, hoe meer
we nadenken over racisme'
Sanne Schelfaut
Amsterdam
- Henk van Essen,
politiebaas
Het tijdelijk stilzetten van het
bevolkingsonderzoek naar
borstkanker vanwege de coro
nacrisis en de oplopende wacht
tijden, kosten meer dan vijfhon
derd vrouwen de komende jaren
het leven. Dat stelt het Alexan
der Monro Ziekenhuis in Biltho-
ven na berekeningen.
Hanneke van Houwelingen
Bilthoven
