Weer 38 Blauwe Vlaggen
voor stranden en havens
'Onderzoek naar kreeften ontbreekt'
8 ZEELAND
Baanbrekende vondst uit vroege middeleeuwen nu te zien in Zeeland
Een centimeter of vijf lang zijn de
Thor-hamertjes. Steeltjes met aan
het ene einde een oogje, waarmee
ze aan een kettinkje gehangen wer
den; en aan het andere platgeslagen
einde de vorm van een hamer. Thor
werd vereerd als de vernietiger van
het kwaad, hij hamerde orde in de
chaos. Gooide hij met zijn hamer,
dan donderde en bliksemde het.
De Thor-hamertjes zijn dus niet
groot van omvang, maar wel groot
van historische waarde. ,,We wis
ten dat mensen op Walcheren in de
vroege middeleeuwen, van de 5de
tot het einde van de 10de eeuw, af
en toe van geloof veranderden.
Soms waren ze christen, soms
hechtten ze meer geloof aan
Noordse goden van de Vikingen die
hier kwamen. We hadden daar al
leen geen bewijzen van. Nu wel",
duidt Aagje Feldbrugge de waarde
van de amuletten. „Bewijzen van
het christendom zijn er veel, in de
vorm van kruisjes die als hangertje
werden gebruikt. Nu hebben we
hangertjes die naar een Noordse
god verwijzen."
Feldbrugge, conservator van de
archeologische collectie van het
Koninklijk Zeeuws Genootschap
der Wetenschappen, stuitte bij toe
val op de Thor-hamertjes. Voor een
ander onderzoek was ze in het
Noordelijk Archeologisch Depot in
Nuis, Groningen. ,,Ik vroeg zo langs
mijn neus weg: hebben jullie ook
iets uit Zeeland? En ja hoor, toen
kwamen deze hamertjes tevoor
schijn."
Ze was verbaasd, maar herkende
ze ook meteen. ,,In de collectie van
het Zeeuws Genootschap had ik
een foto gezien van een aantal ob
jecten die niet zelf in de collectie
zitten. Daar staan deze twee ha
mertjes ook op. Ik wist alleen niet
Bewijzen van het
christendom zijn er
veel. Nu hebben we
hangertjes die naar
een Noordse god
verwijzen
wat het waren, of hoe groot."
Het Noordelijk Archeologisch
Depot heeft de Thor-hamertjes in
bruikleen gegeven, voor de duur
van de expositie Vikingen op Wal
cheren? Vondsten, verhalen, feiten en
fabels. Ze zijn hier ook echt op de
goede plek, want de amuletten zijn
ooit gevonden op het strand tussen
Domburg en Oostkapelle, zeg maar
op de stoep van Terra Maris. Daar
vlak voor de kust lag ooit Walich-
rum, waar de naam Walcheren aan
is ontleend. Vikingen vestigden
zich daar en dreven handel.
Eeuwenlang lagen de Thor-ha-
mertjes verborgen onder het water,
onder het zand, voor de Walcherse
kust. ,,Tot de adellijke familie Van
Sminia uit Friesland ze daar in 1890
tijdens een strandwandeling
vond", vertelt Feldbrugge. ,,Ze wa
ren hier op bezoek en hebben ze
meegenomen naar Friesland en ze
daar geschonken aan het Koninklijk
Fries Genootschap. Uit dankbaar
heid hebben ze wel een foto van de
hamertjes gestuurd naar het
Zeeuws Genootschap."
Omdat we hier niet in Scandina
vië zitten, zijn het 'niet de aller
mooiste' Thor-hamertjes, erkent
Feldbrugge. ,,Maar ze zijn wel van
iemand die hier heeft gewoond en
die ze heeft meegenomen in zijn of
haar graf. Of ze verloren is, wie zal
het zeggen. En wie weet, misschien
zijn er wel meer gemaakt, hier ach-
tergebleven en ooit gevonden. Nu
mensen ze kunnen zien en dus
kunnen zien wat het zijn, duiken er
misschien nog wel meer op. Bij
mensen thuis. In de knopendoos
van opoe."
De laatste jaren loopt het aantal
zeekreeften sterk terug, vooral in de
Oosterschelde en het Grevelingen-
meer. Van Bragt houdt de inten
sieve visserij verantwoordelijk voor
die neerwaartse spiraal. Hij pleit
voor een beperking van de kreef
tenvisserij en waarschuwt voor een
verdere afname als dat niet gebeurt.
De bioloog doet die uitspraken op
basis van waarnemingen door
sportduikers.
Dat stuit Ida Sinke van vissers
vereniging OWV tegen de borst.
,,Natuurlijk zien ook wij een ach
teruitgang. Maar gedegen onder
zoek naar de kreeftenstand ont
breekt. Enkel op basis van waarne
mingen kun je niet zomaar de sec
tor verantwoordelijk stellen. In de
afgelopen jaren zijn we niet meer
gaan vissen op kreeft. Mogelijk zijn
er andere oorzaken, zoals klimaat
verandering, zandhonger en dijk
versterkingen. Dat willen we eerst
onderzoeken."
Hogeschool Van Hall Larenstein
in Leeuwarden is in mei een voor
onderzoek gestart. In de hoop dat er
vanuit de provincie subsidie los
komt voor een vervolgonderzoek
door de Wageningen University
Research (WUR). Als dat zo is,
hoopt OWV dat het onderzoek nog
dit jaar kan starten. Tijdens dat on
derzoek wordt een speciale onder
watercamera gebruikt om de
kreeftstand in kaart te brengen. Die
techniek wordt nu al toegepast bij
vissen.
Het onderzoek zou een jaar moe
ten lopen om een goed beeld te krij
gen, zegt Sinke. ,,Misschien komen
we wel tot de conclusie dat we al ja
ren in de verkeerde weken vissen.
Het visseizoen is immers vastge
steld op onderzoek uit de jaren 70.
Sindsdien is de Oosterschelde
enorm veranderd."
donderdag 4 juni 2020
Thor-hamertjes zijn boven water
Zelfs als je de expositie over Vi
kingen op Walcheren al hebt ge
zien, moet je terug naar Terra
Maris in Oostkapelle. Daar is
voor het eerst een baanbre
kende vondst te zien die bij toe
val is ontdekt in een depot in
Groningen: vroeg-middeleeuwse
amuletten, afkomstig van Wal
cheren, gewijd aan de Noordse
dondergod Thor. ,,We hadden er
niet één in Zeeland, en nu ineens
twee."
Maurits Sep
Oostkapelle
- Aagje Feldbrugge, conservator
Museum Terra Maris is sinds deze
week weer open. De expositie Vi
kingen op Walcheren? Vondsten,
verhalen, feiten en fabels is nog te
zien tot en met 18 april 2021.
Kijk op de site bij /video
—-S Thor-hamertjes voor het
eerst op Walcheren
VLISSINGEN Net als vorig
jaar hebben ook dit jaar 20
stranden en 18 jachthavens in
Zeeland het keurmerk Blauwe
Vlag gekregen. De jachthavens
van Wemeldinge en Kortgene
mogen daarnaast ook een
Groene Wimpel voeren.
De Blauwe Vlag is een interna
tionale onderscheiding die
jaarlijks wordt toegekend aan
stranden en jachthavens die
schoon, veilig en duurzaam
zijn. Veel toeristen, vooral uit
Duitsland, hechten grote
waarde aan het keurmerk;
sommigen zoeken bij het boe
ken van een vakantie specifiek
naar plaatsen met een Blauwe
Vlag. Om er een te krijgen,
moet een strand of jachthaven
voldoen aan strenge eisen zo
als schoon zwemwater en
goede sanitaire voorzieningen.
Ook moet er veel aandacht zijn
voor de veiligheid van gasten.
De vlag is steeds geldig voor
één jaar; beheerders van stran
den en jachthavens moeten het
keurmerk steeds opnieuw aan
vragen en worden dan weer
gecontroleerd.
Alle Zeeuwse locaties met een
Blauwe Vlag zijn te vinden
via www.blauwevlag.nl.
De visserij verantwoordelijk
stellen voor de sterke daling van
het aantal kreeften in de Ooster-
schelde is wel erg kort door de
bocht, vindt vissersvereniging
OWV. Bioloog Peter van Bragt
komt tot die conclusie in een
opiniestuk op natuurwebsite Na
ture Today. ,,Een boude uit
spraak als je beseft dat weten
schappelijk onderzoek naar de
kreeftenstand ontbreekt", zegt
Ida Sinke, voorzitter van OWV.
Timo van de Kasteele
Yerseke
Conservator Aagje Feldbrugge ontdekte onverwacht twee bijzondere bewijzen van de aanwezigheid van Vikingen eind 9de eeuw op
Walcheren: Thor-hamertjes, amuletten gewijd aan de Noordse dondergod Thor. fotos lex de meester
