NIEUWS 15
INTERVIEW HANS HEESTERBEEK
Tegelijk met de grootste versoepeling sinds de lockdown
beginnen vooraanstaande wetenschappers
aan een onderzoek naar de beste controlestrategie.
Je wilt een brandhaard meteen opmerken.''
We kijken ook
naarandere
landen: wat
werkt daar goed?
elf wacht hij nog
even met een be
zoek aan een res
taurant of café.
,,Ik ben terug
houdend, dat kan
geen kwaad'',
zegt Hans Heesterbeek vanuit zijn
thuiskantoor in Den Bosch. ,,Het is
logisch dat we stap voor stap ver
soepelen, maar het is ook verstan
dig dat we niet massaal op het
zelfde moment alle ruimte ne
men'', zegt de hoogleraar theoreti
sche epidemiologie (Universiteit
Utrecht). Heesterbeek (59) is een
van Nederlands meest vooraan
staande experts op gebied van in
fectieziektemodellering en kan
drie maanden na de corona-uit
braak eindelijk echt aan de slag.
Onder zijn leiding gaat een grote
groep wetenschappers - infectie
ziektedeskundigen, wiskundigen,
gedragsdeskundigen, medici, ook
van het RIVM en de GGD - onder
zoek doen naar de beste controle
strategie. Hoe moet je testbeleid
opzetten, hoe werkt contactop
sporing het beste? Helpt een app?
Heesterbeek en collega's hebben
hierover al maanden contact in di
gitale overleggroepjes, maar dat
krijgt nu vaste vorm, plus vijf ton
subsidie. In de week van de grote
versoepeling spreekt Heesterbeek
over zijn onderzoeksplan, regio
nale lockdowns en de gevreesde
tweede golf.
,,We willen kijken wat nu precies
nodig is om corona onder controle
te houden na de eerste explosieve
uitbraak. In samenwerking met al
lerlei wetenschappelijke discipli
nes, met het RIVM en de GGD's
brengen we dat in kaart. We kijken
ook naar andere landen: wat werkt
daar goed? Als het ons lukt, krijgen
we ook een beter beeld van wat
riskant is en wat minder. Je kunt je
voorstellen dat er groepen zijn van
duizend mensen die veilig kun
nen, buiten aan zee of zo, maar bij
eenkomsten van twintig mensen
kunnen riskant zijn, bijvoorbeeld
bij teamsport binnen, in een dis
cotheek of bij een koor. Informatie
daarover, over ons gedrag en het
aantal besmettingen combineren
we dan bijvoorbeeld tot een soort
hittekaart van risico.''
,,Zeker, dat zijn belangrijke indica
toren. Maar dat dashboard schept
ook een illusie van begrip en ze
kerheid. Je wil echt op tijd zijn, en
het dashboard geeft nooit een ac
tueel beeld van de situatie. Als ie
mand nu positief wordt getest, is
hij ongeveer een week geleden be
smet geraakt. Wat kun je doen om
die vertraging korter te maken?
Waarschijnlijk moet je dan actie
ver gevallen gaan opsporen, ook
groepen testen die (nog) geen
klachten hebben, maar wel veel
reizen tussen regio's, veel verschil
lende mensen zien of veel risico
lopen. Zij kunnen je wellicht een
beter beeld geven, als een thermo
meter van de populatie of de kana
rie in de kolenmijn. En dan rede
neren we niet - zoals nu gebeurt -
vanuit het aanbod, de testcapaci
teit van 30.000 per dag, maar van
uit de vraag: hoeveel tests zijn no
dig om het virus in je vizier te
houden? Dan kan het zijn dat je
sommige groepen wekelijks of va
ker gaat testen. Zodat je stille ver
spreiders, mensen met milde
klachten die wel virus overbren
gen, eerder opspoort.'' In groepjes
gaat Heesterbeeks club de ko
mende maanden aan de slag. De
hoofdthema's zijn mobiliteit (hoe
bewegen we ons door het land), ri
sicogedrag, surveillance (hoe spo
ren we coronaklachten snel op?),
testbeleid (wie ondergaat wanneer
en hoe vaak een test?), contacttra
cering en de internationale verge
lijking. Hoofdmodelleur van het
RIVM Jacco Wallinga doet mee
aan het onderzoek. Zo kunnen re
sultaten meteen worden verwerkt
in beleid.
,,Tuurlijk hadden we zo'n onder
zoek al veel eerder moeten begin
nen. Er is ook veel voorwerk ge
daan. Natuurlijk kan de regering
hier nu niet op wachten, de sa
menleving moet open. Wij gaan
nu werken aan de wetenschappe
lijke onderbouwing, dat kan gaan
deweg leiden tot aanpassingen.
Daarom is het goed dat het RIVM
en de GGD meedoen. En wij leren
ook weer van de praktijk.''
,,Dit virus is er nog, het is onder
ons, dagelijks worden nog veel
mensen positief getest. Ik vrees dat
afstand houden steeds lastiger
wordt voor mensen. En we gaan
weer meer mengen, scholen gaan
open, theaters, kerken, sportclubs
en horeca, mensen gaan wellicht
weer vaker naar het werk. Dat ver
hoogt de risico's. Ook weten we
dat de meeste mensen nog vatbaar
zijn, dus er is nog veel 'brandstof
om vlam te vatten. Kijk naar die
uitbraken die nog plaatsvinden,
superverspreiding in slachthui
zen, door risicogedrag in een res
taurant, kerk of discotheek. Dat zal
blijven gebeuren, ook toenemen,
alleen hoop je er veel sneller bij te
zijn. Dan voorkom je dat er nieuwe
haardjes ontstaan.''
,,Nou ja: we leven nu wel in een
andere wereld dan in maart. We
zijn alert, we houden afstand, we
weten dat milde klachten kunnen
wijzen op corona, dan blijven we
thuis en kunnen we snel worden
getest. Als we die basisprincipes
volhouden, verwacht ik niet dat
een tweede golf zo groot wordt als
die eerste in maart. Maar het kan
zijn dat er wel weer flinke maatre
gelen nodig zijn om dat te voorko
men. Dat delen van een provincie
weer 'dicht' gaan, dat bepaalde ge
bouwen dicht moeten, sommige
samenkomsten met groot risico op
superverspreiding niet kunnen.''
,,Het kan met een sisser aflopen,
dat hoop je. Het was buiten, veel
mensen droegen mondkapjes, dat
kan schelen. Maar vanuit epidemi
ologisch opzicht wil je zulke grote
bijeenkomsten eigenlijk liever
niet. Het zijn veel mensen bij el
kaar, ze komen van verschillende
plekken. Dat maakt bron- en con-
tactonderzoek lastig als inderdaad
mensen besmet raakten. Terwijl
de ggd's al druk zijn met clusters
die ontstaan, zoals in de vleesin
dustrie, bij arbeidsmigranten.''
donderdag 4 juni 2020
M Hans Hees
terbeek, hoog
leraar theore
tische epide
miologie: ,,We
willen weten
wat precies
nodig is om
corona onder
controle te
houden.''
FOTO MARC BOLSIUS
Hoe vind je eerder
de virusbrandhaard?
Niels Klaassen
Den Bosch/Den Haag
Wat gaan jullie precies onder
zoeken?
We hebben toch al het be
faamde 'dashboard', met zieken
huisopnames, mobiliteitsgege-
vens, het aantal besmettingen,
de reproductiefactor?
- Hans Heesterbeek, hoogleraar
Nederland is vanaf maandag los
en pas nu komt er onderzoek
hiernaar. Is dat niet wat laat?
Even over die gevreesde tweede
golf: hoe groot acht u de kans
daarop?
Dit klinkt niet erg hoopgevend.
En zo'n massabijeenkomst zoals
op de Dam maandag, wat bete
kent dat voor de risico's?