CORONAVIRUS
PlaqueniP 200 mg
NIEUWS 19
SANOFlO
filmomhulde tabletten comprimés pelliculés
Filmtabletten
hydroxychloroquinesulfaat sulfate
Hydroxychloroquinsulfat
d'hydroxychloroquine
ag één: op-
laaddosis
van 600 mil
ligram chlo-
roquine, 12
uur later 300
milligram.
Dag twee tot en met vijf: twee keer
300 milligram. Innemen met water.'
Dat was begin maart het advies van
een landelijk expertteam aan col
lega's in ziekenhuizen die hun afde
lingen zagen volstromen met corona
patiënten die naar adem hapten.
Een goed werkend medicijn was er
niet. De Stichting Werkgroep Antibi-
oticabeleid (SWAB) - een club be
staande uit artsen, beroepsverenigin
gen en het RIVM - koos voor een
hoopgevend malariamedicijn, waar
later wereldwijd gekte over uitbrak.
Een beroemde Franse infectioloog
claimde patiënten te genezen, de
Amerikaanse president Trump kocht
miljoenen doses en in eigen land
kreeg een farmaceut dag en nacht
bewaking nadat opdringerige opko
pers voor zijn deur stonden voor het
'wondermiddel'.
Maar of malariamedicijn chloro-
quine of 'zusje' hydroxychloroquine
écht werkten, wist niemand. Het
bleef een gok. Het advies aan de Ne
derlandse artsen was gestoeld op
laboratoriumproeven, waar het mid
del het virus wist af te remmen.
,,We wisten niet precies wat het in
de mens deed, maar we hoopten op
minder doden, minder ic-opnames
of ten minste sneller herstel'', vertelt
SWAB-voorzitter Mark de Boer,
internist-infectioloog bij het Leids
Universitair Medisch Centrum
(LUMC).
De afgelopen maanden werden
bijna 12.000 coronapatiënten opge
nomen. Ziekenhuisexperts schatten
dat 70 tot 90 procent van de patiën
ten het malariamedicijn heeft gehad.
Navraag door deze krant bij een tien
tal ziekenhuizen bevestigt dit beeld.
In het Isala ziekenhuis in Zwolle
kregen 279 van de 410 coronapatiën
ten chloroquine. ,,Vanwege bijwer
kingen heeft niet iedereen de volle
dige vijf behandeldagen afgemaakt'',
zegt een woordvoerder.
Kortsluiting
Ook in het Elisabeth-TweeSteden
Ziekenhuis (ETZ) in Tilburg kregen
tweehonderd tot driehonderd pa
tiënten het middel, zo'n 70 procent.
,,Wij hebben het vooral gebruikt bij
mensen met relatief milde klachten'',
vertelt internist Marvin Berrevoets.
,,Coronapatiënten kunnen plotseling
snel zieker worden. De hypothese is
dat dit komt door een soort kortslui
ting in het afweersysteem. Door op
tijd chloroquine of hydroxychloro-
quine toe te dienen, wilden we deze
kortsluiting voorkomen.''
Toch waren er ook ziekenhuizen,
zoals het Erasmus MC en het Maas
stad Ziekenhuis in Rotterdam en het
Amsterdam UMC, die het omstreden
middel nooit hebben gebruikt. Juist
vanwege gebrek aan bewijs.
De twijfel sloeg half april toe, zegt
SWAB-voorzitter Mark de Boer. ,,Er
waren kleinere studies in China en
Frankrijk verschenen die geen ver
schil aantoonden wanneer het mid
del aan coronapatiënten werd gege
ven. Zo langzamerhand kregen we
wel een idee waar dit naartoe ging.''
Ook de bijwerkingen van de malaria
middelen zijn niet mals. Naast lever
en nierproblemen en epileptische
aanvallen kunnen ernstige hartrit
mestoornissen optreden, soms met
dodelijke afloop, blijkt uit onderzoek
dat recent in medisch tijdschrift The
Lancet verscheen.
Over dit opzienbarende onderzoek
bestaan inmiddels twijfels. ,,Matig en
van gebrekkige kwaliteit'', vindt in
ternist Berrevoets. Vooral de conclu
sie dat de kans op sterfte 45 procent
hoger ligt bij gebruik van malaria
medicijnen is volgens hem verdacht.
,,Wij denken dat de overlijdens
niet noodzakelijkerwijs door de
hydroxychloroquine komen'', zegt
ook SWAB-voorzitter De Boer.
,,Artsen deelden dit medicijn uit aan
de relatief ziekere patiënten. Bij deze
mensen was de kans sowieso groter
dat ze zouden overlijden, ómdat ze zo
ziek waren. Dus schrijft u alstublieft
niet op dat deze studie nu hét bewijs
is dat er door malariamedicijnen
meer patiënten zijn overleden. Dat is
niet waar.''
Hoopgevend
Volgens De Boer zijn er in Nederland
geen patiënten overleden door het
massale gebruik van chloroquine en
hydroxychloroquine. ,,We hebben
nadrukkelijk instructie gegeven om
alle patiënten te monitoren, door
middel van hartfilmpjes. Als een pa
tiënt dreigde te verslechteren, kon er
onmiddellijk worden ingegrepen.''
Dat nabestaanden met vragen over
de werking van de middelen blijven
zitten, kan hij zich voorstellen. ,,Maar
de zorgvuldige manier waarop er in
Nederlandse ziekenhuizen wordt ge
werkt, maakt de kans op schade heel
klein. Ook is de behandeling met de
patiënt of familie besproken. Dokters
hebben hen uitgelegd: 'Er is een
hoopgevend oud-malariamiddel, dat
mogelijk voordeel heeft, maar we
Natuurlijk
is iedereen
teleurgesteld
dat dit middel
niet doet
waarop we
gehoopt
hadden
weten het niet zeker. Er zijn óók na
delen en onzekerheden. Wat vindt u
zelf?'''
De Boer zegt op basis van de gege
vens van toen opnieuw hetzelfde be
sluit te nemen. ,,Ons advies is ook
geen religie, hè. We hebben niet ge
zegd: 'We geloven hierin en dat prak
tiseren we.' We zeiden juist: 'Als
blijkt dat het niet werkt, schroeven
we het meteen terug.' Er is hier
sprake van voortschrijdend inzicht.
Niemand wist wat de precieze wer
king was en we hadden wel zieken
huizen vol met doodzieke mensen,
waar we verder niets anders voor
hadden. Het had ook wél kunnen
werken. Natuurlijk is iedereen te
leurgesteld dat dit middel niet doet
waarop we gehoopt hadden.''
Twijfels
Nog vóór de Lancet-studie besloot de
SWAB, op basis van vijf kleinere stu
dies, de malariamedicijnen per 1 mei
niet langer te adviseren. Het is niet
duidelijk of alle ziekenhuizen direct
stopten. Het Zwolse Isala schreef bij
voorbeeld op 10 mei nog chloroquine
voor.
Ondanks alle twijfels worden de
malariamedicijnen ook nu nog ge
bruikt in Nederland. Zo'n tien zie
kenhuizen, waaronder het Tilburgse
ETZ, doen mee aan een studie naar
de werking van de twee middelen. Is
dat niet gevaarlijk? ,,We weten inder
daad niet zeker of chloroquine en
hydroxychloroquine schadelijk zijn
voor coronapatiënten. Dat is een
risico, ja. Maar er is een veiligheids
commissie die streng meekijkt'', be
nadrukt ETZ-internist Berrevoets.
Deelnemers worden via hartfilmpjes
en bloedtesten nauwgezet in de ga
ten gehouden. ,,We behandelen al
leen patiënten die matig ziek zijn.
Mensen die ic-waardig zijn, of heel
slecht liggen op de verpleegafdeling,
vallen buiten de studie.''
zaterdag 30 mei 2020
GO
Ziekenhuisdokters volgden mas
saal het advies van een landelijke
club van experts om coronapatiën
ten te behandelen met een mala
riamedicijn. Maar het middel werkt
niet en doet mogelijk meer kwaad
dan goed. ,,Ons advies was géén
religie.''
Paolo Laconi
Hanneke van Houwelingen
Leiden
- Mark de Boer, LUMC
