Mahler
prepareerde
het orkest zo
goed dat hij de
musici soms
alleen met zijn
blik kon
dirigeren
culair, soms kitscherig - het is puur effect
bejag, maar wel superieur effectbejag.
Mahler zei: 'Een symfonie moet als de
wereld zijn, het moet alles bevatten.' En
zo is het. Al zijn symfonieën zijn totaal an
ders. Het lijkt alsof ze stuk voor stuk een
heel leven vertegenwoordigen. Als je een
Mahler-symfonie van begin tot eind beluis
tert, heb je een avontuur beleefd. Als je al
zijn symfonieën goed tot je neemt, lijkt het
alsof je het raadsel van het leven een klein
beetje beter begrijpt. Hij heeft heel diep in
zichzelf gekeken, en het leven gegrepen.
Gustav Mahler overleed in 1902 aan een
hartkwaal, 42 jaar oud. Veel Mahler-adep-
ten zijn ervan overtuigd dat hij in zijn werk
de tragische en macabere twintigste eeuw
voorspelde. Wie weet.
Nu leven we ook weer in een spannende
tijd. Het perfecte moment voor het Mahler-
festival. Het eerste was in 1920, georgani
seerd door Willem Mengelberg, chef-diri
gent van het Concertgebouworkest en
vriend van Mahler, die hem altijd heeft
geadoreerd als componist. Mahler noemde
Amsterdam daarom 'mijn muzikale thuis'.
In 1995 was de tweede editie; dit keer niet
alleen met het Concertgebouworkest, maar
ook met het Wiener Philharmoniker en de
Berliner Philharmoniker erbij.
Nu zou het festival voor de derde keer
plaatsvinden. Ook The New York Philhar
monic was uitgenodigd - vier wereld
beroemde orkesten, die Mahler alle vier
zelf ooit heeft gedirigeerd.
Ik had me er natuurlijk zéér op verheugd
dit mee te maken: elke avond een Mahler-
symfonie door een toporkest met geweldige
dirigenten - beter kan het haast niet. Het
zou een spektakel zijn geworden, met een
tent op het Museumplein waar de concer
ten op beeldschermen te zien waren
geweest. En een omringend programma
waarin Mahler tot op het bot was ontleed.
Het is een tour deforce geweest voor het
Concertgebouw om dit te organiseren,
ze zijn er jaren mee bezig geweest.
Zelf werkte ik aan een podcast waarin
ik met musici en absolute liefhebbers
probeerde te onthullen wat toch de
geheimzinnige kracht is van een Mahler-
symfonie. We hebben drie afleveringen
opgenomen, toen werd alles afgeblazen.
Gelukkig is Mahler overal. Spotify staat
vol met de meest waanzinnige Mahler-
opnames: elke dirigent heeft zijn eigen
verhaal, elk orkest zijn eigen geluid. Op
YouTube staan tientallen registraties van
zijn symfonieën, van over de hele wereld,
met grootheden als Bernard Haitink,
Leonard Bernstein, Mariss Jansons en
al hun legendarische collega's.
Voor elke dirigent geldt dat het dirigeren
van een Mahler-symfonie de ultieme lak
moesproef is: daar laat je zien wat je in je
hebt. Zoals een vriend van mij zei: 'Ik heb
nog nooit een orkest gezien dat ongeïnspi
reerd aan een Mahler-symfonie begon.'
Zodra de deuren van de concertzalen
weer openen zullen Mahlers symfonieën
opnieuw worden geprogrammeerd. Doe
er uw voordeel mee. Als u nog nooit een
Mahler live hebt gezien, ga er een keer heen
en verlies uzelf in het geweld en de liefde
van zijn muziek.
Want met Mahler is het leven gewoon
leuker.
Speciaal voor u heeft Gijs Groenteman
een persoonlijke Mahler-playlist gemaakt
op YouTube. De lijst is te vinden via
https://bit.ly/mahlerplaylist
ZATERDAG 2 MEI 2020 19
